اگر رگ‌های قلبتان گرفته باشد، ممکن است پزشک برای کمک به شما آنژیوپلاستی را پیشنهاد دهد. آنژیوپلاستی روشی برای بازکردن سرخرگ کرونر در بیماری عروق کرونر است. به‌کمک این روش، بدون انجام جراحی قلب باز جریان خون به عضله قلبی می‌رسد. می‌دانید آنژیوپلاستی چطور انجام می‌شود و خطرات احتمالی آن چیست؟ برای کسب اطلاعات بیشتر تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
آنژیوپلاستی چیست؟
آنژیوپلاستی (Angioplasty) که مداخله عروق کرونر از راه پوست یا پی.سی.آی (PCI) هم نامیده می‌شود، نوعی روش غیرجراحی است که طی آن فضای بیشتری در عروق مسدودشده ایجاد می‌شود. در این روش، یک لوله باریک و طویل به‌نام کاتتر در رگ خونی قرار می‌گیرد و به‌سمت سرخرگ کرونر مسدودشده فرستاده می‌شود. در سر کاتتر یک بالن کوچک وجود دارد. به‌محض اینکه کاتتر در محل مدنظر مستقر شد، بالن در محل مسدودشده رگ خونی باد می‌شود. این بالن پلاک یا لخته خون را به‌سمت دیواره رگ فشار می‌دهد و فضای بیشتری برای جریان خون ایجاد می‌کند.
در زمان آنژیوپلاستی، پزشک از فلوروسکوپی استفاده می‌کند. فلوروسکوپی نوع خاصی از تصویربرداری پرتوی ایکس است که پزشک به‌کمک آن می‌تواند با حرکت رنگ کانتراست در عروق، انسدادهای عروق قلبی را پیدا کند. به این روش آنژیوگرافی کرونر هم می‌گویند.
کاربرد آنژیوپلاستی
آنژیوپلاستی ممکن است در موارد اورژانسی مثل حمله قلبی یا به‌عنوان جراحی انتخابی در مواردی که پزشک به بیماری قلبی شک دارد انجام شود. البته همه مبتلایان به بیماری‌های عروق کرونر به آنژیوپلاستی نیاز ندارند. همچنین ممکن است پزشک تشخیص دهد که شما به روش‌های دیگری مثل برداشتن پلاک (آترکتومی) هم نیاز دارید. در این روش از کاتتری با سر چرخان استفاده می‌شود. زمانی که کاتتر به نقاط باریک عروق می‌رسد، پلاک می‌شکند و رگ خونی باز می‌شود.
آنژیوپلاستی در موارد دیگری هم استفاده می‌شود، از جمله:
- بیماری عروق کرونر؛
- بیماری عروق محیطی؛
- بیماری عروق کاروتید؛
- بیماری کلیوی مزمن.
استنت چیست؟
در تمام جراحی‌های آنژیوپلاستی از استنت (stent) کرونر استفاده می‌شود. استنت یک پیچ مشبک و فلزی کوچک با قابلیت بازشدن است. این پیچ در جایی از رگ قرار می‌گیرد که به‌تازگی باز شده است تا از باریک و بسته‌شدن مجدد رگ جلوگیری کند. به‌محض اینکه استنت در جای خود قرار گرفت، بافت محیطی مثل یک لایه پوستی استنت را می‌پوشاند. این اتفاق با توجه به پوشش اطراف استنت، ۳ تا ۱۲ ماه زمان می‌برد. ممکن است در این مدت برای کاهش چسبندگی پلاکت‌ها از داروهای ضدپلاکت استفاده کنید. پلاکت‌ها سلول‌های خونی خاصی هستند که برای جلوگیری از خون‌ریزی به هم متصل می‌شوند. دارو می‌تواند از لخته‌شدن خون درون استنت جلوگیری کند. نوع داروی مصرفی و مدت استفاده از آن را پزشک تعیین می‌کند.
انواع استنت
- استنت دارویی: بیشتر استنت‌ها با دارو پوشیده می‌شوند تا از ایجاد اسکار بافتی درون استنت جلوگیری شود. این استنت‌ها، استنت‌های دارویی یا دی.ای.اس (DES) نامیده می‌شوند که با رهاکردن دارو درون رگ خونی رشد بافت به درون استنت را آهسته می‌کنند. این کار از بسته‌شدن مجدد رگ خونی جلوگیری می‌کند.
- استنت فلزی برهنه: بعضی از استنت‌ها این قابلیت را ندارند و استنت‌های فلزی برهنه یا بی.ام.اس (BMS) نامیده می‌شوند که احتمال تنگی مجرا در آنها بیشتر است. استنت‌های فلزی به مصرف طولانی‌مدت داروی ضدپلاکت نیاز ندارند. افرادی که خطر خون‌ریزی در آنها بیشتر است، این نوع از استنت را ترجیح می‌دهند.
از آنجایی که خطر بسته‌شدن استنت وجود دارد، اگر بعد از گذاشتن آن درد قفسه سینه داشتید با پزشک صحبت کنید. اگر درون استنت بافت اسکار ایجاد شود، به جراحی مجدد نیاز دارید که در آن از آنژیوپلاستی بالونی یا استنت ثانویه استفاده می‌شود. در بعضی موارد، با واردکردن یک کاتتر به نزدیکی بافت اسکار، پرتودرمانی انجام می‌شود تا از رشد بافت اسکار جلوگیری و رگ باز شود. به این روش براکی‌تراپی (brachytherapy) می‌گویند.
چه افرادی به آنژیوپلاستی نیاز دارند؟
افرادی که بیماری عروق کرونر دارند یا دچار حمله قلبی شده‌اند، ممکن است به آنژیوپلاستی نیاز داشته باشند. آنژیوپلاستی در بخش‌های دیگر بدن مثل گردن، بازوها، پاها، کلیه و طحال که عروق تنگ یا مسدودشده دارند هم انجام می‌شود. با انجام آنژیوپلاستی، به عروقی که به‌علت وجود پلاک تنگ یا مسدود شده‌اند خون بیشتری وارد می‌شود. بنابراین بعد از آنژیوپلاستی، این اندام‌ها خون بیشتری دریافت می‌کنند.
عوارض آنژیوپلاستی
آنژیوپلاستی، استنت، آترکتومی و روش‌های مربوط به آن ممکن است با خطراتی همراه باشند، از جمله:
- خون‌ریزی در محل ورود کاتتر (معمولا کشاله ران، مچ دست و بازو)؛
- لخته خون یا آسیب به عروق خونی ناشی از کاتتر؛
- لخته خون در محل رگ درمان‌شده؛
- عفونت در محل قرارگیری کاتتر؛
- آریتمی غیرطبیعی قلب؛
- حمله قلبی؛
- سکته مغزی؛
- درد یا ناراحتی قفسه سینه؛
- پارگی سرخرگ کرونر یا گرفتگی کامل آن که به جراحی قلب باز نیاز دارد؛
- واکنش حساسیتی به رنگ کانتراست؛
- آسیب کلیوی ناشی از رنگ کانتراست.
درباره سایر خطرات احتمالی از جمله استفاده از پرتوی ایکس با پزشک صحبت کنید.
آمادگی برای آنژیوپلاستی
- ابتدا پزشک به سؤالات شما پاسخ می‌دهد؛
- در صورت واکنش به رنگ کانتراست یا حساسیت به یون به تیم پزشکی اطلاع دهید؛
- دستورالعمل‌های مربوط به خوردن و نوشیدن قبل از جراحی را رعایت کنید؛
- در صورت بارداری به پزشک اطلاع دهید. (تماس با پرتو در دوران بارداری ممکن است سبب نقایص تولد شود)؛
- اگر روی قفسه سینه یا شکمتان پیرسینگ دارید به پزشک اطلاع دهید؛
- پزشک را در جریان تمام داروهای مصرفی‌تان (از جمله داروهای تجویزی، بدون نسخه، ویتامین‌ها و محصولات گیاهی) قرار دهید؛
- اگر سابقه اختلال خون‌ریزی دارید یا اگر از داروی رقیق‌کننده خون، آسپرین یا داروهایی استفاده می‌کنید که بر لخته‌شدن خون اثر می گذارند به پزشک اطلاع دهید (ممکن است پزشک از شما بخواهد که برای جراحی آنژیوپلاستی مصرف آسپرین و داروهای ضد پلاکت را ادامه دهید)؛
- ممکن است قبل از جراحی به آزمایش خون نیاز داشته باشید تا زمان لازم برای لخته‌شدن خون شما بررسی شود (همچنین ممکن است سایر آزمایش‌های خون هم انجام شوند)؛
- اگر از ضربان‌ساز یا سایر دستگاه‌های کاشته‌شده در بدن استفاده می‌کنید به پزشک اطلاع دهید؛
- ممکن است قبل از جراحی به آرام‌بخش نیاز داشته باشید؛
- ممکن است پزشک با توجه به شرایط شما دستورات دیگری بدهد تا برای جراحی آماده شوید.
آنژیوپلاستی چطور انجام می‌شود؟
آنژیوپلاستی در بیمارستان انجام می‌شود و با توجه به وضعیت بیمار و مهارت پزشک، نیم تا چند ساعت زمان می‌برد. بیشتر افرادی که آنژیوپلاستی و گذاشتن استنت را انجام می‌دهند، یک شب در بیمارستان تحت‌نظر قرار می‌گیرند.
