امروزه مصرف گیاهان دارویی و طب سنتی در میان بسیاری از مردم محبوبیت فراوانی یافته است و خیلیها، مصرف گیاهان دارویی را به داروهای شیمیایی ترجیح میدهند. یکی از گیاهان دارویی پرخاصیت و کاربردی گل ختمی است؛ گل زیبایی که بیشتر با جلوهای که به باغچهها میدهد شناخته میشود و شاید از کاربردهای دارویی فراوانش بیخبر باشید. در این مقاله، شما را با خواص گل ختمی و کاربردهای دارویی آن آشنا میکنیم. البته موارد احتیاطی و هشدارها و روشهای مصرف آن را نیز شرح میدهیم. تا پایان مقاله با ما همراه باشید.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
گل ختمی چیست؟ | موارد کاربرد و اثربخشی | خواص گل ختمی برای سلامتی | کاربردهای سنتی | روشهای مصرف | دوز مصرف | موارد احتیاطی
گل ختمی گیاهی گلدار از تیره پنیرکیان (Malvaceae) است؛ گیاهی ایستاده و علفی که طول آن به ۱٫۵ تا ۲ متر میرسد. گل ختمی گیاهی چندساله است که البته بهصورت ۱ساله یا ۲ساله هم کشت میشود. این گیاه از جنوب غربی آسیا آمده و بومی آسیا و اروپاست. ساقه این گیاه استوانهای و کُرکدار و سبز روشن است. برگهایش گرد و سبز متوسط هستند و عرض آنها نیز ۷ تا ۱۵ سانتیمتر است.
گل ختمی گلهایی بزرگ و پرجلوه به رنگهای صورتی، بنفش روشن، قرمز، سفید، بنفش و زرد دارد. گلهای این گیاه شکلی شبیه قیف دارند و عرض آنها نیز ۷ تا ۱۲ سانتیمتر است. میوه چاکبَر یا جداهستۀ این گیاه دارای ۱۵ تا ۲۰ دانه کوچک، بیضیشکل و مسطح است.
این گیاه در خاک غنی و دارای زهکشی، خوب رشد میکند. گل ختمی گیاهی زینتی است که کاربردهای درمانی فراوانی نیز دارد. بعضی افراد از گل ختمی برای پیشگیری و درمان اختلالات تنفسی و مشکلات دستگاه گوارشی استفاده میکنند. بعضی نیز برای درمان جای زخم و تورم دردناک (التهاب) پوست، گل ختمی را مستقیم روی پوست قرار میدهند.
البته درمورد چگونگی عملکرد گل ختمی هنوز اطلاعات کافی وجود ندارد.
گل ختمی در چنین درمان چنین مشکلاتی به کار میرود:
البته برای ارزیابی و برآورد اثربخشیِ خواص گل ختمی در این موارد به شواهد بیشتری نیاز داریم.
گل ختمی خواص درمانی فراوانی دارد و ناراحتیها و بیماریهای گوناگونی را درمان میکند. دانهها، ریشه، ساقه، برگ و گلهای این گیاه کاربردهای دارویی دارند. از گل ختمی برای برطرفکردن و درمان سرفه، درد، زخم معده، زخم، دیابت، سرماخوردگی، تب و مشکلات معده استفاده میشود. گل ختمی از سنگ کلیه جلوگیری میکند و احتقان سینه را تسکین میبخشد. این گیاه زخمهای گوارشی، تب یونجه، التهاب مثانه، گاز معده، ورم معده، آمفیزم، اسهال و برونشیت را درمان میکند.
البته برای تأیید این خواصِ گل ختمی شواهد علمی کافی وجود ندارد.
از زمانهای قدیم، از گل ختمی برای درمان تب بالا استفاده میشد. گل ختمی گیاهی تببر است که گرفتگی بینی را درمان و علائم تب بالا و سرماخوردگی را برطرف میکند. مصرف یک فنجان چای گل ختمی موجب رفع ناراحتی میشود.
چای تهیهشده از گل ختمی در درمان گلودرد مؤثر است. برای تهیه چای گل ختمی از گل، دانه و ریشه گیاه استفاده میشود. برای بهبود مزه چای میتوانید به آن عسل بیفزایید. این چای سرفه خشک را درمان میکند و درد و ناراحتی گلو را تسکین میبخشد.
گل ختمی درد و ورم آسیبدیدگیها را کاهش میدهد. میتوانید برگهای جوشیده یا نرمشده گیاه را مستقیما روی زخمها قرار دهید. این کار فرایند درمان زخم را سریعتر میکند.
این گیاه از خواص ضدالتهابی و تسکینبخشی برخوردار است که به درمان مشکلات رودهای و معدهای مانند دردهای شکمی، زخمها، ورم معده، سندروم روده تحریکپذیر و اسهال کمک میکند.
مصرف چای گل ختمی مشکلات تنفسی و گرفتگی بینی را درمان میکند. این چای غشای مخاطی مسدودشده را باز و گلو را نرم میکند. برای تهیه چای گل ختمی، میتوانید از ریشه گیاه استفاده کنید. چای گل ختمی روند بهبود مشکلات تنفسی را سریعتر میکند.
ریشه گل ختمی خاصیت نشاستهای دارد و اشتها را افزایش میدهد. برای افزایش اشتها میتوانید چای گل ختمی را مصرف کنید.
مصرف ریشه و گلهای گل ختمی ناراحتی کلیه و رحم در زنان را تسکین میدهد و بهطور مؤثر ترشحات واژن را درمان میکند.
ریشه و برگهای گل ختمی مشکلات گوارشی را درمان میکنند. پژوهشها نشان میدهند این گیاه از توانایی درمان التهاب روده (Enteritis)، ورم مخاط روده بزرگ (Colitis)، زخمهای گوارشی، زخمهای دهان و فتق هیاتال برخوردار است.
دنداندرآوردن آزاردهنده و دردناک است. دهانشویۀ تهیهشده از ریشه گل ختمی این ناراحتی و درد را از بین میبرد.
ریشه و ساقه گل ختمی سوختگی و تاول را خنک میکنند، تورم و درد را کاهش میدهند و به قسمتهای آسیبدیده آبرسانی میکنند.
جوشانده تهیهشده از گلهای گل ختمی گردش خون را بهبود میبخشد. برای رسیدن به بهترین نتیجه، باید هر روز ۵ میلیلیتر جوشانده گل ختمی مصرف کنید.
گل ختمی موها را درخشان و نرم میکند. این گل نرمکننده گیاهیِ مؤثری است که از خشکی مو جلوگیری میکند.
گل ختمی مرطوبکنندهای عالی برای پوست است و ساعتها به پوست آبرسانی میکند. این گیاه خشکی پوست را درمان و پوست را نرم و درخشان میکند.
گل ختمی رنگ موی طبیعی بسیار خوبی است که با استفاده از آن میتوانید موهای خود را در خانه رنگ کنید. برای این کار گلهای آبی را درون آب بریزید حدود ۱۰ دقیقه آنها را بجوشانید. سپس جوشانده را صاف کنید و از آن بهجای رنگ مو استفاده کنید.
تعیین دوز مناسب برای مصرف گل ختمی به عوامل زیادی مانند سن، سلامتی و سایر شرایط فرد بستگی دارد. در حال حاضر، اطلاعات علمی کافی برای تعیین محدوده مناسب دوز مصرف گل ختمی وجود ندارد. اینطور نیست که محصولات طبیعی همیشه بیخطر باشند. فراموش نکنید که توجه به دوز مصرف آنها بسیار مهم است. حتما به دستوارهای روی برچسب محصولات توجه کنید و پیش از مصرف محصولات گل ختمی، با داروساز، پزشک یا فرد متخصص مشورت کنید.
در مصرف خوراکی یا موضعی گل ختمی روی پوست، اطلاعات معتبر و قابلاطمینانی وجود ندارد که نشاندهنده بیخطربودن گل ختمی یا عوارض جانبی احتمالی آن باشد. البته گل ختمی برای بیشتر افراد بیخطر است. درمورد تداخلات گل ختمی با داروها یا گیاهان دارویی دیگر نیز اطلاعاتی وجود ندارد؛ ولی بهطور کلی بهتر است که موارد احتیاطی زیر را در نظر داشته باشید:
درباره بیخطربودن استفاده از گل ختمی در طول دوران بارداری و شیردهی اطلاعات کافی وجود ندارد.
بهتر است که جانب احتیاط را رعایت کنید و از مصرف گل ختمی در دوران بارداری و شیردهی بپرهیزید.
ممکن است گل ختمی در افراد مبتلا به دیابت، سطح قند خون را کاهش دهد. اگر مبتلا به دیابت هستید و از گل ختمی استفاده میکنید، مراقب نشانههای کاهش قند خون (هیپوگلیسمی/ Hypoglycemia) باشید و قند خونتان را بهدقت کنترل کنید.
گل ختمی قند خون را کاهش میدهد و ممکن است که در کنترل قند خون در طول جراحی و پس از آن اختلال ایجاد کند؛ بنابراین دستکم ۲ هفته پیش از جراحی، مصرف گل ختمی را متوقف کنید.
شاید با آگاهی از خواص دارویی ختمی به فکر استفاده از آن افتاده باشید؛ ولی فراموش نکنید که نباید در مصرف هیچیک از گیاهان دارویی زیادهروی کنید و همیشه باید دوز مصرف و موارد احتیاطی را در نظر داشته باشید. در بخش «ارسال دیدگاه» میتوانید نظرات و تجاربتان را درمورد استفاده از گل ختمی و کاربردهای آن با ما و دیگران در میان بگذارید.
پاسخ ها