برنامه‌های شلوغ روزانه، مسئولیت‌های مختلف، بمباران شدن با ویدیوهای کوتاه اینستاگرامی و حتی اخبار ناگوار سیاسی و اقتصادی باعث می‌شود که مغزمان به طور کامل ظرفیت خود را از دست بدهد. دیگر چیزی به نام تمرکز را در خودمان احساس نمی‌کنیم و حتی بیش از هر زمان دیگری بی‌حوصله هستیم. کتاب خواندن در چنین موقعیتی می‌تواند پناهگاهی برای آرام کردن ذهن باشد اما چگونه؟ آیا وقت کافی برای کتاب خواندن داریم؟ اصولاً نه! اینکه در چنین وضعیت آشفته‌ای چگونه کتاب بخوانیم سوال خیلی از ماست.
اگر کتاب ایرانی دوست دارید: بهترین کتاب های ایرانی
از طرفی خیلی از ما بارها و بارها تصمیم گرفته‌ایم که فلان کتاب را بخوانیم؛ حتی ممکن است کتاب را خریده باشیم و چند صفحه از آن را بخوانیم اما در میانه مسیر خسته شویم و کتاب را نصفه‌ونیمه رها کنیم. احتمالاً در شب نوروز یا تولدتان هم عزم‌تان را جزم کرده‌اید تا کتاب‌های نصف‌و نیمه‌تان را تمام کنید اما باز هم به هزار و یک دلیل نتوانسته‌اید به هدف‌تان برسید و شروع به سرزنش خودتان کرده‌اید. اما بهتر است بدانید که نه عزم جزم و نه سرزنش هیچ کاری از پیش نمی‌برد. در اینجا ۷ ترفند عملی برای‌تان آورده‌ایم تا متوجه شویم چگونه بیشتر کتاب بخوانیم و چگونه عادت کتابخوانی را در خودمان شکل دهیم؛ بدون سرزنش، بدون احساس گناه، بدون اراده پولادین و حتی بدون داشتن وقت زیاد!
معرفی قانون ۵ صفحه (هر روز فقط ۵ صفحه بخوانید)
موثرترین روشی که با استفاده از آن می‌توانید عادت مطالعه بسازید همین است: روزی ۵ صفحه کتاب بخواهید! بخشی از روز خود را (هر زمان که راحت‌تر هستید) به خواندن ۵ صفحه از یک کتاب اختصاص دهید. ایده اصلی این قانون از یک اصل روان‌شناسی به نام «شروع کوچک» گرفته شده که نیاز به اراده زیاد یا همان «تصمیم کبری» ندارد. فقط تصمیم بگیرید که هر روز ۵ صفحه کتاب بخوانید و به این تصمیم پایبند باشید.
اما چرا قانون ۵ صفحه موثر است؟
- قانون ۵ صفحه، موانع ذهنی را از بین می‌برد. مغز ما از شروع کارهای بزرگ می‌ترسد چرا که تمرکز آن روی حفظ وضعیت موجود است و نه بهتر کردن آن . اگر تصمیم بگیرید که امروز ۵۰ صفحه ساعت کتاب بخوانید مطمئن باشید که مغزتان این اجازه را به شما نخواهد داد اما ۵ صفحه آنقدر کم است که مغز نمی‌تواند بهانه‌ای ایجاد کند.
- از طرفی ۵ صفحه کتاب در هر روز در نهایت به ۱۵۰ صفحه در ماه می‌انجامد که عدد قابل توجهی است. از طرفی عادت‌ها از طریق تکرار ساخته می‌شوند و نه زیاد بودن حجم یا شدت بالای کار.
- هر روز ۵ صفحه کتاب خواندن به شما احساس موفقیت و پیشرفت می‌دهد و در نتیجه در چرخه تعویق، مسامحه‌کاری و سرزنش خود نخواهید افتاد.
- یادتان باشد که با قانون ۵ صفحه در هر سال چیزی بیش از ۱۸۰۰ صفحه کتاب خواهید خواند که چیزی حدود ۶ کتاب ۳۰۰ صفحه‌ای خواهد بود.
با قانون ۵ صفحه در روز چگونه کتاب بخوانیم؟
- اول از همه یک کتاب مناسب انتخاب کنید که برای‌تان جالب باشد نه کتابی که بقیه آن را توصیه می‌کنند. کتابی که جواب چرایی‌های ذهن شما را در خود داشته باشد.
- یک زمان ثابت مشخص کنید؛ مثلا بعد از صبحانه یا پیش از خواب.
- یک مکان مناسب برای خواندن ۵ صفحه کتاب انتخاب کنید و موبایل خود را جای دوری قرار دهید.