۱. اقدامات قبل از عمل
- از شما می‌خواهند جواهرات و هر چیزی مثل سمعک یا دندان مصنوعی را که در جراحی اختلال ایجاد می‌کنند دربیاورید؛
- از شما می‌خواهند لباستان را دربیاورید و گان بپوشید؛
- از شما می‌خواهند قبل از جراحی به دست‌شویی بروید تا مثانه شما تخلیه شده باشد؛
- اگر در ناحیه ورود کاتتر موی زیادی داشته باشید، موی آن قسمت اصلاح می‌شود.
- یک لوله منعطف وارد رگ شما می‌شود تا در صورت لزوم تزریق دارو یا سرم از آن انجام شود؛
- در طول فرایند جراحی به پشت روی تخت می‌خوابید؛
- بدن به دستگاه الکتروکاردیوگرام متصل می‌شود تا در طول فرایند، فعالیت قلبی بررسی شود. علائم حیاتی شما از جمله ضربان قلب، فشار خون، تنفس و سطح اکسیژن هم در طول این فرایند بررسی می‌شود؛
- چند نمایشگر در اتاق وجود دارد که علائم حیاتی شما، تصویر کاتتر هنگام حرکت به‌سمت قلب و ساختار قلب شما در زمان تزریق رنگ را نشان می‌دهند؛
- ممکن است داروی آرام‌بخش دریافت کنید با‌این‌حال احتمال دارد در طول جراحی آگاه باشید؛
- در محل ورود دستگاه، بی‌حسی موضعی تزریق می‌شود که ممکن است پا، بازو یا مچ دست باشد. ممکن است چند ثانیه بعد از تزریق بی‌حسی موضعی در محل ورود آن احساس گزش داشته باشید.
۲. اقدامات حین عمل
- بعد از اثرکردن بی‌حسی موضعی، یک غلاف پلاستیکی در رگ خونی شما قرار می‌گیرد که کاتتر از طریق آن به داخل رگ خونی وارد و به قلب منتقل می‌شود.
- حضور کاتتر در قلب با فلوروسکوپی بررسی می‌شود.
- کاتتر وارد سرخرگ کرونر می‌شود و به‌محض اینکه در محل قرار گرفت، رنگ کانتراست در محیط رها می‌شود تا عروق تنگ‌شده دیده شوند. شاید موقع تزریق رنگ حسی مثل گرگرفتگی، طعم نمک یا فلز در دهان یا سردرد خفیف داشته باشید. این اثرات معمولا چند لحظه بیشتر طول نمی‌کشند.
- اگر احساس مشکل تنفسی، تعرق، بی‌حسی، خارش، حالت تهوع یا استفراغ، لرز یا تپش قلب داشتید به پزشک اطلاع دهید.
- زمانی که کاتتر در محل مدنظر قرار می‌گیرد، بالن برای بازکردن سرخرگ باد می‌شود. به‌علت انسداد موقت جریان خون هنگام بازشدن بالن، شاید در قفسه سینه کمی حس درد یا ناراحتی کنید. با بازشدن کامل بالون، هر نوع ناراحتی یا درد قفسه سینه از بین می‌رود، پس اگر ناراحتی یا درد ادامه‌داری را در قفسه سینه، گردن، فک، پشت و بازو حس کردید یا تنگی نفس داشتید بالافاصله به پزشک اطلاع دهید.
- ممکن است پزشک چند بار بالن را باد و خالی کند یا تصمیم بگیرد برای باز نگه‌داشتن سرخرگ از استنت استفاده کند. گاهی استنت قبل از بادکردن بالن قرار می‌گیرد و با بادکردن بالون استنت گشاد می‌شود.
- ممکن است پزشک بعد از بازشدن سرخرگ از اندازه‌گیری‌ها، تصاویر یا آنژیوگرام استفاده کند. به‌محض اینکه سرخرگ به‌اندازه کافی باز شد، کاتتر خارج می‌شود.
- غلاف خارج می‌شود و محل ورود آن به‌روش‌های مختلفی مثل استفاده از وسیله‌ای حاوی کلاژن برای بستن محل، بخیه‌زدن با نخ بخیه یا فشاردادن محل برای جلوگیری از خون‌ریزی بسته می‌شود. (پزشک روش را تعیین می‌کند.)
- اگر از دستگاه مسدودکننده استفاده شود، یک زخم‌پوش استریل روی محل قرار می‌گیرد. اگر از روش فشار استفاده شود، پزشک یا دستیار او تا زمان لخته‌شدن خون و قطع خون‌ریزی محل ورود کاتتر را فشار می‌دهند. به‌محض بندآمدن خون‌ریزی، محل با بانداژ محکم بسته می‌شود.
- کارکنان به شما کمک می‌کنند تا روی برانکارد قرار بگیرید و به اتاق ریکاوری منتقل می‌شوید.
۳. اقدامات بعد از عمل
اگر جراحی در ناحیه کشاله ران انجام شده باشد، چند ساعت نباید پایتان را خم کنید. اگر محل جراحی بازو باشد، باید بازو را صاف و روی بالش بالا نگه دارید. ممکن است یک نوار پلاستیکی (مثل کمربند) در اطراف بازوی شما بسته می‌شود. این نوار در فواصل زمانی معین شل می‌شود و زمانی که پزشک تشخیص داد دیگر نیازی به فشار نیست، باند برداشته می‌شود.
مراقبت های بعد از آنژیوپلاستی
۱. در بیمارستان
- بعد از جراحی به اتاق ریکاوری یا اتاق خودتان در بیمارستان منتقل می‌شوید. با توجه به شرایط شما، بعد از جراحی باید ۲ تا ۶ ساعت روی تخت دراز بکشید. پرستار علائم حیاتی، محل جراحی و حس شما در پا و دست را بررسی می‌کند.
- اگر درد یا تنگی قفسه سینه یا احساس گرما، خون‌ریزی یا درد در محل جراحی داشتید بلافاصله به پرستار اطلاع دهید.
- گاهی غلاف در محل جراحی باقی می‌ماند و استراحت روی تخت تا زمان برداشتن غلاف ادامه می‌یابد. بعد از آن می‌توانید غذای سبکی بخورید.
- ممکن است به‌سبب تزریق رنگ کانتراست یا مایعات زیاد نیاز به ادرارکردن داشته باشید. در این زمان می‌توانید از از وسایل مخصوص در بستر استفاده کنید تا دست و پایتان خم نشود.
- بعد از اینکه دوره استراحت‌تان کامل شد، باید از روی تخت بلند شوید. ممکن است اولین بار پرستار به شما کمک کند و فشار خون شما را در زمان درازکشیدن و ایستادن بررسی کند. برای جلوگیری از سرگیجه، آهسته از جایتان بلند شوید.
- برای جلوگیری از درد ممکن است به شما داروی مسکن داده شود. همچنین برای دفع رنگ کانتراست از بدنتان، از شما می‌خواهند که آب و مایعات فراوان بنوشید.
- بعد از آنژیوپلاستی می‌توانید به رژیم غذایی معمولتان برگردید، مگر اینکه پزشک توصیه دیگری داشته باشد.
- احتمالا یک شب در بیمارستان بمانید. با توجه به نتیجه آنژیوپلاستی ممکن است این مدت طولانی‌تر شود. همچنین ممکن است دستورالعمل‌هایی درباره ترشحات و دوره بهبودتان دریافت کنید.
۲. در منزل
- به‌محض بازگشت به منزل، ناحیه آنژیوپلاستی را از نظر خون‌ریزی، درد غیرمعمول، ورم، ترشحات غیرطبیعی یا تغییر دما بررسی کنید. کمی کبودی طبیعی است. اگر متوجه خون‌ریزی مداوم یا زیادی شدید که با پانسمان کوچک قطع نمی‌شود، بلافاصله به پزشک اطلاع دهید.
- اگر پزشک در محل جراحی از دستگاه مسدودکننده استفاده کرد، درباره نحوه مراقبت از آن سؤال بپرسید. وجود یک گره کوچک در محل جراحی طبیعی است و طی چند هفته از بین می‌رود. همچنین معمولا یک هفته بعد از جراحی می‌توانید رانندگی کنید و سر کارتان برگردید.
- باید محل انجام آنژیوپلاستی را تمیز و خشک نگه دارید. درباره نحوه حمام‌کردن از تیم پزشکی سؤال کنید. تا زمان بهبود پوست‌تان از رفتن به جکوزی یا استخر و استفاده از وان اجتناب کنید.
- نباید فعالیت‌های کششی انجام دهید و درباره زمان ازسرگیری فعالیت‌های روزمره از تیم پزشکی سؤال کنید.
اگر علائم خاصی دارید با پزشک مطرح کنید، از جمله:
- تب یا لرز.
- افزایش درد، قرمزی، ورم، خون‌ریزی یا ترشح از محل انجام آنژیوپلاستی.
- سردی، بی‌حسی، گزگز یا هر تغییری در دست و پا.
- درد یا فشار در قفسه سینه، حالت تهوع یا استفراغ، عرق زیاد، سرگیجه یا غش.
شما بگویید
شما چقدر با آنژیوپلاستی آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال از این روش درمانی استفاده کرده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها