
در روزهایی که آسمان شهر خاکستری و هوا آلوده است، مراقبت از سلامتی تنها به ماسک زدن و بستن پنجرهها محدود نمیشود. یکی از مهمترین مسائل، سلامت سیستم گوارش و تغذیه است. ما باید بداینم در آلودگی هوا چه بخوریم و چه نخوریم؟
در روزهای آلودگی هوا مطالعه راهنمای خرید بهترین ماسک برای آلودگی هوا را فراموش نکنید
تحقیقات نشان میدهد که برخی مواد غذایی میتوانند اثرات مخرب ذرات معلق (PM2.5) را خنثی کنند، در حالی که برخی دیگر باعث تشدید آسیبها میشوند. در این مقاله، راهنمای کامل تغذیه برای روزهای آلوده بررسی شده است.
اینجا بخوانید: دستگاه تصفیه هوا بخریم یا نه؟
چرا غذا بر آلودگی هوا تاثیر دارد؟
زمانی که ذرات آلاینده وارد ریه و جریان خون میشوند، بدن دچار وضعیتی به نام «استرس اکسیداتیو» میشود. در این حالت، رادیکالهای آزاد (مولکولهای مخرب) به سلولهای سالم حمله کرده و باعث التهاب میشوند. استراتژی تغذیهای در این روزها باید بر دو اصل استوار باشد:
- دریافت آنتیاکسیدانها: برای مبارزه با رادیکالهای آزاد.
- کاهش التهاب: پرهیز از غذاهایی که بار التهابی بدن را بالا میبرند.
در آلودگی هوا چه چیزهایی نخوریم؟

قبل از اینکه بدانیم چه بخوریم، باید بدانیم چه چیزهایی وضعیت را بدتر میکنند. مصرف مواد غذایی زیر در روزهای آلوده ممنوع یا باید بسیار محدود شود:
- غذاهای سرخکردنی و پرچرب: چربیهای اشباع و ترانس (موجود در فستفودها) خود عامل التهاب هستند. وقتی بدن درگیر دفع آلودگی هواست، نباید با هضم چربیهای سنگین تحت فشار مضاعف قرار گیرد.
- تنقلات مصنوعی (چیپس و پفک): این مواد حاوی نمک زیاد و مواد نگهدارنده هستند که مانع جذب مایعات مفید و دفع سموم میشوند.
- نوشابههای گازدار و قندهای مصنوعی: قند بالا سیستم ایمنی بدن را تضعیف میکند. در روزهایی که سیستم ایمنی در حال جنگ با آلایندههاست، خوردن شیرینیجات به مثابه خلع سلاح کردن سربازان بدن است.
- گوشتهای فرآوری شده: سوسیس و کالباس حاوی نیترات هستند که در ترکیب با آلایندههای هوا، آسیب بیشتری به بافتهای بدن میرسانند.
بهترین مواد غذایی برای پاکسازی ریه و خون

برای تقویت سیستم ایمنی و خنثی کردن اثرات سرب و جیوه، تمرکز بر ۵ گروه غذایی زیر ضروری است:
۱. ویتامین C: سرباز خط مقدم
ویتامین C قویترین آنتیاکسیدان محلول در آب است که به دفع رادیکالهای آزاد کمک میکند.
- بهترین منابع: فلفل دلمهای (به ویژه رنگی)، کیوی، مرکبات (لیمو شیرین، پرتقال، گریپفروت)، کلم بروکلی و گوجهفرنگی.
- نکته کاربردی: ویتامین C به حرارت حساس است؛ بنابراین بهتر است این منابع به صورت خام و تازه (مانند سالاد) مصرف شوند.
۲. ویتامین E: محافظ سلولها
این ویتامین از غشای سلولها در برابر آسیبهای اکسیداتیو محافظت میکند. ترکیب ویتامین C و E با هم، اثر محافظتی را چند برابر میکند.
- بهترین منابع: جوانه گندم، روغن زیتون فرابکر، بادام درختی و تخمه آفتابگردان.
۳. لبنیات و کلسیم: رقیب سرب
یکی از خطرات آلودگی هوا، ورود فلزات سنگین مثل سرب به بدن است. کلسیم ساختاری شبیه به سرب دارد و اگر بدن کلسیم کافی داشته باشد، گیرندههای سلولی با کلسیم پر شده و اجازه جذب به سرب را نمیدهند.
- توصیه: مصرف روزانه ۲ تا ۳ لیوان شیر کمچرب یا ماست پروبیوتیک در روزهای آلوده اکیداً توصیه میشود. پروبیوتیکها همچنین به تقویت سیستم ایمنی روده کمک میکنند.
۴. اسیدهای چرب امگا ۳: آتشنشان التهاب
آلودگی هوا باعث التهاب در راههای هوایی میشود. امگا ۳ قویترین ضدالتهاب طبیعی است.
- بهترین منابع: ماهیهای چرب (سالمون، قزلآلا)، گردو و بذر کتان.
۵. بتاکاروتن: تقویت مخاط تنفسی
بتاکاروتن در بدن به ویتامین A تبدیل میشود و نقش کلیدی در حفظ سلامت بافتهای مخاطی (بینی، گلو و ریه) دارد.
- بهترین منابع: سبزیجات و صیفیجات نارنجی و زرد مانند هویج، کدو حلوایی و همچنین سبزیجات برگ سبز تیره مثل اسفناج.
نوشیدنیهای نجاتبخش: اهمیت هیدراتاسیون
کلیهها برای دفع سموم جذب شده از طریق ریه، نیاز به آب فراوان دارند. کمآبی بدن در روزهای آلوده باعث میشود سموم مدت بیشتری در بدن باقی بمانند.
| نوشیدنی 🥤 | خاصیت اصلی ✨ | بهترین زمان مصرف ⏰ |
|---|
| آب خالص | شستشوی کلیهها و دفع سموم | تمام طول روز (حداقل ۸ لیوان) |
| چای سبز | حاوی آنتیاکسیدان قوی کاتچین | میان وعده صبح یا عصر |
| شیر کمچرب | خنثیسازی سرب | صبحانه یا قبل از خواب |
| آب انار / زرشک | تصفیه کننده خون و کبد | همراه با غذا |
یک برنامه غذایی پیشنهادی برای روزهای قرمز آلودگی هوا

- صبحانه: یک لیوان شیر کمچرب + نان سبوسدار + پنیر و گردو.
- میان وعده: یک عدد سیب یا پرتقال + چند عدد بادام درختی.
- ناهار: ماهی کباب شده یا خوراک مرغ با حجم زیادی از سبزیجات بخارپز (هویج و بروکلی) + سالاد با آب لیموی تازه و روغن زیتون.
- عصرانه: چای سبز + توت خشک یا خرما.
- شام: سوپ سبزیجات (حاوی گشنیز، جعفری، شلغم و پیاز) که مجاری تنفسی را مرطوب نگه میدارد.
در روزهای آلوده حداقل غذای سالم بخوریم!
اگرچه تغذیه نمیتواند جایگزین هوای پاک شود، اما رژیم غذایی غنی از آنتیاکسیدانها میتواند آسیبهای ناشی از آلودگی هوا را به حداقل برساند. با حذف فستفودها و جایگزینی آنها با میوه، سبزیجات رنگی و لبنیات، میتوان مقاومت بدن را در برابر این شرایط سخت محیطی افزایش داد.
پاسخ ها