پونه کوهی یا اورگانو، گیاهی خوراکی و دارویی از خانواده نعنا است. افراد زیادی طی هزاران سال از آن برای طعم‌بخشی به غذاهای خود و درمان بعضی از بیماری‌ها استفاده کرده‌اند. در این مقاله می‌گوییم پونه کوهی چه فوایدی برای بدن دارد؟ همچنین خواص ادویه اورگانو چیست و چطور می‌توانید پودر این گیاه را تهیه کنید. پس تا انتها همراهمان بمانید.
نام دیگر پونه کوهی اورگانوست و آشپزها از برگ‌های خشک یا تازه این گیاه استفاده می‌کنند. اورگانو عضو خانواده نعنا و بومی منطقی مدیترانه است و به‌خوبی در اکثر نواحی نیم‌کره شمالی رشد می‌کند.
کلمه اورگانو ریشه در دو لغت یونانی دارد؛ oros (به معنی کوهستان) و ganos (به معنی روشنایی یا لذت). بنابراین می‌توانید حدس بزنید که این گیاه کجا بیشتر رشد می‌کند؛ در دامنه‌های کوهستان تا از نور کامل آفتاب بهره ببرد.
شما می‌توانید پونه کوهی را در نواحی سردسیر نیز سالی یک مرتبه برداشت کنید. همچنین اگر زمستان‌های منطقه زندگی‌تان زیاد سرد نباشد، این گیاه ممکن است چرخه زندگی بیشتر از دو سال نیز داشته باشد. اورگانو چاشنی اصلی غذاهای ایتالیایی است، به‌ویژه غذاهای مدیترانه‌ای جنوب ایتالیا.
فرق پونه و پونه کوهی در شکل و طعم این دو گیاه است. برگ‌های پونه کوهی بیضوی‌شکل هستند و لبه‌های صاف دارند. در حالی‌که برگ‌های پونه باریک‌تر و بیشتر به شکل بادام هستند و لبه‌های دندانه‌دار دارند. همچنین ظاهر برگ‌های پونه چروکیده‌تر است. از طرفی مزه پونه کوهی گرم، خوش‌طعم و اندکی کافورمانند و شبیه به لیمو و فلفل بوده اما طعم پونه خنک‌تر و شیرین‌تر است.
اورگانو مانند سایر گیاهان دارویی برگ‌سبز مقدار بالایی ویتامین K1 دارد. این گیاه همچنین حاوی مقادیر اندکی از سایر ویتامین‌ها و مواد معدنی است، از جمله ویتامین A،C،E و ویتامین‌های B مانند B6 و فولات و مواد معدنی مانند کلسیم، آهن و پتاسیم. پونه کوهی تازه حاوی کلروفیل نیز است و اگر پس از مصرف این گیاه آفتاب بگیرید، به تولید طبیعی و مجدد ترکیب حلال چربی به اسم CoQ10 کمک می‌کنید. این ترکیب مهم از رشد سلول و تولید انرژی پشتیبانی می‌کند و جلوی آسیب به سلول‌ها را نیز می‌گیرد.
پونه کوهی مانند بسیاری از گیاهان خوراکی، بوی قوی و برگ‌های با طعم تند و تیزی دارد تا موجوداتی مانند شته‌ها و کنه‌ها نتوانند آن را بجوند یا این گیاه آلوده به بیماری‌های قارچی نشود. مواد شیمیایی که عطر و بوی این گیاه را تولید می‌کنند، ترپن‌ها نام دارند که در بسیاری از گیاهانی که ما از آن‌ها برای تولید روغن استفاده می‌کنیم، دیده می‌شوند.
روغن اورگانو که از ساقه‌ها و برگ‌های تازه این گیاه گرفته می‌شود، منبع قابل‌توجهی برای بعضی از ترپن‌های بسیار قدرتمند است. دو ترپن مهم که این روغن ضروری را تشکیل می‌دهند، عبارت‌اند از کارواکرول و تیمول که به‌همراه یکدیگر فواید سلامتی شایانی دارند. تحقیقات نشان می‌دهند این دو ترکیب خواص ضدمیکروبی، ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و ضد تومور دارند.
اما چطور ممکن است ترکیب شیمیایی که یک گیاه برای جلوگیری از حمله آفت‌ها تولید می‌کند، برای بدن انسان مفید باشد؟ علت آن را باید پدیده‌ای به اسم هورمسیس بدانیم که طبق آن ماده‌ای می‌تواند در دوزهای بالا آسیب‌زنده و در مقادیر اندک، مفید باشد. این‌طور فرض شده است که ترکیبات داخل اورگانو اندکی به بدن انسان استرس وارد کرده اما از طرفی آن را برای مواردی مانند ترمیم سلول‌ها، تحریک می‌کنند.
این گیاه از گذشته به علت کمک به سیستم ایمنی و توانایی حفاظت از بدن در برابر بیماری‌های گوناگون، به‌عنوان یک داروی گیاهی و خوراکی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. گرچه تقریبا تمام تحقیقات انجام‌شده روی خاصیت پونه کوهی، روغن یا عصاره این گیاه را بررسی کرده‌اند، نه نمونه خشک‌شده یا تازه آن. بنابراین اگر دچار عارضه‌ای هستید که با روغن یا عصاره اورگانو قابل درمان است، پیش از استفاده از آن با پزشک خود مشورت کنید. از خواص ادویه اورگانو و خود این گیاه می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم.
یائسگی و عادت ماهیانه اغلب علائم مشابهی دارند، از جمله تغییرات هورمونی و دردهای عضلانی. چای اورگانو اسپاسم‌های عضلانی را آرام می‌کند و می‌تواند گرفتگی‌های رحم و لگن که برخی زنان قبل از پریود خود تجربه می‌کنند، کاهش دهد.
تحقیقی در سال ۲۰۱۴ درباره خواص پونه کوهی برای عفونت نشان داده که کارواکرول، یکی از ترپن‌های موجود در این گیاه، در کاهش عفونت ناشی از یک نوروویروس انسانی رشدیافته در یک محیط کشت سلولی آزمایشگاهی، موثر بوده است. همچنین در سال ۲۰۲۰، تیمی از محققان فلوریدا کشف کردند که کارواکرول می‌تواند جلوی ورود ویروس HIV به سلول‌های سالم را بگیرد. بنابراین به‌نظر می‌رسد که روغن اورگانو خواص ضدویروسی دارد.
کریپتوسپوریدیوم انگلی با قدرت عفونی بالا است که در روده انسان‌ها و حیوانات زندگی می‌کند و از طریق آب نوشیدنی، استخرهای شنا و جکوزی قابل انتقال است. مبتلاشدن به این انگل می‌تواند خطراتی مانند اسهال پایدار به‌همراه داشته باشد، بیماری شایع در کودکانی که در محله‌های فقیر و آلوده زندگی می‌کنند. روغن اروگانو و همچنین عصاره خالص کارواکرول استخراج‌شده از این گیاه، مشخص شده است که جلوی عفونت‌زایی کریپتوسپوریدیوم را می‌گیرد. نویسندگان تحقیقی در سال ۲۰۱۸، اشاره کردند که روغن اورگانو می‌تواند درمان خوراکی موثری برای کودکان مبتلا به این انگل باشد.
یک انگل خطرناک دیگر توکسوپلاسما گوندی نام دارد که می‌تواند از طریق خاک گربه انتقال پیدا کند و باعث بیماری توکسوپلاسموزیس شود. نوزادان مادران بارداری که در معرض این انگل قرار می‌گیرند، با ناتوانی‌های رشدی شدید به دنیا می‌آیند. این موضوع مشکل بزرگی است، چون حتی موثرترین درمان‌های پزشکی برای آن نرخ شکست بالایی دارند و هیچ‌کدام در درمان عفونت افراد فاقد علایم بیماری توکسوپلاسموزیس، نتیجه‌بخش نیستند. البته تحقیقی در سال ۲۰۲۱ نشان داد که کارواکرول می‌تواند با تغییر شکل توکسوپلاسما گوندی و جلوگیری از توانایی حرکت آن، جلوی تکثیر این انگل را بگیرد.
محققان متوجه شده‌اند که روغن اورگانو می‌تواند جلوی آسیب باکتری‌های مخرب به مسیر گوارش، شش‌ها و پوست انسان را بگیرد. همچنین این روغن ممکن است راه‌حلی برای یکی از مشکلات بزرگ در پزشکی مدرن و سلامت عموم به اسم مقاومت باکتری‌ها در برابر چندین داروی ضد باکتری، باشد.
استفاده گسترده از داروهای ضدباکتری در بیمارستان‌ها و کشاورزی صنعتی منجر به توسعه میکروب‌هایی شده است که به‌نوعی می‌توانند پس از مواجه‌شدن با داروهای ضدباکتری، زنده بمانند. تحقیقی در سال ۲۰۱۸ نشان داد که روغن پونه کوهی می‌تواند بعضی از باکتری‌های مقاوم به داروهای ضد باکتری را در محیط‌های کشت آزمایشگاهی و همچنین زخم‌های سوختگی درجه‌سوم، غیرفعال کند.
به‌ویژه باید از عفونت باکتریایی به اسم بیماری لایم نام ببریم که در بسیاری از مبتلایان به آن، در برابر درمان‌های ضدباکتری مقاومت نشان می‌دهد. نزدیک به ۲۰ درصد بیمارانی که درمان ضد باکتری استاندارد برای این بیماری را کامل کرده‌اند، گاهی تا چندین دهه همچنان با علائم مزمن آن درگیر بوده‌اند.
بر اساس یک نظریه، بعضی از باکتری‌های لایم به داروها حمله کرده یا در برابر آن‌ها مقاومت می‌کنند و می‌توانند در بدن باقی بمانند و مشکل‌ساز باشند. تحقیق منتشرشده در مجله پزشکی «Frontiers in Medicine» شواهدی را نشان می‌دهد که چندین روغن ضروری گرفته‌شده از گیاهان دارویی از جمله اورگانو، باکتری لایم را موثرتر از داروهای ضد باکتری فعلی، از بین بردند.
نویسندگان این تحقیق ادعا می‌کنند که ۳ تا از موثرترین روغن‌های گرفته‌شده از اورگانو، چوب دارچین و میخک، به‌طور کامل تمام سلول‌های قابل دوام را بدون وجود هر نوع اثر رشد مجدد در زیرکشت در محیط کشت تازه، کشتند.
با آن‌که خود پونه کوهی آنتی اکسیدان نیست اما چنین خواصی دارد. تحقیقات آزمایشگاهی در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ مقدار قابل‌توجه فعالیت آنتی‌اکسیدانی عصاره اورگانو را اندازه گرفتند. همچنین در سال ۲۰۱۷ در چین تحقیقی انجام شد که نشان داد روغن گرفته‌شده از برگ‌ها و گل‌های پونه کوهی نسبت به روغن استخراج‌شده از ساقه‌ها یا ریشه‌های این گیاه، قدرت آنتی‌اکسیدانی بیشتری دارند.
طبق یافته‌های بسیاری از تحقیقات، کارواکرول و تیمول می‌توانند جلوی پیشرفت سرطان را بگیرند. این دو ترکیب از طریق مکانیسم‌های متعددی این کار را انجام می‌دهند از جمله آپوپتوز القاشده، سمیت سلولی، توقف چرخه سلولی، جلوگیری از متاستاز و مسدودکردن مسیرهای سیگنال‌دهی مانند mTOR که تومورها را تحریک به رشد می‌کنند.
حتی اگر به خواص اورگانو از دیدگاه پزشکی دقت نکنید، این گیاه چاشنی بسیار عالی برای غذاهای شما است و به این شکل نیز می‌توانید از فواید آن بهره ببرید. اما باید از پونه کوهی خشک استفاده کنید یا تازه؟
پونه خشک‌شده به‌علت بافت متراکم‌تر خود طعم بیشتری به غذاها می‌دهد اما اگر می‌خواهید از نمونه تازه این گیاه استفاده کنید، مقدار آن را سه‌برابر افزایش دهید. اگر در دستور آشپزی‌تان استفاده از یک قاشق چای‌خوری اورگانو خشک‌شده نوشته شده است، می‌توانید به‌جای آن از یک قاشق غذاخوری برگ پونه کوهی تازه استفاده کنید.
بااین‌حال پونه کوهی خشک‌شده مواد مغذی کمتری از نمونه تازه آن دارد. ویتامین A و ویتامین C موجود در این گیاه به‌ترتیب به‌علت قرارگرفتن در معرض نور خورشید و حرارت از بین می‌روند. البته شما می‌توانید خودتان پونه کوهی را در هوای آزاد و به‌دور از گرما و نور آفتاب، خشک کنید.
کلروفیل ترکیب دیگری است که پس از خشک‌کردن اورگانو از بین می‌رود. برخلاف آن‌چه که در کلاس‌های زیست‌شناسی خوانده‌اید، بدن انسان نیز می‌تواند با خوردن گیاهان سبز و رفتن زیر نور خورشید، فرآیند شگفت‌انگیز فتوسنتز را تجربه کند. به‌همین دلیل، پونه کوهی تازه در مقایسه با نوع خشک آن ممکن است سالم‌تر باشد.
به‌نظر ما بهتر است از هر دو نوع استفاده کنید. چون اورگانو خشک‌شده طعم تیزتری دارد و می‌توانید آن را در اوایل آشپزی به غذای خود اضافه کنید تا مزه آن به غذا نفوذ کند. از طرفی پونه کوهی تازه را در انتهای آشپزی به غذایتان اضافه کنید تا مواد مغذی و طعم خود را حفظ کند.
پونه کوهی که نام دیگر اورگانو است، به دلایلی مانند برخورداری از مواد مغذی فراوان، محتوای کلروفیل و ترپن‌ها فواید متعددی برای بدن دارد. تحقیقات درباره روغن ضروری و عصاره اورگانو نشان داده‌اند که به سیستم ایمنی بدن در محافظت از عفونت‌های مختلف میکروبی کمک می‌کند و در مبارزه با سرطان نیز موثر است. همچنین می‌توانید پونه کوهی تازه یا خشک‌شده را در آشپزی استفاده کنید.
شما چطور از پونه کوهی استفاده می‌کنید؟ آیا تجربه استفاده از این گیاه را برای اهداف درمانی یا آشپزی دارید؟ نظر خود را با ما و سایر کاربران به اشتراک بگذارید. همچنین اگر این مطلب برایتان مفید بود، می‌توانید آن را برای دوستان خود نیز ارسال کنید.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها