اقوام ایرانی در پهنهی جغرافیایی این مرز و بوم با ذوق و سلیقه ای که داشتند٬ توانستند از مواهب طبیعت پیرامونشان نهایت استفاده را ببرند و با روییدنی های گوناگون انواع غذاهای لذیذ و مقوی را طبخ نمایند.
در میان تمام غذاهای سنتی مشترک بین اقوام ایرانی٬ آش از عمومیت و محبوبیت ویژه ای برخوردار بوده است. از روزگاران قدیم انواع آش با ترکیبات مختلف و متناسب با گیاهان مختص به هر منطقه ای تهیه میشده است. از همین رو بیش از پنجاه نوع آش در این سرزمین پخته میشود که هر یک طعم و مزه ای منحصر به فرد دارند و بر روح و جسم آدمی تاثیرگذارند.
برخی آشها ساده بوده و تنها از ترکیب دو یا سه ماده اولیه تهیه میشوند و در مقابل آشهایی طبخ میشوند که گاها بیش از بیست تا سی ماده اولیه در پخت آنها به کار میرود. یکی از این آشهای محبوب آش شله قلمکار میباشد.
آش شله قلمکار ترکیبی از انواع سبزیها و حبوبات و گوشت و برنج و ادویه جات میباشد که در اینجا به خواص تعدادی از آنها میپردازیم.
عدس: این روییدنی لذیذ سرشار از کالری میباشد. از دیگر اجزای تشکیل دهنده آن میتوان به پروتیین و چربی و کربوهیدرات و فیبر اشاره نمود. همچنین عدس سرشار از انواع ویتامینها و مواد معدنی و اسید آمینه های ضروری برای بدن از قبیل آهن٬ منگنز٬ فسفر٬ روی٬ فولات٬ پتاسیم٬ مس٬ سلنیوم٬ منیزیم٬ ریبوفلاوین٬ لکتین٬ متیویین٬ سیستیین٬ اسید پانتونتیک و دیگر ویتامینهای گروه ب است.
مصرف عدس به سلامتی قلب کمک کرده و سطح کلسترول بد یا همان LDL را کاهش میدهد. از دیگر فواید عدس می توان به تامین انرژی بدن٬ بهبود دستگاه گوارش٬ جلوگیری از رشد تومورها٬ کنترل دیابت٬ جلوگیری از رشد سلولهای سرطانی٬ کنترل ورزن٬ بهبود سیستم عصبی٬ بهبود سوخت و ساز بدن٬ کنترل بیماری سلیاک٬ محافظت از پوست و تولید ماهیچه در بدن اشاره کرد.
انواع لوبیا: پروتیین و کربوهیدرات عمده مواد تشکیل دهندهی لوبیا هستند. همچنین لوبیا حاوی درصد کمی نشاسته٬ فیبر و چربی نیز میباشد. دیگر مواد تشکیل دهندهی لوبیا عبارتند از ویتامینهای ب و ث و ای و و دی و آ و کا٬ انواع آنتی اکسیدان شامل آنتوسیانین٬ اسید فیتیک٬ ایسفلاوونها و فولات٬ و انواع مواد معدنی همچون منیزیم٬ روی٬ آهن٬ کلسیم٬ فسفر٬ پتاسیم٬ مس٬ منگنز٬ سلنیم و سدیم را در خود دارد.
مصرف انواع لوبیا برای مبتلایان به رماتیسم یا فشار خون مفید میباشد. همچنین خواص دیگری از جمله جلوگیری از ضعف و خستگی و نیز حملات قلبی و سکتههای مغزی٬ پیشگیری از سرطان روده و کبد چرب٬ کنترل دیابت و نیز اشتها در این کوچولوی خوشمزه یافت میشود.
نخود: ویژگی بارز نخود سرشار بودن آن از اسید فولیک است. نخود کالری بالایی داشته و حاوی پروتیین و فیبر و قند و چربی میباشد. از مواد معدنی موجود در نخود میتوان به منیزیم٬ روی٬ آهن٬ کلسیم٬ فسفر٬ پتاسیم٬ مس٬ منگنز٬ سلنیم و سدیم اشاره کرد. همچنین ویتامینهای موجود در آن با درصدی تفاوت همانند لوبیاها میباشد.
مصرف نخود برای از کم خونی پیشگیری کرده و سیستم ایمنی بدن را تقویت میکند. کنترل دیابت٬ التیام هرچه زودتر زخمهای بدن٬ جلوگیری از ضعف چشمان٬ تنظیم هورمون تستسترون٬ پیشگیری از پوکی استخوان و مناسب برای زنان پس از سنین نازایی٬ پیشگیری از آب مروارید چشم و دهها خاصیت شگفت انگیز دیگر از این نخود مغذی میتوان نام برد.
گندم: خواص گندم به قدری زیاد است که در این مقاله نمیگنجد. گندم سرشار از ویتامینهای گروه E و B بوده و از مواد معدنی غنی میباشد. یکی از مهمترین ترکیبات ضروری برای بدن به نام فیتواسترول را میتوان در این دانه مغذی در طبیعت یافت کرد. این ماده طبیعی علاوه بر کنترل سطح کلسترول٬ از بروز ناهنجاریهایی چون سرطان سینه پیشگیری میکند. بهبود عملکرد رودهها و رفع یبوست٬ تقویت قوای جسمی٬ پیشگیری از برخی سرطانها٬ افزایش رشد مو و پیشگیری از سفید شدن موها٬ تسکین درد مفاصل٬ اشتها آور٬ جلوگیری از انسداد عروق و تصلب شرایین٬ بهبود سوخت و ساز بدن٬ پیشگیری از دیابت٬ کاهش التهابهای مزمن و نیز پوکی استخوان٬ ازدیاد شیر مادر و غیره از دیگر مزایای استفاده از گندم میباشد. استفاده از گندم همراه سبوس یا استفاده از جوانه گندم نیز توصیه میشود.
برنج: این روییدنی پر طرفدار در ایران بیشتر اوقات یک پای ثابت غذاهای سنتی میباشد. نه تنها در ایران که در بسیاری از کشورهای دنیا به خصوص کشورهای آسیایی از جایگاه ویژه ای برخوردار است. امروز اگرچه برنج را بدون شلتوک مصرف میکنیم ولی این کار معایب و مزایای خود را دارد. جدا نمودن چلتوک یا همان شلتوک موجب میشود بسیاری از خواص برنج از دست برود ولی از طرفی چون در مراحل کاشت و داشت برنچ عموما از سموم استفاده میکنند٬ از این رو بخشی از مضرات این سموم با جداکردن شلتوک و سبوس برداشته خواهد شد.
بخش عمده برنج کالری و آب میباشد. همچنین این دانه مغذی شامل پروتیین٬ کربوهیدرات٬ چربی٬ قن و فیبر است. از مواد معدنی موجود در آن میتوان به کلسیم و پتاسیم و منگنز و منیزم و آهن و روی و فسر و ویتامینهای گروه ب اشاره نمود.
برنج خواب آور و چاق کننده بوده و نیز برای زخم رودهها و رفع تشنگی بسیار مفید است. همچنین موجب ازدیاد شیر مادر میشود. تقویت کبد٬ بهبود علایم سرماخوردگی٬ پیشگیری از بیماریهای مثانه و نقرس از جمله فواید برنج میباشند.
از دیگر ترکیبات این آش خوشمزه میتوان به انواع سبزیجات و آب قلم و گوشت تازه اشاره کرد که موجب قوام بخشیدن و مقوی شدن هرچه بیشتر آش شله قلمکار میشود. آش شله قلمکار مخصوص نیکوصفت طعمی به یاد ماندنی از گذشتههای دور میباشد.
پاسخ ها