آشنایی با اجزای بدن بز | آناتومی بز

پرورش دهندگان بز باید با ساختار پایه ای و عملکرد اجزاء بدن بز آشنا باشند تا بتوانند سلامت گله شان را حفظ نمایند و تولید آن را افزایش دهند. در این بهش خلاصه ای از آناتومی بدن بز بیان می شود. آناتومی شاخه ای از علوم زیستی است که با شکل و ساختار حیوانات سر و کار دارد.
شکل ظاهری بز هر پرورش دهنده یا خریدار دام بایستی به شکل ظاهری حیوان توجه کند تا به وسیله آن سلامتی و پتانسیل گله مورد نظر را مورد بررسی و آزمایش قرار دهد. شکل زیر شمای ظاهری بز ماده سالم را نشان میدهد.

سایر بخش های بدن بز

دستگاه اسکلتی
بافت استخوانی توسط بافت همبندی که پریوستئوم نام دارد پوشیده می شود. در بدن دام سه نوع استخوان وجود دارد. استخوان های کوتاه، استخوان های بلند و استخوان های بی شکل. استخوان های بلند دارای یک بدنه و در انتها هستند و در قسمت وسط آنها یک مجرا قرار دارد. استخوان های کوتاه فاقد کانال میانی هستند، و استخوان های بی شکل دارای شکل خاصی نیستند.

جمجمه
 استخوان های جمجمه از چند قطعه تشکیل شده اند که به یکدیگر اتصال یافته و فاقدحرکت می باشند (به جز استخوان فک پایین که تنها استخوان دارای حرکت در جمجمه است).

دستگاه عضلانی
 سه نوع عضله در بدن وجود دارد که شامل عضله اسکلتی، عضله احشایی و عضله قلبی هم باشد. عضلات اسکلتی سبب حرکت استخوان ها، حفظ وضعیت مناسب بدنی و جا به جایی بدن می شوند. عضلات احشایی سبب حرکت احشا می شوند تا محتویات گوارش را از معده به روده و راست روده هدایت کنند. عضله قلبی که ترکیبی از دو ماهیچه اسکلتی و احشایی می باشد سبب انقباضات قلبی می شود. ماهیچه ها توسط بافت همبندی که فاسیا نام دارد پوشانده می شوند، فاسيا سبب می شود تا عضلات در طول انقباض فشار زیادی را متحمل نشوند.

همین طور، فاسياها سبب جدا شدن عضلات مختلف از یکدیگر می شوند. هر عضله دارای یک مبدا و یک مقصد می باشد. مبدأ و آغاز عضله به استخوان اتصال دارد اما سبب حرکت استخوان مربوطه نمی شود در حالی که مقصد و پایان آن سبب حرکت و کشیده شدن استخوان ها می شود. در این بخش عضلات بز مورد بررسی قرار گرفته است.

چنانچه به شغل پرورابندی علاقه مند هستید، پیشنهاد می کنم یکی دیگر از مقالات منتشر شده ما را بخوانید.

عضلات تنه
تنه به دو دسته بالای مهره ای و پایین مهرهای تقسیم می شوند. عضله بالای مهره ای به سطح پشتی مهره های سینه ای و کمری متصل می شوند و عمل خم کردن ستون مهره ها را به طرف خارج برعهده دارند، عضلات زیرمهره ای به سطح زیرین مهره ها متصل شده و خم شدن ستون مهره ها را به طرف داخل سبب می شوند.

دستگاه گوارش بز

 در تمام گونه ها دستگاه گوارش مسئول فراهم کردن مواد غذایی می باشد. دستگاه گوارش از دهان آغاز شده و به مقعد ختم می شود. دستگاه گوارش به دو قسمت پیش دیافراگمی و پس دیافراگمی تقسیم می شود.

دستگاه گوارش پیش دیافراگمی
 این قسمت شامل محوطه دهانی، زبان، دندان، غدد بزاقی، حلق و مری می باشد. محوطه دهانی در سر و در زیر حفره بینی قرار گرفته است. سقف آن را کام سخت تشکیل می دهد که توسط مخاط پوشیده شده است. کف حفره دهانی در قسمت جلویی استخوانی و در قسمت عقبی عضلانی است. لب های بز بسیار متحرک بوده و لب ها و دندان های پیشین مسئول دریافت غذا هستند.

زبان
 بسیار متحرک بوده و دارای ریشه، بدنه و نوک می باشد. سطح زبان دارای جوانه های مختلف می باشد. جوانه های زبان عموما به شکل نخی و قارچی می باشد. جوانه های نخی شکل نقش حرکتی دارند اما جوانه های قارچی در چشایی نقش دارند.

دندان
سه نوع دندان در دهان بز وجود دارد که شامل دندان های پیشین، اسیای کوچک و آسیای بزرگ می باشد. همه دندان ها در یک اتاقک دندانی در استخوان فک جای گرفته اند. در هر نیم فک 4 دندان پیشین وجود دارد.

حلق
دومین بخش سیستم گوارشی است و شامل 3 بخش دهانی- حلقی، بینی- حلقی و حلقی - حفره ای می باشد.

با نکات حمل و نقل دام زنده آشنایی پیدا کنید.

مری
مری دارای سه بخش گردنی، سینه ای و قسمت کوتاه شکمی می باشد. در ناحیه گردنی، مری در قسمت پشتی نای قرار می گیرد و مقداری به سمت چپ متمایل است. در قسمت سینه ای در قسمت پشت نای قرار دارد و تا قسمتی که نای به 2 شاخه تقسیم می شود ادامه می یابد. در بقیه محوطه سینه ای مری بین آئورت و بزرگ سیاهرگ زیرین قرار می گیرد. پس از عبور مری از دیافراگم، به قسمت پشتی شکمبه باز می شود.

شکمبه
دارای ظرفیت ۱۳ تا ۳۰ لیتر بوده، در قسمت چپ محوطه شکمی قرار گرفته و به نگاری متصل می شود. بر روی سطح شکمبه دو شیار وجود دارد که شکمبه را به دو کیسه پشتی و شکمی تقسیم می کند. شکمبه از طریق شیاری به نام شیار شکمب های نگاری، از نگاری جدا می شود. مهم ترین وظیفه شکمبه مخلوط کردن مواد غذایی با آب و شروع هضم میکروبی می باشد. در نتیجه گازهای متان و دی اکسید کربن درقس بالایی شکمبه تجمع می یابد.

نگاری
نگاری ظرفیت 1 تا 2 لیتر دارد و در کف حفره شکم قرار می گیرد و در تماس با دیافراگم است. این بخش از دستگاه گوارش به شکل یک توپ بوده و سطح داخلی آن ظاهری شبیه به لانه زنبور دارد. نقش نگاری گرفتن آب مواد غذایی و انتقال آن به هزارلا می باشد.

هزارلا بز
 هزارلا دارای ظرفیتی در حدود یک لیتر بوده و کوچک ترین بخش معده می باشد. در قسمت راست محوطه شکمی قرار دارد. دارای 35 چین مخاطی می باشد که ظریف بوده و اندازه های مختلفی دارند. نقش هزارلا جذب کردن آب مواد غذایی می باشد و سپس مواد غذایی را به شیردان منتقل می کند.

شیردان
شیردان ظرفیتی در حدود 4.5 لیتر داشته و در کف سمت راست حفره شکمی قرار دارد و گاهی در سمت چپ نیز دیده می شود. شیردان ظاهری گلابی شکل دارد و از طريق دریچه ای قوی به روده باریک متصل می شود. نقش شیردان انجام عمل هضم شیمیایی مواد است. بیشتر اسیدهای چرب فرار که زنجیره کوتاه دارند و از شکمبه به این قسمت آمده اند مثل اسید استیک، اسید بوتیریک و اسید پروپیونیک در این ناحیه جذب می شوند.

عضلات شکمی بز
عضلات شکمی به دو دسته عضلات پشتی و شکمی تقسیم می شوند. عضلات پشتی سبب خم شدن مهره های سینه ای و کمری به طرف داخل، نگهداری وزن احشا و انجام عمل تنفس، دفع ادرار و مدفوع می شوند.

عضلات گردن بز

این عضلات در قسمت پشتی و شکمی مهره های گردنی قرار دارند. آغاز و مبدأ این عضلات مهره های گردنی، جمجمه، جناغ، دنده ها، دست ها و مهره های سینه ای می باشد.. عضلات گردن وزن سر را نگه می دارند و حرکات مختلف سر و گردن را ایجاد می کنند.

دستگاه تنفس بزها

 این دستگاه وظیفه تبادل گازها در بین خون و هوای محیط را برعهده دارد. دستگاه تنفس دارای دو بخش مجاری هوایی و ارگان های اصلی تنفس می باشد. مجاری هوایی شامل حفره بینی، حلق، حنجره و نای می باشند که عمل انتقال هوا را به ارگان های اصلی تنفسی برعهده دارند. ارگان اصلی تنفسی ریه می باشد که در قفسه سینه قرار دارد. هر ریه دارای یک رأس، یک قاعده، یک سطح دنده ای، یک سطح میانی و لبه ها می باشد. هر دو ریه از لوب هایی تشکیل شده که به وسیله شکاف هایی از یکدیگر جدا می شوند. در داخل ریه ها انشعاب هایی از برونش های اولیه وجود دارد که در نهایت کیسه های هوایی منتهی می شوند. تبادل هوایی در کیسه های هوایی صورت می گیرد.