افراد مبتلا به بیماری سلیاک چی بخورن و چی نخورن ؟

بیماری سلیاک یک بیماری گوارشی است که با مصرف مواد غذایی حاوی گلوتن ایجاد شده و به روده کوچک آسیب می رساند و برای درمان آن باید رژیم غذایی مناسبی را رعایت کرد.

رژیم غذایی مناسب مبتلایان به بیماری سلیاک

بیماری سلیاک، یک بیماری خودایمنی است که سبب آسیب جدی به پوشش روده کوچک می شود. گلوتن -( پروتئینی که در گندم، جو و چاودار وجود دارد)- نشانه های آن را ایجاد می کند.بیماری سلیاک را نمی توان درمان کرد اما می توان آن را با یک رژیم غذایی کنترل نمود در واقع هیچ درمانی برای بیماری سلیاک وجود ندارد، اما تغییر رژیم غذایی عادی به رژیم بدون گلوتن به کنترل علائم و جلوگیری از عواقب طولانی مدت این بیماری کمک می کند.

حتی اگر علایم خفیف باشد تغییر رژیم غذایی توصیه می شود، زیرا ادامه ی مصرف گلوتن می تواند منجر به عوارض جدی شود اما لازم است تا رژیم غذایی بدون گلوتن فرد سالم و متعادل باشد. در این بخش از سلامت فان درباره رژیم های غذایی مناسب برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک و باید و نباید های مواد غذایی مورد استفاده آنها مطالب مهمی را آورده ایم.

بیماران سلیاکی چه بخورند؟

رژیم غذایی بیماری سلیاک چیست؟

هر کس که مبتلا به بیماری سلیاک باشد، باید رژیم غذایی مرتبط با آن را دنبال کند که نیاز به اجتناب از گلوتن دارد. هنگامی که فرد مبتلا به بیماری سلیاک می شود و گلوتن مصرف میکند، باعث ایجاد واکنش های خود ایمنی در بدن او می شود که در نتیجه تخریب روده کوچک را در پی دارد، و روده کوچک توان جذب مواد مغذی را از غذا کاهش می دهد و نشانه هایی از آن، شامل:اسهال، کاهش وزن ناخواسته و سو تنظیم میشود و تنها راه پیشگیری از این آسیب، رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن است.

مزایای استفاده از رژیم غذایی برای بیماران مبتلا به بیماری سلیاک:

رعایت رژیم غذایی مناسب و بدون گلوتن برای کسانی که مبتلا به بیماری سلیاک هستند و دارای مزایای زیادی می باشد، که عبارتند از:

1. کاهش علائم بیماری سلیاک :

بسیاری از افراد که مبتلا به بیماری سلیاک هستند، علائم ناراحت کننده ای مانند:سوء هاضمه، اسهال، درد شکمی، خستگی بیش از حد و سردرد را تجربه میکنند، اما رعایت نکات رژیم غذایی باعث می شود که برای حداقل یک سال این علائم در بیش از 90 درصد افراد بهبود پیدا کند و به طور قابل توجهی باعث بهبود کیفیت زندگی آنها شود.

علائم روده ای مانند اسهال، پس از دو روز استفاده از چنین رژیم غذایی بهبود می بخشد ، به طور کلی یک ماه طول می کشد تا بهبود قابل توجهی در حرکات روده، مانند:نفخ شکم و درد شکمی ایجاد کند.

2.بهبود جذب مواد مغذی:

کمبود مواد مغذی در افراد مبتلا به سلیاک، به علت ضعف در روده کوچک آسیب دیده، بسیار شایع است. کمبود آهن، کلسیم، منیزیم، روی، ویتامین ب 12، نیاسین، ریبوفلاوین، و فولات و نیز ویتامین های A،D،E و K از شایع ترین آنها هستند و در واقع کم خونی به علت فقدان آهن می باشد که یکی از شناخته شده ترین علائم بیماری سلیاک در بزرگسالان است.

با این حال مصرف مکمل ها همیشه این نقص در افراد مبتلا به بیماری سلیاک را بهبود نخواهد بخشید اگر که روده همچنان آسیب دیده و قادر به جذب مواد مغذی نباشد به دنبال رژیم غذایی بدون گلوتن، کمبود آهن در طی 6 تا 12 ماه، حتی بدون مصرف مکمل اصلاح خواهد شد.

