بهداشت و بیماری های گوسفند

 یکی از مهمترین فاکتورها برای افزایش تولید و کاهش هزینه های پرورش و نگهداری دام های اهلی، پیشگیری از امراض و بیماری های انفرادی و واگیردار می باشد. تلفات در اثر بیماری ها و انگل های خارجی و داخلی خسارات جبران ناپذیری به صنعت گاوداری و مرغداری و گوسفندداری وارد می سازد. برای رسیدن به این هدف باید از فیزیولوژی و وضع عادی و سلامت حیوانات مختلف آگاه بود تا با بروز هر گونه تغییری در حالت طبیعی آنها در صدد رفع آن برآمد.
حالات فیزیولوژیکی و طبیعی حیوان که باید بیشتر مورد توجه قرار گیرند شامل درجه حرارت بدن، تعداد ضربان قلب در دقیقه، تعداد متوسط تنفس در دقیقه، سن بلوغ، حالت فحلی و مدت آن، فواصل بین دو فحلی، طول دوره آبستنی، دوره شیردهی، سن جفتگیری و میزان سن در اولین فحلی می باشد. درجه حرارت بدن حیوانات معمولا ثابت می باشد، ولی تغییرات محیطی مانند افزایش یا کاهش درجه حرارت و سرمای محیط همراه با رطوبت، می تواند سبب کاهش درجه حرارت بدن حیوان شده و فعالیت فیزیکی ممکن است حدود یک درجه سانتی گراد در درجه حرارت بدن تغییر ایجاد نماید. 

رعایت اصول و بهداشت دام بهترین روشی است که به وسیله آن می توان دام را در سلامت کامل نگهداری نمود و با تکیه بر این اصول از شیوع بیماری های دامی جلوگیری کرد. در دامپروری به خاطر اقتصادی نبودن، به ندرت به معالجه حیوان می پردازند و فقط با جدیت و مراقبت و با به کار بستن فنون بهداشت و افزایش مقاومت دام از بروز بیماری ها جلوگیری کرده و سلامت گله را تأمین می نمایند.

با توجه به اهمیت پرورش گوسفند جهت تأمین پروتئین حیوانی و الیاف و پوست، توجه به به مدیریت و پرورش آن ضروری می باشد. با توجه به کاهش روزافزون کمیت و کیفیت مراتع و در پی آن کاهش تعداد گوسفندان، بایستی از کاهش بیشتر آنها بر اثر سایر عوامل جلوگیری نمود. یکی از مهم ترین عوامل ، بیماری های گوسفندی هستند . که بخشی از آنها منشأ تغذیه ای داشته و می توان با رعایت اصول تغذیه از بروز آنها جلوگیری نمود.

اگه دوست دارید با یکی از خاص ترین نژادهای دامی ایران به نام نژاد گوسفندان افشاری به طور کامل آشنایی پیدا کنید ، خواندن این مطلب را بهتره به هیچ وجه از دست ندهید .

بیماری های فراوانی دام ها را تهدید می کند. در صورتیکه دام ها به هر یک از این بیماری ها، خصوصا بیماریهای واگیر، دچار شوند، به دامپروری کشور زیان های اقتصادی فراوانی می رسد. با توجه به اینکه عده ای از دامداران سنتی کشور، عشایر هستند و با کوچ و جابه جایی دام ها از منطقه ای به منطقه ای دیگر، ممکن است به راحتی بیماری را نیز از منطقه ای به مناطق دیگر انتقال دهند. در نتیجه این کار شرایط را برای گسترش یک بیماری در استان و یا کشور فراهم خواهد کرد. در این شرایط به راحتی نمی توان برخی بیماری ها را درمان نمود. اگر هم امکان داشته باشد، هزینه های زیادی را در برمی گیرد. از طرف دیگر، مدت زمان زیادی طول می کشد تا دام، سلامت خود را به دست آورد. در نتیجه مقدار تولید آن کم خواهد شد که این به سود دامدار نیست. بنابراین برای حفظ سلامت دام ها و جلوگیری از کم شدن تولیدات دامی، باید در کنار سایر راه ها به مایه کوبی یا واکسیناسیون دام ها توجه نمود.

پیشگیری از بیماری های دام با واکسیناسیون

مایه کوبی یا واکسیناسیون یک اصل مهم در پیشگیری از بیماری های دامی است. واکسیناسیون گوسفند، باید از لحظه تولد تا پایان تولید انجام گیرد. واکسیناسیون دام را از ابتلا به انواع بیماری ها حفظ نموده و آن را را برای رشد و تولید بیشتر و بهتر آماده می سازد. بررسی ها نشان میدهد که واکسینه نشدن دام ها مخصوصا گوسفندان و گسترش بیماری های خطرناک، سبب خسارات زیادی به دامداران شده است. از بیماری های شایع می توان به طاعون، شاربن، تب برفکی، بروسلوز، سل، آبله، آنتروتوکسمی، قانقاریا، آگالاکسی و غیره اشاره کرد. خوشبختانه امروزه واکسیناسیون به موقع دام ها باعث حداقل شدن این زیان ها شده است.
 

بیماری تب برفکی

تب برفکی یکی از بیماری های خیلی مسری نشخوار کنندگان است . با ظهور تاول هایی در محوطه دهان و گاهی نیز در فضای بینی انگشتان و سر پستان ها مشخص می گردد. میزان مرگ و میر کم است (۳ درصد). ضرر اقتصادی بیماری اصولا بر اثر اختلال در حالت عمومی حیوانات مبتلا و همچنین ابتلاء تمامی افراد گله است که از طریق ضعف عمومی بدن، مشکل بودن غذا خوردن و حرکت کردن باعث ضرر می گردد. به نام دباغ، طبقه و دهان جوش نیز معروف است. عامل بروز این بیماری ویروس بسیار کوچکی هستند که در مایعات تاول ها وجود دارند و تا کنون هفت تیپ ویروس تب برفکی شناخته شده است. معمولا بیماری در گوسفند ملایم تر از گاو است.

تاول های دهان کوچکترند و به آویزان شدن بزاق و بهم مالیدن لبها با صدا منجر نم یشود و ممکن است تاول ها اصلا از دیده پنهان بمانند. جراحات پا نیز ممکن است قابل توجه نباشد و تاول ها نسبت به تاول های گاو و مبتلا کوچکتر و کم عمق ترند.

تاول ها همراه با لنگش و درد هستند به نحوی که مبتلایان روی زانو راه میروند. تاول ها گاها ممکن است در روی سر پستان ها و یا فرج مشاهده شود. بره های شیرخوار نشانه های وخیم بیماری را بیشتر از سایر گوسفندان نشان می دهند و گزارشاتی از تلفات بره های شیرخوار داده شده است. تماس حیوانات بیمار با یکدیگر، انتقال علوفه از مزرعه آلوده و گاهی دامداران باعث انتشار بیماری می باشند.

واکسیناسیون بر علیه این بیمای به سبب زیان های اقتصادی برای پرواربند ضروری بوده و می بایستی با نظر کارشناسان دامپزشکی منطقه به ویژه در نقاطی که این بیماری بروز کرده باشد گله خود را واکسینه نمایند. میزان واکسن مصرفی یک میلی لیتر زیر جلدی در ناحیه کتف است . دام هایی که اولین بار واکسینه می شوند ۳ تا ۴ هفته بعد نیز باید دز یادآور دریافت کنند. 

بیماری شاربن علامتی :

این بیماری بر اثر جراحت هنگام پشم چینی ، زایمان ، اخته کردن ایجاد می شود. در پاهای عقبی ایجاد قانقاریای گازی می کند. حرتک گازها را با لمس ناحیه می توان احساس نمود. دو تزریق زیر جلدی به میزان 2 میلی لیتر به فاصله 2 هفته به مدت 10 تا 12 ماه مصونیت به وجود می آورد . 

شناخت و درمان مریضی بروسلوز

 عامل بیماری باکتری کوکو باسیل و گرم منفي بروسلا می باشد که اغلب در شیر حیوانات آلوده وجود دارد. بیماری اکثرا در اثر جفتگیری دام نر آلوده به حیوانات ماده منتقل می شود. در اثر مصرف فرآورده های حیوانی مانند شیر، گوشت و پنیر تازه حيوانات مبتلا به این بیماری، انسان به بیماری تب مالت مبتلا می شود. معمول ترین راه انتقال آلودگی به حیوانات از طریق گوارش و خوردن محتویات دفعی آلوده می باشد، پوست و مخاط آسیب دیده، غشاء ملتحمه چشم، ریه ها و رحم نیز می توانند راه ورود باکتری به بدن دام باشند . میکروب این بیماری ممکن است در اثر تماس با ترشحات فرج، جفت جنین بدن حیوان، جایگاه و لوازم آلوده به انسان منتقل می شود.

بروز علایم بالینی بیماری در دام به سطح ایمنی گله ها بستگی دارد. در گله های غیر واکسینه سقط جنین مهمترین علامت بروز بیماری می باشد. سقط جنین در گوسفند و بز در آخر ۲ ماهه دوره آبستنی اتفاق می افتد. در تعدادی از دام های مبتلا، سقط جنین در آبستنی های دوم و پس از آن نیز مشاهده می گردد. جفت ماندگی، متریت، ارکیت، هیگروما، کاهش تولید شیر، عقیم شدن و نازایی موقت یا دایمی، طولانی شدن فواصل باروری و افزایش فاصله دوره شیرواری از دیگر علایم بروز بیماری می باشد. در فرم حاد بیماری در گوسفند گاهی علایمی نظیر تب، مشکلات تنفسی، کاهش وزن، اسهال و لنگش مشاهده می شود.

برای پیشگیری از بیماری قبل از جفتگیری باید حیوانات علیه این بیماری واکسینه شوند و علاوه بر این، اقداماتی مانند جدا نگهداشتن حیوانات تازه خریداری شده، استفاده از حیوانات نر سالم و عاری از بیماری، جدا کردن فوری حیواناتی که سقط جنین دارند و نمونه گیری آنها، دفن جنین و جفت در عمق زمین و ریختن آهک روی آن، جدا کردن بره ها از مادرانی که احتمال آلودگی دارند و نیز نکات بهداشتی در موقع زایش باید رعایت شود.
 

آخرین اخبار قیمت گوسفند زنده را از اینجا ملاحظه نمایید.