داروهای روانگردان (Psychotropic) داروهایی هستند که می‌توانند خلق، درک و رفتار را دگرگون کنند. اگر این داروها با روان‌درمانی ترکیب شوند، برای درمان عارضه‌هایی مانند اختلال شخصیت مرزی، اضطراب، اختلال دوقطبی، افسردگی و اسکیزوفرنی بسیار مفید خواهند بود. البته این داروها با مواد روانگردان (Psychedelic) که باعث افزایش ادراک حسی، پروسه فکری و میزان انرژی می‌شوند متفاوت‌اند. اگر می‌خواهید درباره تاثیر داروهای روانگردان بر مغز و فرق آنها با مواد روانگردان بدانید و با عوارض آنها آشنا شوید، با ما همراه باشید.
داروهای روانگردان به مهار علائم روانی مانند تغییر ناگهانی خلق، خشم انفجاری، توهم، هذیان و عارضه‌هایی که ممکن است با روان‌درمانی تداخل داشته باشند، کمک می‌کنند. با مهار این علائم، بیمار می‌تواند بر رشد توانایی‌های سازش خود و مدیریت سلامت روانش تمرکز کند. این داروها تعادل ناقل‌های عصبی مانند سروتونین، دوپامین و گابا را در بدن تغییر می‌دهند. این پیام‌رسان‌های شیمیایی پیام‌هایی را بین اندام‌ها منتقل می‌کنند تا عملکرد آنها را تنظیم کنند. در مغز، ناقل‌ها به اعصاب کمک می‌کنند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند تا خلق، تمرکز، درک و سایر عملکردهای مغز را کنترل کنند. ناقل‌ها مخصوص سلول‌های هدف خود هستند.
طبق تحقیقات سازمان ملی سلامت روانی آمریکا، بیماران افسرده‌ای که از داروهای روانگردان استفاده کرده بودند در طی ۲ ماه پیشرفت بیشتری از میزان پیشرفت افراد بدون دارو در تمام زندگی‌شان داشتند.
داروهای روان گردان به روش‌های مختلفی عمل می‌کنند، اما شباهت‌هایی نیز دارند. این داروها ناقل‌های عصبی را در مغز تغییر می‌دهند تا علائم بیماری‌های مختلف را بهبود ببخشند. پزشک هر داروی خاص را بر اساس علائم بیمار، شدت بیماری، سن و سایر عوامل تجویز می‌کند. این داروها ممکن است برای درمان این عارضه‌ها تجویز شوند:
ضدافسردگی‌ها نوعی داروی روانگردان هستند که برای درمان انواع اختلال روانی از جمله افسردگی، سندرم استرس پس از سانحه و اختلال اضطراب کاربرد دارند. داروهای ضدافسردگی به ۵ گروه اصلی تقسیم می‌شوند:
مانند همه داروهای دیگر، داروهای ضدافسردگی نیز ممکن است عوارضی داشته باشند که به دارو بستگی دارند و همه افراد دچار آنها نمی‌شوند. عوارض شایع این داروها عبارت‌اند از اضطراب، تاری دید، یبوست، سرگیجه، خشکی دهان، کوفتگی، بی‌حسی، بی‌خوابی، تهوع، مشکلات جنسی و افزایش وزن. عوارض جدی آنها هم شامل افکار خودکشی، واکنش آلرژیک، مانیا، تشنج، کمبود سدیم و سندروم سروتونین است.
این داروها برای درمان علائم روان پریشی (سایکوز) استفاده می‌شوند و در ۲ دسته تیپیکال و آتیپیکال جای می‌گیرند. داروهای ضدروان‌پریشی آتیپیکال در دهه ۱۹۹۰ به‌عنوان جایگزین داروهای تیپکال معرفی شدند و عوارض کمتری دارند. بااین‌حال اگر داروهای ضدروان‌پریشی آتیپیکال جوابگو نباشند، ممکن است پزشک داروهای تیپیکال را تجویز کند.
