حماسهی «ارباب حلقهها» اثر جی.آر.آر. تالکین، یکی از آثار برجستهی ژانر فانتزی است که الهامبخش یکی از بهترین سهگانههای سینمایی تاریخ شد. داستان تالکین درباره نبرد خیر و شر بر اساس مضامینی جاودانه همچون دوستی و قهرمانی بنا شده است. اکنون با پخش فصل دوم سریال «حلقههای قدرت» و اعلام ساخت فیلم جدیدی از «ارباب حلقهها» برای سال ۲۰۲۶، زمان مناسبی است برای خواندن کتابهای ارباب حلقه است. پس بیایید به این پرسش پاسخ دهیم: کتابهای ارباب حلقهها را به چه ترتیبی بخوانیم؟
این راهنما برای کسانی که هنوز حماسه سرزمین میانه جی.آر.آر. تالکین (و کتابهای همراه آن) را نخواندهاند،آماده کردهایم، اما برای همه جذاب است. پس روی مبل لم دهید و آماده سفر به یکی از جادوییترین سرزمینهای ممکن شوید.
چهار کتاب مجموعه اصلی سرزمیانه تالکین وجود دارد: «هابیت» و سه جلد «ارباب حلقهها» (یعنی «یاران حلقه»، «دو برج» و «بازگشت پادشاه»). برای بسیاری از ما سه جلد اصلی ارباب حلقهها بیشتر شناخته شده است و به عنوان کتابهای اصلی شناخته میشوند.
چندین مجموعه و کتاب نیز پس از درگذشت تالکین منتشر شده است. ما در ادامه هفت مورد از مرتبطترین آنها را در فهرست خود گنجاندهایم.
بهترین ترجمه ارباب حلقه ها و دیگر کتابهای سرزمین میانه تالکین برای رضا علیزاده است. این ترجمه توسط انتشارات روزنه منتشر شده و معروفترین نسخه فارسی «ارباب حلقهها» است. علیزاده تلاش کرده لحن حماسی و توصیفی متن اصلی را حفظ کند، با این وجود این ترجمه ممکن است برای برخی خوانندگان به دلیل پیچیدگی زبانی سنگین به نظر برسد. حالا برویم سراغ این سوال که کتابهای ارباب حلقهها را به چه ترتیبی بخوانیم؟
در ادامه، آثار سرزمین میانه تالکین به دو بخش تقسیم شدهاند: حماسه «ارباب حلقهها» و کتابهای مکمل. «هابیت» و کتابهای ارباب حلقهها، داستانهای بیلبو و فرودو بگینز را روایت میکنند و به ترتیب وقایع داستانی فهرست شدهاند. بخش کتابهای مکمل شامل آثاری است که پس از مرگ تالکین منتشر شدهاند و به ترتیب تاریخ انتشار فهرست شدهاند.
برای تازهواردان به دنیای تالکین، این خلاصههای کوتاه شامل نکات کلی داستان و معرفی شخصیتها هستند و البته اسپویلهای جزئیاند.
«هابیت» نخستین کتاب تالکین درباره سرزمین میانه است. این کتاب از نظر ترتیب داستانی ارباب حلقهها و از نظر زمان انتشار به معنای واقعی اولین کتاب ارباب حلقههای تالکین است. داستان بیلبو بگینز اولین بار در سال ۱۹۳۷ منتشر شد، ۱۷ سال پیش از انتشار اولین جلد «ارباب حلقهها».
داستان «هابیت» ماجراجویی گروه تورین و همراهانش، شامل بیلبو، گندالف و ۱۳ دورف به رهبری تورین اوکنشیلد، را دنبال میکند. این گروه قصد دارند خانه اجدادی دورفها زیر کوه تنها را از اژدهایی به نام اسماگ باز پس گیرند. در طول این سفر، با گالوم آشنا میشویم و میفهمیم که بیلبو چگونه صاحب حلقه یگانه یا همان حلقه قدرت شد. این ماجراجویی در نبرد پنج لشکر به اوج میرسد؛ عنوانی که به فیلم پایانی «هابیت» داده شد.