3.جلوگیری از آسیب به روده کوچک:

برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک خوردن گلوتن یک واکنش را ایجاد می کند، که باعث آسیب به روده کوچک که جذب مواد مغذی ا کاهش می دهد، خواهد شد. اجتناب از گلوتن از این فرایند خود ایمنی جلوگیری می کند و باعث می شود که عملکرد طبیعی روده کوچک بازگردد و این روند پس از گذشت چند ماه عملکرد بدن را به حالت طبیعی باز می گرداند.

در یک مطالعه 95 درصد از کودکانی که مبتلا به سلیاک هستند و از رژیم غذایی بدون گلوتن استفاده می کنند، به مدت 3 سال نشانه های آسیب دیده را نداشتند. این روند در بزرگسالان 34 تا 65 درصد در طی دو سال گذشته کاهش یافت، با این حال این تعداد حداقل 66 تا 90 درصد پس از 5 سال ادامه بهبود کامل می یابد.

رژیم غذایی بیماری سلیاک و جلوگیری از آسیب به روده

فواید رعایت رژیم غذایی مناسب و بدون گلوتن برای بیماری سلیاک

4.کمک به بهبود باروری:

زنان مبتلا به بیماری سلیاک، دارای میزان بالاتری از ناباروری هستند و ممکن است در معرض خطر سقط جنین قرار گیرند. تحقیقات نشان می دهد که واکنش های خود ایمنی که با مصرف گلوتن در افراد مبتلا به بیماری سلیاک ایجاد می شود،باعث چنین اتفاقی خواهد شد، با این وجود پس از رعایت یک رژیم غذایی کاملا بدون گلوتن بهبود باروری و کاهش میزان ناباروری ایجاد خواهد شد.

5.کاهش خطر ابتلا به سرطان:

بیماری سلیاک، خطر ابتلا به سرطان به خصوص سرطان لنفاوی را تا سه برابر افزایش می دهد. مطالعات نشان داده است که تشخیص بیماری سلیاک در اوایل و پس از رعایت رژیم غذایی بدون گلوتن می تواند این خطر را کاهش دهند، اما همچنان تحقیقات بیشتری لازم است.

6. کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان:

تقریبا 75 درصد افراد مبتلا به بیماری سلیاک درمان نشده، دارای تراکم استخوان پایین و پوکی استخوان را دارند. این ممکن است به دلیل کمبود جذب کلسیم و ویتامین D و همچنین افزایش التهاب باشد، که با روند استخوان سازی مواجه می شود. تحقیقات نشان می دهد که تشخیص بیماری سلیاک در اوایل و یا با شروع یک رژیم غذایی بدون گلوتن می تواند به جلوگیری از، از دست دادن استخوان و کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان کمک کند.

غذاهایی که مبتلایان به بیماری سلیاک میتوانند بخورند:

بسیاری از غذاهای طبیعی بدون گلوتن، برای لذت بردن از رژیم های غذایی سلیاک وجود دارد که عبارتند از:

پروتئینهای حیوانی:

گوشت گاو، گوشت مرغ، محصولات لبنی، تخم مرغ، گوشت قرمز، گوشت بره ،غذاهای دریایی و بوقلمون.

چربی ها و روغن ها:

آووکادو، روغن نارگیل، روغن زیتون، غذاهای جامد و کره

میوه ها و سبزیجات :

مصرف آنها به هر شکل، مانند یخ زده، تازه، خشک شده و یا کنسرو شده مناسب می باشد.

میوه و سبزیجات برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک

مواد غذایی مناسب برای بیماری سلیاک

غلات بدون گلوتن:

ذرت، برنج، گندم، کوینا.

گیاهان و ادویه ها:

همه آنها به شکل تازه و یا خشک شده بدون گلوتن هستند و جزء مواد غذایی سالم محسوب میشوند.

حبوبات:

لوبیا، عدس، نخود و سویا.

آجیل و دانه ها:

هر نوع از بادام، پسته، دانه های کتان،کاج و گردو

مواد غذایی که برای بیماری سلیاک مضر هستند و باید از مصرف آنها اجتناب کرد:

تنها غذاهایی که باید در رژیم غذایی سلیاک از آنها اجتناب شود، آنهایی هستند که حاوی گلوتن می باشند و غذاهایی که به طور طبیعی حاوی گلوتن هستند عبارتند از:

• تمام غذاهایی که معمولاً حاوی گندم و جو، جو دوسر و گندم سیاه یا چاودار و آرد آنها.
• انواع نان‏های معمولی، نان خشک، بیسکویت، باگت، نان سفید و سیاه.
• کلیه گوشت‏های کنسرو شده، سوسیس، کالباس، کتلت، کباب کوبیده رستورانها، شنیسل گوشت و مرغ، ماکارونی، رشته‏ فرنگی، غذاهای حاوی جو، شوربا، فرنی، با آردهای فوق.
• سس سفید و سس گوجه فرنگی، نشاسته گندم.
• قهوه فوری، نسکافه، شیر شکلات، نشاسته گندم.
• کلیه شیرینی‏های تهیه شده با آرد گندم، گز، سوهان، حلوا، ترحلوا، شکلات و بعضی از انواع آب نبات، کمپوت و انواع مواد غذایی کنسرو شده و کلیه غذاهایی که با آرد غیرمجاز تهیه شود.
• چیپسسیب زمینی، کشک، مارگارین، سرکه سفید، سس ‏های آماده.
• شکر قهوه ‏ای، آجیل بو‏داده، دارچین.
• ویفرها و انواع بیسکویت.

مواد غذایی حاوی گلوتن مضر برای بیماران سلیاکی

پیشنهاد متخصص تغذیه برای بیماران مبتلا به بیماری سلیاک

در ادامه بخش سلامت فان نکاتی مهم برای رسیدگی به بیماری سلیاک ارائه شده است.

گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف کنید:

دانه های زیادی وجود دارند که دارای گلوتن هستند، از قبیل جو، بلغور، گندم، ارد و نشاسته، آرد، مالت، چاودار، سمولینا و گندم.جویی که در کارخانه های پردازش ساخته شده اند، ممکن است حاوی گلوتن باشند پس زمانی که بیرون غذا می خورید، همیشه از کارگزار خود برای یک منوی آزاد از گلوتن سوال کنید.

از دانه های عاری از گلوتن استفاده کنید:

همچنین می توانید به راحتی نان بدون گلوتن، پاستا، کراکر و غله را پیدا کنید. اما دقت کنید که برچسب ها را برای تمام مواد اولیه که ممکن است حاوی گلوتن باشند، چک کنید. به خاطر داشته باشید که بسیاری از میوه ها، سبزیجات، لوبیا، دانه ها، حبوبات، احیا ها، سیب زمینی، تخم مرغ، محصولات لبنی، ماهی، گوشت گوساله و مرغ را بخورید تا تمام مواد مغذی ضروری را در رژیم غذایی خود به دست آورید.

مراقب گلوتن پنهان باشید:

• نشاسته غذایی تغییر یافته، مواد نگهدارنده و تثبیت کننده غذا
• سوپ مرغ
• سرکه مالت
• سس سالاد
• چاشنی های رایج و ترکیب های ادویه
• داروهای بدون نسخه
• ویتامین و مکمل های معدنی
• مکمل های مغذی
• محصولات رژ لبی
• محصولات بهداشتی دهانی، مثل خمیر دندان و دندان شویه
• چسب تمبر
• پیش از خرید محصولی برچسبش را چک کنید.

3. عصاره آلوئه ورا بنوشید:

برای آماده سازی این عصاره، دو قاشق سوپ خوری ژل آلوئه ورا تازه و هر عصاره از مرکبات و یا فقط آب را مخلوط کنید. بیش از 2 قاشق سوپ خوری ژل آلوئه ورا را در یک روز مصرف نکنید، چون ممکن است موجب ناراحتی های گوارشی شود.

4. لذت بردن از آفتاب:

در حقیقت، کمبود ویتامین D مسول شیوع بالای اختلالات استخوانی در افراد مبتلا به بیماری سلیاک است.

5. پروبیوتیک بخورید:

غذاهای تخمیری، مثل ماست ، شیر اسیدوفیلوس، کفیر، میسو، کلم ترش را بخورید، چون آن ها غنی از پروبیوتیک هستند. همچنین می توانید پس از مشورت با پزشک خود، مکملش را مصرف کنید.

6. مصرف کافی روغن ماهی:

روزانه 2.6 گرم روغن ماهی (با حداقل 30 درصد EPA / DHA) را در نظر بگیرید. پیش از مصرف مکمل های روغن ماهی با پزشک خود مشورت کنید.هم چنین ماهی آب سرد مانند ماهی تن و سالمون را در رژیم غذایی خود بگنجانید.

7. ادویه پاپریکا:

ادویه پاپریکا را به غذاهای خود اضافه کنید. شما می توانید از این ادویه به عنوان چاشنی و سس استفاده کنید با این حال، مطمئن شوید که رعایت اعتدال را انجام می دهید.همچنین می توانید پس از مشورت با پزشک خود به عنوان مکمل مصرف کنید.

8. زنجبیل :

چند تکه زنجبیل تازه را در روز بجوید و یا زنجبیل تازه را در غذاهایتان اضافه کنید. به پیشنهاد طب سنتی و آنطور که در بخش سلامت فان آورده ایم همچنین هر روز 2 تا 3 فنجان چای زنجبیل بنوشید.گزینه دیگر مصرف مکمل های زنجبیل است که البته حتما برای مصرف مناسب با پزشک خود مشورت کنید.

توصیه های دیگر برای بیماران مبتلا به بیماری سلیاک:

• نوشیدن یک لیوان شیر و زرد چوبه را به رژیم غذایی روزانه خود بیفزایید. این کار به کاهش تورم و تسکین شکم کمک خواهد کرد.
• شما می توانید از مکمل ها استفاده کنید تا آنزیم های درون روده کوچک را تحریک کنید تا به درستی گلوتن را شناسایی کرده و در نتیجه واکنش سیستم ایمنی را کاهش دهید.
• سعی کنید هر گونه کمبود مواد مغذی را اصلاح کنید، که می تواند یک مشکل رایج در افرادی باشد که از بیماری سلیاک رنج می برند.
• استرس در زندگی خود را مدیریت کنید چون ممکن است این علائم را بدتر کند.

تشخیص بیماری سلیاک:

محققان تخمین می زنند که تنها 20 درصد از افراد مبتلا به بیمارری سلیاک ممکن است تشخیص بیماری را دریافت کنند. پزشکان ممکن است برای کمک به تشخیص بیماری سلیاک دو آزمایش خون ترتیب دهند.

آزمایش سرولوژی به دنبال آنتی بادی در خون شما است. سطوح بالای پروتیین های خاص آنتی بادی، واکنش ایمنی به گلوتن را نشان می دهند. آزمایش ژنتیکی برای آنتی ژن لکوسیت انسان (HLA _ DQ2 و HLA _ DQ8) را می توان برای کنترل بیماری سلیاک استفاده کرد.

اگر نتایج این آزمایش ها حاکی از بیماری سلیاک باشد، ممکن است پزشک شما برایتان اندوسکوپی تجویز کند تا روده کوچکتان را ببیند و یک نمونه بافت کوچک را برای تحلیل آسیب به بردارد و بررسی کند.

قبل از اینکه رژیم غذایی بدون گلوتن را امتحان کنید، باید برای بیماری سلیاک آزمایش شوید. حذف گلوتن از رژیم غذایی شما ممکن است نتایج آزمایش های خونی را تغییر دهد، به طوری که به نظر می رسد نرمال است.

درمان بیماری سلیاک:

رژیم بدون گلوتن در تمام طول عمر، تنها راه مدیریت بیماری سلیاک است. علاوه بر گندم، غذاهایی که حاوی گلوتن هستند، عبارتند از:

• جو
• بلغور
• نشاسته
• آرد گراه ام
• شیره و مالت
• چاودار
• سمولینا
• گندم

پزشک شما ممکن است شما را به رژیم غذایی بدون گلوتن ارجاع دهد، که می تواند به شما کمک کند رژیم غذایی عاری از گلوتن را برنامه ریزی کنید.

گلوتن پنهان می تواند در غذاها، داروها و محصولات غیر غذایی وجود داشته باشد، از جمله:

• نشاسته غذایی تغییر یافته، مواد نگهدارنده و تثبیت کننده غذا
• داروهای بدون نسخه
• مکمل ویتامین و مواد معدنی
• مکمل های غذایی گیاهی و غذایی
• محصولات رژ لبی
• خمیردندان و دهان شویه
• چسب تمبر

اگر کمبود مواد مغذی شما شدید هستند، پزشک شما ممکن است توصیه کند که مکمل ویتامین و معدنی مصرف کنید. شاید لازم باشد سطح انرژی موادخود را تکمیل کنید و برای این منظور از کلسیم - فولات - آهن - ویتامین B - 12 - ویتامین D - ویتامین K - روی و ویتامین ها و مکمل ها معمولاً در شکل قرص استفاده کنید. اگر دستگاه گوارش شما برای جذب ویتامین مشکل دارد، ممکن است پزشک به شما تزریق کند ؛ باید مطمئن باشید که ویتامین ها و مکمل ها عاری از گلوتن هستند.

غذاهای مجاز برای بیماران مبتلا به بیماری سلیاک :

بسیاری از غذاهای اصلی در رژیم غذایی بدون گلوتن هستند، از جمله:

• گوشت تازه، ماهی و ماکیانی که پوشیده، خمیری و یا مارینیت نیستند.
• میوه ها
• بیش تر محصولات لبنی
• سیب زمینی
• سبزیجات

دانه ها و نشاسته هایی در رژیم بدون گلوتن مجاز بودند، شامل:

گل تاج خروس - گندم سیاه - ذرت - آردذرت - آرد عاری از گلوتن (برنج، سویا، ذرت، سیب زمینی، لوبیا) - ذرت خالص- کوینوا - برنج - تاپیوکا

کربوهیدرات یک جانشین بالقوه برای گلوتن است، اما تحقیقات بیشتری در مورد تاثیر آن بر افراد مبتلا به بیماری سلیاک مورد نیاز است.

نمونه ای از برنامه رژیم غذایی برای افراد مبتلا به بیماری سلیاک برای مدت یک هفته:

شنبه:

صبحانه: تخم مرغ، همراه با سیب زمینی و توت

ناهار: پیتزا و سالاد

شام: ماهی سالمون پخته شده یا بخار پز همراه با سبزیجات و برنج قهوه ای

یکشنبه:

صبحانه: املت با قارچ، فلفل و پیاز همراه با یک تکه میوه.

ناهار: غذای سبزیجات تند، همراه با پنیر چدار، پیاز و آووکادو

شام: گوشت گاو پخته شده، همراه با سیب زمینی، هویج و پیاز

دوشنبه:

صبحانه: تخم مرغ آب پز با میوه تازه و بادام

ناهار:گوشت قرمز همراه با چیپس سیب زمینی و کاهو

شام: میگو و سبزیجات سرخ شده ، همراه با کمی برنج

سه شنبه:

صبحانه: ماست یونانی با میوه، کمی آجیل و عسل

ناهار: نوعی غذای سرخ شده

شام: مرغ، همراه با سوپ فلفل و پیاز

چهارشنبه:

صبحانه: نان تست بدون گلوتن، همراه با آووکادو و نیمرو

ناهار: ماهی تن ، همراه با آووکادو

شام: مرغ پخته شده همراه با پاستا، سس بدون گلوتن با سبزیجات پخته شده

پنج شنبه:

صبحانه: اسموتی میوه تهیه شده با ماست یونانی

ناهار: عدس پلو

شام: آووکادو، کلم بروکلی، سیب زمینی با سس سبزیجات

جمعه:

صبحانه: جوی دو سری که یک شبانه روز خیس خورده است، شیر، نارگیل و بلوبری

ناهار: سالاد اسفناج، نخود فرنگی، سبزیجات، همراه با سس روغن زیتون

شام: پیتزای تهیه شده با مواد بدون گلوتن