رایج‌ترین داروهای ضدروان‌پریشی آتیپیکال عبارت‌اند از:
رایج‌ترین داروهای ضدروان‌پریشی تیپیکال عبارت‌اند از:
این داروهای ضدروان‌پریشی آتیپیکال می‌توانند باعث افزایش وزن، مشکلات متابولیک و مشکلات جنسی شوند. داروهای ضدروان‌پریشی تیپیکال عوارض شدیدتری دارند که ممکن است شامل لرزش، اسپاسم، خشکی ماهیچه و ازدست‌دادن کنترل و آگاهی باشند. هرکدام از این عوارض می‌توانند پس از درمان نیز باقی بمانند و دائمی شوند.
این نوع داروها باعث به‌خواب‌رفتن و طولانی‌شدن خواب می‌شوند. این داروها شامل باربیتورات‌ها، کوئينازولینون‌ها، بنزودیازپین‌ها، غیربنزودیاپین‌ها، ملاتونین، آنتی‌هیستامین‌ها و ضدافسردگی‌ها می‌شوند.
تثبیت‌کننده‌های خلق‌وخو معمولا برای درمان اختلالاتی مانند اختلال دوقطبی، اختلال اسکیزوافکتیو، اختلال شخصیت مرزی و افسردگی به کار می‌روند. این داروها برای مهار تغییرات خلق شدید، اختلالات شیمیایی را درمان می‌کنند. چند نمونه از این داروها عبارت‌اند از:
داروهای محرک فعالیت مغز را افزایش می‌دهند تا هوشیاری و خلق‌وخو را بهبود ببخشند. این داروها شامل مواد شایعی مانند کافئین و نیکوتین و مواد غیرقانونی مانند کوکائین و مت‌آمفتامین هستند. محرک‌های تجویزی بر سیستم عصبی مرکزی و سیستم عصبی خودمختار اثر می‌گذارند و اثر دوپامین و نوراپی‌نفرین را تقویت می‌کنند. ممکن است این داروها فشارخون، عملکرد تنفسی و سرخوشی را تحت‌تأثیر قرار دهند.
در گذشته این داروها برای کمک به کاهش وزن استفاده می‌شدند، اما ماهیت اعتیادآور آنها باعث منسوخ‌شدن این روش شد. امروزه این داروها بیشتر برای درمان اختلال توجه بیش‌فعالی و حمله خواب (نارکولپسی) به کار می‌روند. داروهای شایع این دسته عبارت‌اند از:
انواع داروهای روانگردان عوارض احتمالی مختلفی دارند که در ادامه هریک را بررسی می‌کنیم.
بعضی عوارض داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین عبارت‌اند از:
داروهای مهارکننده انتخابی بازجذب سروتونین و نوراپی‌نفرین ممکن است سبب این عوارض شوند:
بعضی عوارض داروهای ضدافسردگی‌های سه‌حلقه‌ای عبارت‌اند از:
اگر فرد این دارو را با داروهای مخدر یا سایر سرکوب‌کننده‌های سیستم عصبی مرکزی مصرف کند، خطر اوردوز یا مصرف بیش از حد دارو افزایش می‌یابد. عوارض بنزودیازپین‌ها عبارت‌اند از:
این داروها خطر مرگ را در سالمندان مبتلا به زوال عقل ناشی از روان‌پریشی افزایش می‌دهند. بعضی عوارض داروهای ضدروان‌پریشی عبارت‌اند از:
محرک‌ها باعث وابستگی می‌شوند که ممکن است اعتیاد ایجاد کند. بعضی عوارض داروهای محرک عبارت‌اند از:
مواد یا قرص های روانگردان گروهی از مواد هستند که درک حواس، طرز فکر و میزان انرژی را تقویت می‌کنند. این مواد حتی برای ایجاد تجارب روحانی نیز استفاده می‌شوند. برخی افراد آنها را مواد توهم‌زا می‌نامند و معمولا برای تفریح مصرفشان می‌کنند. افراد مواد روانگردان را می‌کشند، می‌خورند یا مانند چای دم می‌کنند. استفاده مواد توهم‌زا در روان‌درمانی به دهه ۱۹۶۰ برمی‌گردد، اما به دلایل مختلف اخیرا متوقف شده است. البته مواد روانگردان آزمایشی برای درمان عارضه‌هایی مانند اضطراب، افسردگی و سندرم استرس پس از سانحه به کار می‌روند.
لیسرجیک اسید دیتیلامید (LSD) نوعی ماده توهم‌زای شیمیایی است که از ارگوت (نوعی کپک که روی گندم سیاه می‌روید) درست می‌شود. «اسید» تا پیش از دهه ۱۹۶۰ کاربرد زیادی داشت، اما در آن زمان غیرقانونی اعلام شد. البته این ماده هنوز غیرقانونی استفاده می‌شود.
این ماده یکی از روانگردان های طبیعی و گیاهی است که در تنه درختان و دانه بعضی درختان آمریکای جنوبی و مرکزی یافت می‌شود. اثرات DMT بسیار کوتاه‌تر از مواد روانگردان دیگر است و معمولا حدود ۱ ساعت ادامه دارد.
مسکالین یکی دیگر از روانگردان های طبیعی است که در بعضی انواع کاکتوس (معروف‌ترین آنها کاکتوس پیوت است) یافت می‌شود. اثرات مسکالین مشابه ال‌اس‌دی است و این ماده نیز غیرقانونی محسوب می‌شود.
این ماده نیز نوعی روانگردان طبیعی است که در هسته گل نیلوفر، که در آمریکا مرکزی و جنوبی می‌روید، پیدا می‌شود. این ماده در آمریکا غیرقانونی نیست و به‌عنوان روانگردان گیاهی کاربرد دارد.
سیلوسایبین یا مجیک ماشروم نوعی توهم‌زای طبیعی است که در بعضی قارچ‌ها یافت می‌شود. البته ممکن است این ماده به‌علت سمی‌بودن بعضی انواع قارچ‌ها خطرناک یا حتی کشنده باشد.
اکستازی، MDMA یا قرص روانگردان m کمتر در دسته روان‌گردان‌ها جای می‌گیرد، زیرا اثرات توهم‌زای آن کمتر واضح است و بیشتر اثرات تقویت خلق و محرکی دارد. البته اکستازی می‌تواند توهم و هذیان نیز ایجاد کند و همچنین به‌علت افزایش حرارت، کم‌آبی و مسمویت با آب ممکن است عوارضی داشته باشد.
مواد روانگردان بسته به فرد می‌توانند تأثیرات روانگردانی مختلفی داشته باشند. عواملی مانند دوز، محیط و شخصیت نقش مهمی بر تأثیر مواد روانگردان دارند. اثرات این مواد عبارت‌اند از:
ممکن است LSD، پیوت و DMT در کوتاه‌مدت باعث افزایش ضربان قلب شوند. همچنین LSD و پیوت حرارت بدن را نیز بالا می‌برند. اسید نیز می‌تواند باعث سرگیجه، خواب‌آلودگی، افزایش فشارخون، ازدست‌دادن اشتها، خشکی دهان، تعریق، بی‌حسی، ضعف، لرزش و رفتار بی‌فکرانه شود.
سیلوسایبین ممکن است سبب احساس آرامش یا درون‌گرایی شود، اما با مصرفش احتمال ایجاد اضطراب، بدبینی (پارانویا) و حتی پانیک نیز وجود دارد. عوارض پایوت شامل حرکات ناهماهنگ، تعریق بیش از حد و قرمزی هستند. DMT می‌تواند باعث آشفتگی و سردرگمی بدن/محیط شود. اثرات اولولیوکوی مانند LSD است، اما این ماده عوارض ناخوشایندی مانند تهوع، استفراغ، سردرد، فشارخون بالا و خواب‌آلودگی دارد.
داروهای روانگردان برای درمان بعضی اختلالات روانی به کار می‌روند و ممکن است علاوه بر کاربردهای مفید خود، عوارضی نیز داشته باشند. مواد روانگردان از موادهای غیرقانونی هستند که اغلب استفاده تفریحی دارند و ممکن است عوارض خطرناکی داشته باشند. استفاده از داروهای قانونی روانگردان برای درمان مؤثر بیماری‌های روان فقط با تجویز پزشک و روان‌درمانی مفید است و استفاده سرخود یا غیرقانونی آنها ممکن است عوارض جبران‌ناپذیری داشته باشد.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها