پرولاکتین چیست؟

پرولاکتین هورمونی است که میزان آن در خون می‌تواند بر باروری تاثیر داشته باشد. آزمایش پرولاکتین یا PRL آزمایشی است که میزان هورمون پرولاکتین را در خون شما نشان می‌دهد. این هورمون در غده هیپوفیز شما درست در زیر مغز ساخته می‌شود. در بارداری یا بعد از زایمان میزان هورومون پرولاکتین افزایش پیدا می‌کند تا مادر بتواند شیر تولید کند. اما در دوران غیر از بارداری یا حتی در صورت مرد بودن نیز ممکن است میزان هورمون پرولاکتین بالا باشد.

آزمایش پرولاکتین در چه صورتی انجام می‌‎شود؟

پزشک می‌تواند برای شما دستور آزمایش هورمون پرولاکتین صادر کند، در صورتی که علائم زیر را در شما ببیند:

در خانم‌ها

• دوره قاعدگی نامنظم
• ناباروری
• ترشح شیر مادر در صورتی که باردار یا در حال شیردهی نباشید
• حساسیت شدید سینه‌ها
• علائم یائسگی مانند گرگرفتگی و خشکی واژن

 

 

در آقایان

• ناتوانی جنسی
• مشکل در نعوظ
• حساسیت یا بزرگ شدن سینه
• تولید شیر مادر (بسیار نادر)
• برای آقا و خانم
• سردردهای غیرقابل توضیح
• مشکلات بینایی

علل سطح غیر طبیعی پرولاکتین

به طور معمول مردان و زنان غیرباردار مقدار کمی پرولاکتین در خون خود دارند. دلایل متعددی برای بالا رفتن سطح پرولاکتین وجود دارد:

• پرولاکتینوما (تومور خوش خیم در غده هیپوفیز که پرولاکتین بیش از حد تولید می‌کند)
• بیماری‎های موثر بر هیپوتالاموس (بخشی از مغز که غده هیپوفیز را کنترل می‌کند)
• بی‌اشتهایی (اختلال خوردن)
• داروهایی که برای درمان افسردگی، روان پریشی و فشار خون بالا مورد استفاده قرار می‌گیرند
• آسیب دیدگی یا سوزش قفسه سینه (به عنوان مثال زخم، زونا یا حتی سینه بند خیلی تنگ)
• همچنین بیماری کلیه، نارسایی کبد، سندرم تخمدان پلی کیستیک همه می‎توانند بر توانایی بدن در از بین بردن پرولاکتین تاثیر بگذارند.

چگونگی انجام آزمایش پرولاکتین

نیازی نیست برای آزمایش پرولاکتین آمادگی خاصی داشته باشید. نمونه خون در آزمایشگاه گرفته می‎شود. پس از گذشت چند روز نتایج آزمایش پرولاکتین خود را به صورت زیر دریافت خواهید کرد:

• مردان: 2 تا 18 نانوگرم در میلی لیتر
• زنان غیرباردار: 2 تا 29 نانوگرم در میلی لیتر
• زنان باردار:10 تا 209 نانوگرم در میلی لیتر

اگر سطح پرولاکتین بالا باشد...

اگر سطح پرولاکتین شما بیشتر از محدوده طبیعی باشد، این به آن معنا نیست که شما مشکلی دارید. برخی اوقات پرولاکتین به دلیل غذایی که پیش از آزمایش خورده‌‎اید یا استرسی که داشته‌اید بالا می‌رود. همچنین بسته به نوع آزمایشگاهی که رفته‌اید ممکن است این عدد متفاوت باشد.
اگر سطح پرولاکتین شما بسیار بالا باشد حداکثر 1000 برابر بالاتر از حد طبیعی این می‎‌تواند نشانه پرولاکتینوما باشد. این تومور سرطان نیست و معمولا با دارو درمان می‌شود. در این حالت پزشک ممکن است از شما بخواهد ام آر آی انجام دهید. این نشان می‌‎دهد که آیا توده ای در نزدیکی غده هیپوفیز شما وجود دارد یا نه و اگر چنین است چقدر بزرگ است. درمان پرولاکتین بالا در خانمها چیست؟

اگر سطح پرولاکتین پایین باشد...

اگر میزان پرولاکتین شما زیر حد طبیعی باشد این می‌تواند به این معنا باشد که غده هیپوفیز به درستی کار نمی‌کند. سطح پایین پرولاکتین معمولا نیازی به درمان پزشکی ندارد. برخی از داروهای خاص می‌توانند باعث کاهش سطح پرولاکتین شوند. از جمله این داروها می‎توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دوپامین (به افراد در شوک داده می‌شود)
• لوودوپا (داروی پارکینسون)
• مشتقات آلکالوئید ارگوت (برای سردردهای شدید)

تاثیر افزایش پرولاکتین بر باروری

• افزایش میزان پرولاکتین در خون باعث جلوگیری از تولید استروژن می‌شود.
• کاهش میزان تولید استروژن باعث قاعدگی نامنظم یا قطع کامل دوره می‌‎شود و موجب خشکی واژن می‌شود.
• در مردان پرولاکتین می‌تواند از تولید هورمون تستوسترون در مغز جلوگیری کند.
• در مردان، میزان بالای پرولاکتین منجر به اختلال عملکرد جنسی می‌شود.
• در برخی موارد، ممکن است باعث بروز نازایی شود اما این مورد نادر است.

درمان پرولاکتین بالا چطور انجام می‌شود؟

همه موراد سطح بالای پرولاکتین نیازی به درمان ندارد. درمان بستگی به تشخیص دارد. اگر معلوم شود که یک پرولاکتینومای کوچک است یا علت آن مشخص نیست، پزشک ممکن است به هیچ وجه توصیه‌ای برای درمان نکند. در برخی موارد پزشک ممکن است دارو را برای کاهش سطح پرولاکتین تجویز کند. اگر پرولاکتینوما دارید معمولا از دارو برای کاهش سطح پرولاکتین و اندازه تومور استفاده می‌شود.