- هر روز به خودتان یادآوری کنید که تداوم مهم‌تر از تعداد صفحات کتابی است که می‌خوانید. بهتر است همین ۵ صفحه را با تمرکز کامل بخوانید و آن را درک کنید به جای اینکه ۱۰۰ صفحه کتاب را فقط تورق کنید.
قدرت کتاب‌های صوتی (استفاده از زمان‌های مرده مثل رانندگی)
ایده اصلی کتاب‌های صوتی این است که زمان‌های مرده خود را به گوش دادن به کتاب‌ها اختصاص دهید. مسیر رفت‌و‌آمد در خودرو یا اتوبوس، زمانی که در صف انتظار هستید، یا حین شستشوی ظرف‌ها و آشپزی می‌توانید به یک کتاب صوتی گوش دهید.
چرا نباید قدرت کتاب‌های صوتی را دست کم بگیریم؟
- کتاب‌های صوتی باعث می‌شوند که از زمانی که قرار است به «هیچ» بگذرد استفاده کنید و لااقل یک نکته یاد بگیرید.
- با کتاب صوتی دیگر نیازی به چشم‌های‌تان نخواهید داشت؛ در نتیجه می‌توانید همزمان کارهای دیگری که نیاز به تمرکز ندارند را انجام دهید.
- همه ما زمان‌های مرده‌ای را در طول روزمان داریم. حداقل ۳۰ دقیقه در ترافیک یا مسیر رفت‌و‌آمد هستیم که هر روز تکرار می‌شود. گنجاندن گوش دادن به کتاب‌های در این زمان می‌تواند تبدیل به یک عادت شود.
- کتاب‌های صوتی گاهی با صدای خوب گوینده و موسیقی پس‌زمینه خود می‌توانند جذاب‌تر ظاهر شوند.
چگونه از قدرت کتاب‌های صوتی بهره‌مند شویم؟
- یادتان باشد که هر کتاب و موضوعی حال‌وهوای خاص خودش را دارد. برای مثال گوش دادن به رمان‌های احساسی در ساعات پایانی شب جالب‌تر است. کتاب صوتی تحلیلی و تاریخی برای مسیر رفت‌و‌آمد گزینه بهتری است. کتاب صوتی توسعه فردی هم در زمان پیاده‌روی یا صبح زود انتخاب مناسبی است.
- یکی از مزیت‌های کتاب صوتی این است که می‌توانید سرعت پخش آن را با خودتان هماهنگ کنید. اگر احساس می‌کنید گوینده خیلی آرام صحبت می‌کند، می‌توانید سرعت پخش را افزایش دهید.
- بهتر است هر بخش از کتاب صوتی را حداقل ۲ بار گوش دهید چرا که همیشه چیزهایی هست که در دفعه اول به گوش‌تان نرسیده است.
همراه داشتن همیشگی کتاب (دیجیتال یا فیزیکی)
اگر کتابی که در حال خواندن آن هستید روی میز کارتان باشد احتمال بیشتری دارد که آن را باز کنید تا اینکه آن را داخل گنجه مادربزرگ‌تان مخفی کرده باشید. کتاب فیزیکی خود را روی میز یا کیف‌تان بگذارید و از کتاب دیجیتال‌تان یک شورت‌کات روی صفحه اصلی موبایل یا لپ‌تاپ‌تان ایجاد کنید تا دسترسی به آن آسان باشد.
همراه داشتن همیشگی کتاب چگونه به افزایش مطالعه کمک می‌کند؟
- انجام این کار باعث می‌شود که در زمان‌های کوتاه به جای اینکه موبایل‌تان را چک کنید یا به اورتینک پناه ببرید، چند صفحه کتاب بخوانید یا حداقل چیزهایی که قبلا خوانده‌اید را مرور کنید.
- یک مشکل همیشگی ما این است که «آه! کتابم کنارم/همراهم نیست!» اما وقتی کتاب را همیشه داخل کیف‌تان داشته باشید، احتمالاً با این چالش مواجه نخواهید شد. هر بار که در حال ترک خانه هستید، در کنار چک کردن کلید و گوشی و گواهینامه، مطمئن شوید که کتاب‌تان را هم داخل کیف‌تان گذاشته‌اید.
- همراه داشتن همیشگی کتاب باعث می‌شود عادت کتابخوانی در شما قوی‌تر شود بدون اینکه نیاز به آن اراده‌های پولادین داشته باشید.
ایجاد یک «فضای مطالعه» کوچک و جذاب در خانه
زمانی که به یک کرم کتاب واقعی تبدیل شوید دیگر مهم نیست که فضای مطالعه‌تان چطور باشد؛ روی پل عابر پیاده یا داخل مسجد، داخل جوب آب یا صف نانوایی هم می‌توانید کتاب بخوانید. اما اگر در ابتدای راه هستید، ایجاد یک فضای مطالعه خوب گزینه معقول‌تری است.
انتخاب یک فضای مطالعه خوب چطور افزایش مطالعه کمک می‌کند؟
- یک فضای مطالعه خوب در واقع از ترفندهای مطالعه است. فضای مخصوص مطالعه به تقویت تمرکز و کاهش حواس‌پرتی کمک می‌کند چرا که مغز شما این محیط را با فعالیت‌تان پیوند می‌زند. در نتیجه به محض اینکه به چنین فضایی وارد می‌شوید ذهن‌تان آمادگی بیشتری پیدا می‌کند.
- داشتن یک مکان ثابت به ایجاد عادت و نظم کمک می‌کند. در واقع با انتخاب یک فضای مناسب برای مطالعه، این موضوع به روتین زندگی‌تان تبدیل می‌شود نه یک فعالیت پراکنده.
- هر چقدر فضایی که برای خودتان ایجاد می‌کنید راحت‌تر باشد عادت کتابخوانی بهتر و سریع‌تر در شما شکل می‌گیرد.
چطور می‌توان یک فضای مناسب برای کتاب خواندن ایجاد کرد؟
- یک گوشه آرام در خانه که دور از سروصدا و تلویزیون باشد را انتخاب کنید. بهتر است مکانی که انتخاب می‌کنید دارای نور طبیعی باشد تا چشم‌تان کمتر خسته شود.
- میز و صندلی راحت و ارگونومیک مهم است اما اگر ندارید، روی زمین بنشینید و پشتی مناسبی انتخاب کنید.
- در کنار همین فضا یک قفسه یا سبد برای قرار دادن کتاب‌های‌تان بگذارید تا دسترسی به آن‌ها آسان باشد.
- می‌توانید این فضا را با گیاهان کوچک، شمع یا پوسترهای الهام‌بخش تزئین کنید.
- تا جایی که می‌توانید گوشی و لوازم الکترونیک خود را از این فضا دور کنید تا حواس‌پرتی‌ها به حداقل برسد.
- لازم نیست که یک اتاق جداگانه برای مطالعه داشته باشید. بخشی از اتاق خودتان که راحت‌تر است یا نور ملایمی دارد را برای مطالعه در نظر بگیرید.
پیوستن به گروه‌های کتابخوانی برای ایجاد تعهد
![]()
تعهد اجتماعی و پاسخگویی به دیگران یکی از قوی‌ترین راهکارها برای افزایش مطالعه است. اگر دغدغه‌تان این است که چگونه کتاب بخوانیم، می‌توانی به سراغ گروه‌های کتابخوانی باشید که در کتابفروشیها، کافه‌ها و حتی فضای مجازی وجود دارند.
پیوستن به گروه‌های کتابخوانی چگونه به افزایش مطالعه می‌انجامد؟
- پیوستن به گروه‌های کتابخوانی نوعی فشار مثبت ایجاد می‌کند. شما با کسانی مواجه خواهید شد که در مورد کتاب‌هایی که می‌خوانند صحبت می‌کنند و شما هم ناخودآگاه تشویق می‌شوید که برای همراهی با آن‌ها به سمت مطالعه بروید.
- اصولاً در گروه‌های کتابخوانی از شما و بقیه انتظار می‌رود که در مورد چیزهایی که خوانده‌اید یک گزارش هر چند ساده بدهید. همین موضوع باعث می‌شود که حتی در روزهای شلوغ هم گوشه‌ای از ذهن‌تان به سمت مطالعه برود.
- کشف کتاب‌های جدید از دیگر مزیت‌هایی است که عضویت در چنین گروه‌هایی برای‌تان به همراه خواهد داشت. در این گروه‌ها افرادی هستند که احتمالاً بیشتر از شما کتاب خوانده‌اند و می‌توانید از راهنمایی‌های آن‌ها استفاده کنید. همچنین کسانی هم هستند که نیاز به راهنمایی‌های شما داشته باشند.
اما چطور یک گروه مناسب برای کتابخوانی پیدا کنیم؟
- در کافه‌های سطح شهر یا کتابفروشیها به دنبال چنین گروه‌هایی باشید؛ عموماً بعد از کمی جستجو می‌توانید یک گروه مناسب پیدا کنید. فرهنگسراها هم از جمله جاهایی هستند که یک روز از هفته را به کتابخوانی اختصاص می‌دهند.
- اگر شهر کوچکی دارید که چنین رویدادهایی در آن‌ها برگزار نمی‌شود، در اینستاگرام به دنبال بوک‌بلاگرها باشید. اصولاً این افراد یک گروه تلگرامی برای کتابخوانی دارند که می‌توانید خیلی راحت عضو این گروه‌ها شوید.
- بعد از پیوستن به چنین گروه‌هایی سکوت اختیار نکنید و در بحث‌ها شرکت کنید. سوال کنید یا برداشت خود از کتاب را بیان کنید حتی اگر فکر می‌کنید نظرتان خیلی هم درست نیست؛ ایده اصلی این است که دیدگاه خود را بیان کنید و اگر ایرادی در آن وجود داشته باشد، بقیه افراد به شما کمک می‌کنند تا به نتیجه درست برسید.
تکنیک «جایگزینی عادت» (مثلاً ۱۰ دقیقه مطالعه به جای وب‌گردی قبل از خواب)
بهتر است ابتدا کمی با مفهوم جایگزینی عادت آشنا شویم. عادت‌ها در مغز ما یک مسیر عصبی مشخص می‌سازند. در واقع وقتی یک کار را هر روز و هر روز تکرار می‌کنیم مغز به این مسیر عصبی جدید عادت می‌کند و آن را خیلی راحت به انجام می‌رساند. منظور از جایگزینی عادت این است که به جای آن مسیر عصبی قدیمی یک مسیر عصبی جدید بسازیم که به همان نیاز پاسخ دهد اما نتایج بهتری داشته باشد. برای مثال اگر هر شب پیش از خواب اکسپلورر گردی می‌کنید، می‌توانید این زمان را به خواندن کتاب اختصاص دهید که هم سودمند است و هم تمرکزتان را افزایش می‌دهد. با انجام این کار هم یک کار مفید انجام داده‌اید و هم به نیاز مغزتان پیش از خواب (که آرامش و سرگرمی است) پاسخ داده‌اید.
خواندن چند کتاب به صورت موازی برای جلوگیری از خستگی
اصولاً گفته می‌شود که موازی‌خوانی می‌تواند تمرکز را از بین ببرد اما واقعیت این است که بسیاری از ما در حین خواندن کتاب‌ها خصوصاً کتاب‌های طولانی، دچار رخوت می‌شویم و دل‌مان کمی تنوع طلب می‌کند. در چنین موقعیتی خواندن چند کتاب به صورت همزمان می‌تواند میل شما را به عادت کتابخوانی حفظ کند. البته توصیه ما این است که اگر قصد موازی‌خوانی دارید، کتاب‌هایی با موضوع متفاوت را بخوانید تا اطلاعاتی که دریافت می‌کنید تبدیل به شلم شوربا نشود! مثلا یک کتاب روان‌شناسی و فلسفی را به موازات یک کتاب تاریخی بخوانید؛ یا یک کتاب سیاسی را به موازات یک رمان.
اما خواندن چند کتاب به صورت موازی چطور به افزایش مطالعه کمک می‌کند؟
- کتاب‌های طولانی یا سنگین پس از چند فصل احساس خستگی ایجاد می‌کنند. شما با برداشتن چند کتاب در سبک‌های مختلف می‌توانید از یکنواختی ذهنی جلوگیری کنید و تنوع را به خودتان هدیه دهید.
- هر یک از ما ممکن است حتی در طول یک روز احساسات مختلفی را تجربه کنید. در صورت موازی‌خوانی می‌توانید کتابی متناسب با حال‌وهوای خودتان را انتخاب کنید. برای مثال پس از یک روز سخت کاری، خواندن یک کتاب علمی سنگین نمی‌تواند جالب باشد اما قطعاً خواندن یک رمان سبک لذت‌بخش خواهد بود.
حرف آخر
پیشروی‌های کوچک! اصل کار همین است. روزگاری من هم آرزو داشتم که کل جلدهای تاریخ ویل‌دورانت را را انتها بخوانم اما نه‌تنها جلد اول آن را تمام نکردم بلکه تا ماه‌ها سمت هیچ کتاب دیگری نرفتم. بهتر است که به دنبال ایجاد عادت‌های پایدار باشید. ایده ۵ صفحه کتاب خواندن در طول روز یا خواندن کتاب در ساعات پایانی شب و وفاداری به آن نه‌تنها باعث می‌شود که در پایان سال چند ده جلد کتاب خوانده باشید، بلکه تمرکز و آرامش را هم به شما باز می‌گرداند.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها