فلج معده یا گاستروپارزی به‌معنی ازکارافتادگی معده است. این بیماری نوعی اختلال عملکردی است که بر اعصاب و عضلات معده اثر می‌گذارد و باعث تنبلی معده می‌شود، بنابراین انقباض عضلات معده برای هضم مواد غذایی و انتقال آن به روده ضعیف‌تر و آهسته‌تر می‌شود و غذا مدت بیشتری در معده باقی می‌ماند. این بیماری ممکن است خفیف یا شدید باشد و بر کیفیت زندگی فرد اثر بگذارد. می‌دانید فلج معده چرا اتفاق می‌افتد و عوارض و راه درمان آن چیست؟ برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این عارضه تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.
فلج معده (Gastroparesis) نوعی بیماری است که اعصاب و عضلات معده را درگیر و فعالیت ماهیچه‌هایی را که غذا را از معده به روده منتقل می‌کنند مختل می‌کند. زمانی که اعصاب و عضلات معده فعالیت درستی نداشته باشند، معده نمی‌تواند آن‌طور که باید غذا را هضم و تخلیه کند. این مسئله بر کل فرایند گوارش اثر می‌گذارد.
افراد مبتلا به گاستروپارزی در طول مدت گوارش، علائم ناراحت‌کننده‌ای دارند. این مسئله ممکن است عوارض بلندمدتی ایجاد کند، مثلا اشتهای این افراد کم شود و مواد مغذی لازم را دریافت نکنند یا تنظیم قند خونشان دچار مشکل شود. درنهایت هم غذای پردازش‌شده کاملا به روده تخلیه نمی‌شود و مقداری از آن در معده باقی می‌ماند. این غذای باقی‌مانده ممکن است سفت شود و توده‌ای به‌نام بنداک (bezoar) ایجاد کند.
آسیب‌دیدن اعصابی که عضلات معده را فعال می‌کنند، علت اصلی فلج معده است. علت کمتر شایع آن آسیب‌دیدن خود عضلات معده است. این مسئله انقباض عضلانی معده را که غذا را حرکت می‌دهد و آن را وارد روده می‌کنند مختل می‌کند که نتیجه آن سوءهاضمه و تأخیر تخلیه معده است. در ادامه، برخی از عوامل زمینه‌ساز فلج معده را بررسی کرده‌ایم.
فلج معده ممکن است از عوارض جانبی دیابت (نوع ۱ یا ۲) باشد که به آن فلج معده ناشی از دیابت می‌گویند. قند خون زیاد به اعصاب و عروق خونی حمل‌کننده اکسیژن به بافت آسیب می‌زند و اعصاب و عضلات معده را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.
جراحی معده و اطراف آن ممکن است به اعصاب واگ آسیب بزند و موجب فلج معده شود. احتمال بروز این بیماری هر زمانی بعد از جراحی وجود دارد.
عفونت‌های گوارشی هم ممکن است موجب گاستروپارزی شوند. عفونت‌های ویروسی مثل نوروویروس و روتاویروس از موارد شایع‌اند، اما عفونت‌های باکتریایی هم موجب فلج معده می‌شوند. البته دانشمندان مطمئن نیستند که آیا خود عفونت موجب آسیب می‌شود یا سلول‌های ایمنی برای از‌بین‌بردن عفونت به اشتباه به اعصاب آسیب می‌زنند.
بعضی داروهای خاص و مواد مخدر پیام عصبی فعال‌کننده عضلات معده را مسدود می‌کنند که این مسئله موجب فلج معده موقت می‌شود. اگر فلج معده دارید یا در گذشته داشته‌اید، باید از مصرفی بعضی از داروهای اجتناب کنید، از جمله:
علائم فلج معده در افراد مختلف متفاوت است. بعضی افراد درد معده مداومی را گزارش می‌کنند که بر زندگی روزمره آنها اثر می‌گذارد. البته شدت این درد نشان‌دهنده شدت بیماری نیست. بعضی افراد درد بیشتری حس می‌کنند، زیرا اعصاب آنها حساس‌ترند.
دیگر علائم گاستروپارزی عبارت‌اند از:
فلج معده کل فرایند گوارش را آهسته می‌کند و می‌تواند حرکت روده را به تأخیر بیندازد. همچنین شاید تکه‌ای بزرگ از غذای هضم‌نشده را وارد روده کند که حرکت آن سخت است. هرچند فلج معده مستقیما بر حرکت عضلات روده اثر نمی‌گذارد، بعضی از عوارضش این کار را می‌کنند. به همین دلیل بعضی افراد هم‌زمان با فلج معده دچار یبوست هم می‌شوند.
پزشک برای تشخیص بیماری از علائم و سابقه پزشکی شما می‌پرسد و برای اطمینان ممکن است از تصویربرداری و آزمایش حرکت معده کمک بگیرد. در این آزمایش فعالیت عضلات معده ارزیابی می‌شود.
تصویربرداری انسدادها را مشخص می‌کند و موارد مختلفی را شامل می‌شود، از جمله:
بررسی معده خالی برای اندازه‌گیری تحرک معده انجام می‌شود، از جمله:
درمان مستقیمی برای فلج معده وجود ندارد، اما درمان‌هایی برای تحریک انقباض عضلات معده و تشویق آنها به تخلیه پیشنهاد می‌شوند. دارو در خط اول درمان قرار دارد و برای افرادی که دارو برایشان چاره‌ساز نیست، از جراحی استفاده می‌شود. تمام درمان‌ها عوارض جانبی احتمالی دارند و روش درمان یک فرد لزوما برای فرد دیگر کارساز نیست.
درمان اهداف مختلفی دارد، از جمله:
برنامه درمانی ممکن است شامل این اقدامات باشد:
پروکینتیک‌ها (Prokinetics) در خط مقدم درمان فلج معده قرار دارند و برای تحریک حرکت معده و روده استفاده می‌شوند، از جمله:
داروهای دیگری هم ممکن است تجویز شوند، از جمله:
شاید نیاز باشد رژیم غذایی‌تان را تغییر دهید، مثلا غذاهایی با فیبر و چربی کمتر مصرف کنید که هضم آسان‌تری دارند. همچنین نیاز است برای جایگزینی مواد مغذی ازدست‌رفته از مکمل‌های غذایی، برای برقراری تعادل الکترولیتی از سرم یا مواد غذایی درون‌رگی استفاده کنید تا مواد مغذی موردنیاز را دریافت کنید.
جراحی آخرین مرحله برای درمان فلج معده است. اگر سایر درمان‌ها با شکست مواجه شدند، شاید نیاز باشد از این جراحی‌ها کمک بگیرید:
معمولا گاستروپارزی تهدیدکننده زندگی نیست. اما بعضی از عوارض جانبی آن مثل سوءتغذیه، کم‌آبی، به‌هم‌خوردن تعادل الکترولیت و نوسان قند خون ناشی از دیابت اگر شدید باشد، ممکن است زندگی شما را تهدید کنند. پزشک سعی می‌کند خطر عوارض جانبی را کمتر کند.
باید به علائم بیماری، غذا و عاداتی که موجب بهتر یا بدترشدن علائم می‌شوند دقت کنید. کوچک‌ترین تغییری ممکن است بر احساس شما اثر بگذارد. بعضی از اقدامات شاید مفید باشند، مثلا:
برای تنبلی معده چه بخوریم؟ مصرف غذاهایی با هضم راحت مثل تخم‌مرغ و کره بادام‌زمینی تا حدی جلوی تأخیر تخلیه معده را می‌گیرد. همچنین بهتر است وعده‌های غذایی کوچک و کم‌چربی باشند. غذاهایی با پروتئین زیاد و سبزیجات با هضم راحت مثل کدوسبز پخته مفیدند. اگر غذایی به‌راحتی جویده و بلعیده شود، یعنی هضم راحتی دارد و برای فلج معده مناسب است، از جمله:
اگر به‌تازگی دچار علائم فلج معده شده‌اید، باید از مصرف بعضی از غذاهای پرهیز کنید، از جمله:
بعد از اینکه فلج معده شما بهبود پیدا کرد، باید با رژیمی چندمرحله‌ای به‌تدریج مواد غذایی جامد را استفاده کنید. هرچند هیچ راهنمای دقیقی برای این کار وجود ندارد، روش زیر شاید به شما کمک کند:
در این ۳ مرحله از خوردن گوشت و سبزیجات با فیبر زیاد که هضمشان بیشتر طول می‌کشد، پرهیز کنید.
همچنین نکات زیر را به یاد داشته باشید:
شما چقدر با فلج معده و درمان آن آشنایی دارید؟ آیا تابه‌حال به این عارضه مبتلا شده‌اید؟ در صورت تمایل، می‌توانید تجربه و نظرتان را در قسمت ارسال دیدگاه برایمان بنویسید و این مطلب را از طریق شبکه‌های اجتماعی با دوستانتان به اشتراک بگذارید.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها