چهره کوری یا ادراک‌پریشی چهره‌ای (prosopagnosia) نوعی اختلال عصب‌شناختی است که به‌سبب آن، مغز نمی‌تواند چهره یا حالات چهره دیگران را تشخیص دهد. اگر به این اختلال مبتلا باشید، به‌رغم داشتن دید طبیعی نمی‌توانید چهره همکاران، آشنایان، دوستان یا حتی عزیزانتان را تشخیص دهید. در این مقاله، هرچه را لازم است درباره این اختلال بدانید توضیح داده‌ایم.
افراد ممکن است اکتسابی یا مادرزادی دچار اختلال چهره کوری شوند. در حالت اکتسابی، بخشی از مغز آنها به‌دلیل حادثه‌ای صدمه می‌بیند و در حالت مادرزادی، این بیماری از والدین به فرزند می‌رسد. البته ژنتیکی‌بودن این اختلال هنوز کاملا تأیید نشده است.
بیشتر بیماری‌های چهره‌کوری اکتسابی‌اند و معمولا فرد در مقطعی از زندگی‌اش به این بیماری مبتلا می‌شود. شایع‌ترین علت ابتلا به این اختلال صدمه به مغز بر اثر جراحات مختلف است که به دلایل مختلفی رخ می‌دهند.
افرادی که دچار صدمات مغزی زیر می‌شوند، احتمال دارد به اختلال چهره کوری هم مبتلا شوند:
اگر کسی بدون آسیب مغزی به اختلال چهره‌کوری مبتلا باشد، بنا به گفته برخی محققان (که حرفشان هنوز کاملا تأیید نشده است)، به نوع مادرزادی این اختلال مبتلاست.
در واقع به‌تازگی محققان چندین جهش در دی‌ان‌ای شناسایی کرده‌اند که در افراد مبتلا به اختلال چهره‌کوری مادرزادی دیده شده است و از آنجایی که این اختلال در تعدادی از اعضای خانواده‌ها هم دیده شده است، آن را ژنتیکی دانسته‌اند. البته با بررسی‌های بیشتر مشخص شده است که بعضی از جهش‌های ژنی ارثی نیستند و در ژن‌های هیچ یک از والدین وجود نداشته‌اند و این ژن‌ها خودبه‌خود به وجود آمده‌اند و کاملا جدیدند. بااین‌حال جالب است که این جهش‌ها بیشتر در افرادی رخ می‌دهند که چهره‌کوری مادرزادی دارند.
برخی از محققان دیگر بر این باورند که اختلال چهره‌کوری ممکن است با اختلال‌های رشدی جنین یا وضعیت‌هایی مانند طیف اوتیسم هم مرتبط باشد، اما برای تأیید نهایی تمام این فرضیات بررسی و تحقیقات بیشتری لازم است.
محققان هنوز از میزان ابتلای افراد به این بیماری کاملا مطمئن نیستند. در واقع هنوز اطلاعات کمی درباره این بیماری در دسترس است. در حال حاضر بنا بر بررسی‌های محدود انجام‌شده، ۲٫۵درصد از مردم به این اختلال مبتلا هستند. البته از آنجایی که تشخیص این اختلال بسیار سخت است، محققان هنوز درباره تعداد مبتلایان اختلاف‌نظر دارند. درضمن بین این اختلال و ضعف به‌خاطرسپردن چهره‌ها مرز مشخصی وجود ندارد.
برد پیت (Brad Pitt)، بازیگر معروف هالیوود، یکی از افراد مشهور مبتلا به این اختلال است. او اخیرا در یکی از مصاحبه‌هایش گفته است مدتی طولانی است که نمی‌تواند چهره افراد را تشخیص دهد و این باعث شده است دیگران او را بی‌ادب یا خودشیفته فرض کنند.
در بیماری چهره کوری، فقط مغز فرد مبتلا صدمه دیده است. البته این نوع اختلال منبع اضطراب فرد می‌شود و وقتی برخلاف دیگران نمی‌تواند چهره افراد را به خاطر بسپارد، احساس شرمندگی و خجالت می‌کند و همین باعث می‌شود که او از بیشتر موقعیت‌های اجتماعی دوری کند.