تقریباً دو دهه پس از «هابیت»، تالکین اولین جلد از «ارباب حلقهها» را منتشر کرد. ارباب حلقهها بهعنوان یک داستان واحد طراحی و طی ۹,۲۵۰ صفحه بین سالهای ۱۹۳۸ تا ۱۹۵۵ نوشته شد. سپس ویرایش و در سه جلد جداگانه منتشر شد که هر جلد شامل دو کتاب بود.
داستان «یاران حلقه» با جشن تولد ۱۱۱ سالگی بیلبو آغاز میشود؛ جایی که او حلقه یگانه را به عموزادهاش فرودو بگینز واگذار میکند. برخلاف فیلم، بین جشن تولد بیلبو و آغاز ماجراجویی فرودو، ۱۷ سال فاصله وجود دارد. در این مدت، گندالف فرودو را متقاعد میکند حلقه را از شایر دور کند.
فرودو در مسیر خود به همراهانی میپیوندد و گروه «یاران حلقه» تشکیل میشود. اعضای این گروه، فرودو، ساموایز گمجی، پیپین توک، مری برندیباک، لگولاس، گیملی، آراگورن، بورومیر و گندالف، مأموریت دارند حلقه یگانه را در همان مکانی که ساخته شده است، یعنی قله کوه نابودی در موردور، نابود کنند.
در پایان این جلد، فرودو با خیانتی روبرو میشود و تصمیم میگیرد بهتنهایی به سوی موردور حرکت کند، اگرچه ساموایز وفادار او را همراهی میکند.
جلد دوم «ارباب حلقهها»، «دو برج»، سفر یاران حلقه را دنبال میکند که اکنون به دو گروه تقسیم شدهاند: فرودو و سام در یک گروه، و باقی اعضا در گروه دیگر. بخشی از یاران حلقه با ارکها و سارومان، جادوگر فاسد، نبرد میکنند. این درحالی استکه فرودو و سام با گالوم مواجه شده و سفر خطرناک خود به سمت موردور را ادامه میدهند.
جلد پایانی «ارباب حلقهها» ماجرای یاران حلقه در مسیرشان به سوی موردور را به پایان میرساند. قهرمانان ما با ارتش تاریکی سائورون نبرد میکنند، درحالیکه سام و فرودو مأموریت خود را به سرانجام میرسانند.
پس از نقطه اوج داستان، هابیتها در بازگشت به شایر با آخرین دشمن روبرو میشوند و نبرد کوچک اما جذاب را رهبری میکنند. این بخش در اقتباس سینمایی حذف شده است.
در پایان، سرنوشت هر شخصیت آشکار میشود و سفر فرودو و خوانندگان به پایان میرسد.
سیلماریلیون نخستین اثر سرزمین میانه است که پس از مرگ تالکین در سال ۱۹۷۳ منتشر شد. این مجموعه شامل پنج بخش است و بهعنوان یک «رشتهافسانهها»ی تالکین از آردا، جهانی که سرزمین میانه در آن قرار دارد، توصیف میشود. این مجموعه گسترده توسط کریستوفر تالکین، پسر تالکین، ویرایش و در سال ۱۹۷۷ منتشر شد.
اسطورهها و داستانهای موجود در سیلماریلیون تاریخ آردا را از زمان آفرینش آن تا پایان عصر سوم (زمان وقوع داستانهای «هابیت» و «ارباب حلقهها») روایت میکنند.
داستانهای ناتمام مجموعهای از بیش از دوازده داستان و تاریخهای سرزمین میانه است که توسط کریستوفر تالکین ویرایش و منتشر شده است. این کتاب به چهار بخش تقسیم شده و شامل داستانهایی درباره منشأ پنج جادوگر سرزمین میانه، اتحاد میان گاندور و روهان، دلایل گندالف برای طراحی وقایع «هابیت» و تلاش سائورون برای یافتن حلقه یگانه پیش از رخدادهای «ارباب حلقهها» است.
تاریخ سرزمین میانه یک مجموعه دوازدهجلدی است که بین سالهای ۱۹۸۳ تا ۱۹۹۶ منتشر شد. این مجموعه ۵,۴۰۰ صفحهای نیز توسط کریستوفر تالکین ویرایش شده و به تحلیل و گردآوری داستانهای «ارباب حلقهها»، «سیلماریلیون» و دیگر نوشتههای مرتبط با سرزمین میانه میپردازد.
کریستوفر تالکین تصمیم گرفت تحلیلهای مربوط به «هابیت» را در این مجموعه نیاورد. این تحلیلها در کتابی جداگانه به نام تاریخ هابیت قرار دارند که توسط جان دی. راتلیف، یکی از پژوهشگران تالکین، ویرایش و در سال ۲۰۰۷ منتشر شد.
فرزندان هورین نسخه کامل داستان تورین تورامبار است که بخشی از آن در «سیلماریلیون» منتشر شده بود. این داستان که در دوران عصر اول رخ میدهد، سرگذشت هورین تالایون و فرزندانش، تورین و نینور، را روایت میکند. این داستان تراژیک به پیامدهای سرکشی هورین در برابر مورگوت، شخصیت شرور اصلی سرزمین میانه پیش از ظهور سائورون، میپردازد.
برن و لوتین، که نخستین بار به شکلی مختصر در «سیلماریلیون» منتشر شد، داستان عاشقانهای است که در عصر اول رخ میدهد. کریستوفر تالکین نسخههای مختلف این داستان را گردآوری کرد تا روایت واحدی از ماجراهای برن، مردی فانی، و لوتین، الفی جاودان، خلق کند.
گفته میشود که داستان برن و لوتین از عشق واقعی تالکین و همسرش، ادیت، الهام گرفته است. نام این شخصیتها روی سنگ قبر آنها، در کنار نام اصلیشان، حک شده است.
سقوط گوندولین نسخه کامل داستانی است که در هر دو کتاب «سیلماریلیون» (تحت عنوان تور و سقوط گوندولین) و «داستانهای ناتمام» (تحت عنوان تور و آمدن او به گوندولین) آمده است. این داستان، سرگذشت تور را روایت میکند، مردی که بهعنوان مأموریتی الهی به گوندولین فرستاده میشود. این حوادث که به دست خدای اولمو هدایت میشوند، به شکست مورگوت منجر میشوند.
سقوط گوندولین به «ارباب حلقهها» نیز مرتبط است، زیرا تور پدر ائارندیل است؛ کسی که بعدها پدر الروند، ارباب نیمهالف ریوندل، میشود. الروند همان کسی است که اعضای گروه فرودو را در «یاران حلقه» انتخاب میکند.
این کتاب آخرین رمان سرزمین میانهای است که توسط کریستوفر تالکین ویرایش شده است.
سقوط نومنور که در نوامبر ۲۰۲۲ منتشر شد، مجموعهای از آثار تالکین درباره عصر دوم سرزمین میانه است. داستانهای این کتاب پیشتر در «سیلماریلیون»، «داستانهای ناتمام» و «تاریخ سرزمین میانه» آمدهاند. در این کتاب اما همه در یک جلد توسط برایان سیبلی، نویسنده رادیویی و پژوهشگر آثار تالکین، گردآوری شدهاند. (کریستوفر تالکین در سال ۲۰۲۰ درگذشت.)
مانند دیگر کتابهای پس از «ارباب حلقهها»، سقوط نومنور نیز مجموعهای از نوشتهها است، نه یک روایت واحد. این کتاب به موضوعاتی چون ظهور و سقوط نومنور، ساخت حلقههای قدرت، ظهور سائورون، ساخت باراد-دور (برج سائورون)، و اتحاد آخرین الفها و انسانها میپردازد.
حالا که فهمیدیم کتابهای ارباب حلقهها را به چه ترتیبی بخوانیم بد نیست مرور هم به ترتیب انتشار این آثار داشته باشیم.
تالکین را میتوان پدر تمام داستانهای فانتزی مدرنی که میشناسیم دانست. از بازی تاج و تخت تا کتابهای هرپ پاتر همه و همه رو میراث پیچیده، جذاب و استوار تالکین بنا شدهاند. تالکین حماسهای از عشق و شجاعت خلق کرد که ارزش خواندن دارد. حالا که فهمیدیم کتابهای ارباب حلقهها را به چه ترتیبی بخوانیم، جای چه کتابی در این لیست خلی است؟ کدام شاهکار سرزمین میانه از لیست ما جا مانده است؟
منبع: IGN
پاسخ ها