دو نوع اختلال چهره‌کوری وجود دارد که علائم متفاوتی دارند:
اختلال چهره‌کوری مسری نیست، ولی آن دسته عفونت‌هایی که افراد را در معرض صدمات مغزی و درنتیجه احتمال ابتلا به چهره‌کوری قرار می‌دهند، مسری‌اند. البته همه عفونت‌ها فرد را دچار چنین اختلالی نمی‌کنند.
برای تشخیص چهره‌کوری ترکیبی از آزمایش‌های عصب‌شناختی، بررسی سابقه خانوادگی، تصویربرداری و آزمایش‌های تشخیصی انجام می‌شود مانند:
بعضی از آزمایش‌های پزشکی که برای تشخیص این اختلال استفاده می‌شوند، عبارت‌اند از:
اختلال چهره‌کوری را نمی‌توان درمان کرد، اما می‌توان برخی از عوامل زمینه‌سازش را از میان برداشت. هرچه این عوامل بیشتر مهار شوند، از شدت این بیماری هم کم می‌شود. متأسفانه امکان بهبود دائمی چهره‌کوری وجود ندارد و هر نوع درمانی موقتی است.
پزشکان برای بهبود و مهار اختلال چهره‌کوری روش‌هایی به بیمار آموزش می‌دهند تا از تأثیر مخرب این اختلال بر زندگی‌اش کاسته شود. البته درمان‌هایی که علل ایجاد این بیماری را هدف قرار می‌دهند با روش‌های مهار این بیماری متفاوت‌اند.
زمان بهبودی به شدت این اختلال، بیماری‌های زمینه‌ای و درمان‌هایی که برای فرد مبتلا به کار گرفته می‌شوند بستگی دارد و از چند ماه تا یک سال طول می‌کشد. بااین‌حال این اختلال تا حدی دائمی است.
هریک از روش‌های درمانی همچون مصرف دارو یا جراحی بسته به شدت بیماری و وضعیت جسمانی بیمار و عوامل دیگر، عوارض جانبی دارند. پزشک موقع پیشنهاد هریک از درمان‌ها، عوارض جانبی آنها را هم به فرد گوشزد می‌کند.
حتی اگر اختلال چهره‌کوری فرد مبتلا درمان‌شدنی باشد، باز هم باید در برنامه‌های درمانی و توانبخشی که متخصصان توصیه می‌کنند، شرکت کند. افراد مبتلا در این برنامه‌ها، روش‌های سازگاری با چهره‌کوری را می‌آموزند از جمله:
بیشتر مواقع اختلال چهره‌کوری اکتسابی، غیرمنتظره و بر اثر نوعی صدمه مغزی رخ می‌دهد و تنها راه پیشگیری از ابتلا به این بیماری، کاهش خطرات منجر به آسیب مغزی است. برای پیشگیری از صدمات مغزی از این نکات بهره بگیرید:
اگر در مقطعی از زندگی‌تان به این اختلال مبتلا شدید، یادتان باشد این بیماری را خودتان نمی‌توانید تشخیص دهید یا درمان کنید. تشخیص این بیماری حتی برای افراد متخصص هم سخت است، زیرا ممکن است این اختلال ناشی از بیماری‌های عصب‌شناختی باشد. بنابراین باید حتما به مراکز درمانی مراجعه کنید و تشخیص قطعی این بیماری را به پزشک متخصص بسپارید.
درضمن آن دسته از افرادی که اختلال چهره‌کوری مادرزادی دارند، متوجه این بیماری خود نمی‌شوند، زیرا به آن عادت کرده‌اند و در طول زندگی‌شان بدون اینکه کاملا متوجه باشند، روش‌هایی برای سازگاری با این بیماری یافته‌اند.
اگر شک کرده‌اید که دچار این بیماری هستید، راهی به‌جز مشورت با متخصص ندارید. او با روش‌های معمول تشخیص این بیماری احتمال وجود این اختلال را بررسی می‌کند.
درضمن اگر هریک از علائم زیر را داشتید، به‌سرعت به اورژانس مراجعه کنید:
درمان و توانبخشی برای بهبود علائم اختلال چهره کوری مفید است و زندگی فرد مبتلا را راحت‌تر می‌کند. اگر به این نوع اختلال مبتلایید، حتما از درمان‌های مناسب استفاده کنید. اگر هم در این زمینه تجربه‌های خوبی دارید، خوشحال می‌شویم آنها را با ما هم در میان بگذارید.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها