9 حقیقتی که در مورد بازی های المپیک باستانی نمی دانستید

در آستانه شروع بازی‌های المپیک بعد از چهار سال، بد نیست که نگاهی به گذشته این بازی در دوران باستان داشته باشیم. کمتر کسی را می‌توان دید که از تاریخچه المپیک آگاهی داشته باشد. بد نیست این فرصت را غنیمت بدانید و با ما همراه باشید تا درباره بازی‌های المپیک باستان بیشتر بدانید. می‌دانید بازی‌های المپیک چطور آغاز شد؟ اولین دوره المپیک در سال ۷۷۶ پیش از میلاد برگزار شد و در آن زمان تنها یک مسابقه دو ساده بود؛ اما امروزه به مهم‌ترین رویداد ورزشی دنیا تبدیل شده است.

بازی‌های المپیک باستان تا سال ۳۹۳ میلادی ادامه داشتند. این مسابقات بعد از ۱۵۰۰ سال، یعنی در سال ۱۸۹۶، به شکل مدرن امروزی دوباره آغاز شد و تا همین امروز نیز ادامه دارد. با گذر زمان، بازی‌های المپیک نیز شکل تازه‌ای به خود گرفته‌اند. چیزی که ما امروز از المپیک می‌بینیم، بدون شک با اصل باستانی آن تفاوت زیاد دارد.

به همین دلیل بد نیست که در این مطلب از چطور، نگاهی به ۹ واقعیت شگفت‌انگیز تاریخی درباره بازی‌های المپیک باستان داشته باشیم.

۱- المپیک تنها رویداد ورزشی دوران باستان نبود

برخلاف تصور خیلی از افراد، بازی‌های المپیک باستان تنها رویداد ورزشی مهم در آن دوره نبوده است. جوامع بسیاری در یونان یا دیگر کشورها نیز مسابقات ورزشی خود را داشتند. در حدود سال‌های ۱۵۰ تا ۲۰۰ قبل از میلاد، مسابقاتی به اسم «بازی‌های جایزه‌دار» برگزار می‌شد. شهرهایی مانند آتن، مِگارا و بوئوتیا از جمله مهم‌ترین مراکزی بودند که چنین رویدادهایی را میزبانی می‌کردند. از مهم‌ترین جوایز رایج در آن دوره نیز می‌توان به پول نقد یا کوزه‌های روغن اشاره کرد.

تاریخچه المپیک این‌طور به ما نشان می‌دهد که این رویداد، در اصل بخشی از یک رویداد ورزشی بزرگ‌تر بوده است. المپیک را می‌توان زیرمجموعه‌ای از «بازی‌های مقدس» دانست. این مسابقه بزرگ با اسم‌های دیگری مانند «بازی‌های پان هلنی» یا «بازی‌های شاهی» نیز شناخته می‌شد. این مسابقه معمولاً هر سال در یکی از چهار شهر المپیا، دلفی، نیمیا و کورینتوس برگزار می‌شد. به‌عبارت‌دیگر، هر چهار سال یک‌بار نوبت به برگزاری مسابقه در المپیا می‌رسید. از این نظر، درست مانند چیزی است که امروزه هم رخ می‌دهد.

جالب است بدانید که بازی‌های مقدس (بازی‌های که در شهرهای دیگر برگزار می‌شدند) سودآوری کمتری برای ورزشکاران داشتند. برندگان بازی مقدس تنها یک تاج از برگ زیتون نصیبشان می‌شد. بازی‌های المپیک باستان یک‌سروگردن از سه بازی دیگر بالاتر بودند و برندگان آن به شهرت و افتخار بسیار دست پیدا می‌کردند.

۲- صلح المپیک رویداد تازه‌ای نیست

درست قبل از شروع بازی‌های المپیک زمستانی در سال ۱۹۹۴، خوآن آنتونیو سامارانش، رئیس کمیته بین‌المللی المپیک، کل دنیا را به صلح فراخواند. او در حقیقت داشت به جنگ بوسنی و محاصره شهر سارایِوو اشاره می‌کرد. او در آن سال در طی سخنرانی‌های خود این کلمات را بر زبان آورده بود: «پیام ما قوی‌تر از هر زمان دیگری است. لطفاً دست از نبرد بردارید. لطفاً دست از کشتن بردارید. لطفاً اسلحه‌های خود را به زمین بیندازید!»

مفهوم «صلح المپیک» در معنای مدرن آن، درست از همان سال آغاز شد. این رسم از ۱۹۴۴ به یکی از مهم‌ترین اقدامات کمیته المپیک و سازمان ملل متحد، درست قبل از برگزاری بازی‌های المپیک تبدیل شده است. شاید برایتان جالب باشد که بدانید تاریخچه صلح المپیک خیلی بیشتر از این حرف‌ها است. تاریخچه المپیک و داستان‌های باستانی مربوط به آن به ما نشان می‌دهند که مفهوم صلح المپیک برای اولین بار در قرن نهم قبل از میلاد مطرح شده است.

ایفیتوس، حاکم شهر الیس که از جنگ‌های تمام‌نشدنی سرزمینش خسته شده بود، برای کمک از خدایان به معبد شهر دلفی رفت. او با اوراکل (پیشگو) معبد مشورت کرد و به دستور خدایان، تصمیم گرفت که برای پایان جنگ، مسابقات ورزشی برگزار کند. ایفیتوس و دیگر حاکمان یونانی قرارداد صلحی را امضا کردند که به ورزشکاران اجازه می‌داد در امنیت برای شرکت در بازی‌های المپیک باستان سفر کنند.

۳- مشعل گردانی از رسوم بازی‌های المپیک باستان نبود

امروزه روشن‌کردن مشعل المپیک یکی از مهم‌ترین رسومی است که در زمان مراسم افتتاحیه المپیک انجام می‌شود. از چند ماه قبل از شروع مسابقات، آتش بزرگی در المپیای یونان روشن می‌شود و این آتش شهر به شهر سفر کرده و در نهایت به مشعل بزرگ المپیک در مکان برگزاری مسابقات می‌رسد.

هرچند که مشعل‌گردانی به یکی از مهم‌ترین نمادهای المپیک تبدیل شده است، اما باید گفت که چنین چیزی در زمان بازی‌های المپیک باستان وجود نداشته است. جالب است بدانید که اولین مشعل المپیک در سال ۱۹۳۶ روشن شده است. آتش این مشعل از شهر المپیا روشن شد و در نهایت به برلین رسید.

البته تاریخچه المپیک این‌طور به ما نشان می‌دهد که حتی در آن زمان نیز آتش نماد مهمی برای این مسابقات بوده است. در طول مسابقات در زمان باستان، آتشی را همواره در معبد الهه «هستیا» روشن نگه می‌داشتند؛ دو آتش دیگر در معبد زئوس و هرا نیز روشن نگه داشته می‌شد. گاهی اوقات در آن زمان، مسابقات دو با دردست‌داشتن مشعل برگزار می‌شدند.

۴- هر کسی نمی‌توانست در بازی‌های المپیک باستان شرکت کند

آن‌طور که تاریخچه المپیک به ما نشان می‌دهد، محدودیت‌های خاصی برای شرکت در بازی‌ها وجود داشته است. زنان به‌طورکلی از شرکت در بازی‌ها محروم بودند؛ هرچند که می‌توانستند به‌عنوان صاحب اسب برنده در مسابقات ارابه‌رانی، به شهرت برسند. (مسابقاتی مجزا نیز برای زنان وجود داشت که با نام «مسابقات هرا» شناخته می‌شد.)

هر مرد یونانی و آزادی می‌توانست در بازي‌های المپیک باستان شرکت کند. آشپزی به اسم کوروئِبوس نیز اولین برنده این مسابقات بود. از جمله قوانینی که برای شرکت در مسابقات وجود داشت، این بود که هر شرکت‌کننده می‌بایست حداقل از ۱۰ ماه قبل تمرینات خود را آغاز کرده باشد. جالب است بدانید که برخی از ثروتمندان ممکن بود اسپانسر ورزشکاران فقیر شوند. گاهی نیز کمیته المپیک به شرکت‌کنندگان کمک‌هزینه می‌داد.

۵- سخت‌گیری دهکده المپیک فراتر از حد تصور بود

دهکده المپیک در دوران مدرن ما، به امکانات رفاهی بسیارش معروف است. اما چنان که تاریخچه المپیک نشان می‌دهد، در گذشته اصلاً چنین نبوده است. در دوران باستان، شهری به اسم الیس نقش دهکده المپیک را قبل از شروع مسابقات اصلی بازی می‌کرد. این شهر در اصل یک منطقه نظامی بود خبری از خوش‌گذرانی و آسایش در آن نبود.

ورزشکاران همراه با مربی‌های خود و البته با حضور داوران، حدود یک ماه قبل از شروع بازی‌های المپیک باستان در این شهر اقامت می‌کردند. این شهر به‌نوعی فیلتری بود برای‌آنکه تنها ورزشکاران مستعد و واقعی بتوانند به مسابقات اصلی راه پیدا کنند. ورزشکاران در مدت اقامت خود در این شهر می‌توانستند بدون شرمساری از مسابقات کنار بکشند.

حالا دیگر خبری از این سخت‌گیری‌ها در دهکده المپیک نیست. ورزشکاران در کنار هم در این دهکده‌ها اقامت دارند و از امکانات رفاهی فراوان بهره می‌برند. خوش‌گذرانی در دهکده‌های امروزی بسیار رایج است. در گذشته اما چنین نبود. برخی از روایت‌ها این‌طور بیان می‌کنند که ورزشکاران در شهر الیس، هنگام خواب صفحات سربی به کمر می‌بستند تا بتوانند امیال نفسانی خود را کنترل کنند.

۶- دو ماراتن از بازی‌های المپیک باستان نبود

مطابق با آنچه تاریخچه المپیک به ما نشان می‌دهد، دو ماراتن در گذشته در میان بازی‌های المپیک نبوده است. این مسابقه در اصل از سال ۱۸۹۶ و هم‌زمان با آغاز بازی‌های المپیک مدرن به مجموعه بازی‌های موجود اضافه شده است. نزدیک‌ترین مشابهی که به دو ماراتن می‌توان در بازی‌های باستانی پیدا کرد، مسابقه‌ای به اسم «دُلیکو» بود. مسافت این مسابقه دو نیز تنها ۴.۸ کیلومتر بود.

جالب است بدانید که تاریخچه مسابقه دو ماراتن در میان بازی‌های المپیک باستان، در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. خیلی‌ها بر این باورند که ریشه این مسابقه، در اصل به ماجرای چاپاری به اسم «فیدیپیدس» باز می‌گردد. او مسافت ۴۱ کیلومتری از میدان نبرد تا آتن پیمود تا خبر پیروزی لشکر یونان را به مقامات بدهد. او در نهایت بعد از تحویل آن نامه، از شدت خستگی جان باخت.

تاریخ‌شناسان بر این باورند که مسابقه دو قدیمی‌ترین رویداد ورزشی در میان بازی‌های المپیک است. اولین بازی المپیک باستان که در سال ۷۷۶ قبل از میلاد برگزار شد، تنها یک بازی داشت. نام این بازی «استادیون» بود؛ تنها در یک دور انجام می‌شد و مسافت آن نیز حدود ۱۶۰ متر بود.

۷- ورزشکاران المپیک باستان مدال دریافت نمی‌کردند

هرچند که برندگان بازی‌های المپیک باستان مانند امروز مدال دریافت نمی‌کردند، اما پیروزی آن‌ها آن‌قدرها هم بی‌ارزش نبود. برندگان بازی‌های مقدس در شهرهای المپیا، نیمیا، دلفی و کورینتوس معمولاً تاجی از شاخه زیتون دریافت می‌کردند. گاهی اوقات ممکن بود این تاج از جنس جعفری، برگ‌بو یا کاج باشد.

ورزشکارانی که در مسابقات المپیک برنده می‌شدند، معمولاً شهرت و افتخار بسیاری نصیبشان می‌شد. این ورزشکاران معمولاً از شهرهای دور و درازی برای شرکت در این مسابقات سفر می‌کردند. در هنگام بازگشت، مردم شهرها استقبال گرمی از ورزشکاران خود می‌کردند و حسابی به برندگان افتخار می‌کردند.

آن‌طور که تاریخچه المپیک به ما نشان می‌‌دهد، در آتن رسم بود که بین ۵۰ تا ۱۰۰ کوزه روغن زیتون به برنده جایزه بدهند. گاهی نیز ممکن بود به برنده اجازه بدهند تا آخر عمرش بدون پرداخت هزینه در تئاتر شرکت کند. حتی بعضی اوقات نیز ممکن بود به برندها‌ مستمری تعلق بگیرد یا اینکه منصبی دولتی به آن‌ها بدهند. خلاصه آنکه پیروزی در المپیک ممکن بود زندگی لوکسی را برای ورزشکار به ارمغان بیاورد.

۸- ورزشکاران المپیک بدون لباس مسابقه می‌‌دادند

آن‌طور که در تاریخچه المپیک ذکر شده است، یونانی‌ها در دوران باستان، هیچ مشکلی با عریانی نداشتند و این بخشی از فرهنگ آن‌ها بود. این فرهنگ به‌خصوص برای ورزشکاران المپیک به شکل قانون درآمده بود. یونانی‌ها بر این باور بودند که حضور ورزشکاران بدون لباس می‌تواند نوعی برابری بین همه ورزشکاران ایجاد کند. همچنین این عریانی می‌تواند کمک کند که داوران و تماشاگران، ورزشکاران را صرفاً براساس قدرت بدنی‌شان قضاوت کنند.

شاید برایتان جالب باشد که بدانید این قانون فقط برای ورزشکاران نبوده است. در زمان برگزاری بازی‌های المپیک باستان تماشاگران نیز مجبور بودند که بدون لباس در مسابقات حاضر شوند. بعضی از حکایت‌ها این‌طور روایت می‌کنند که بانویی بیوه با لباس مربیان مخفیانه وارد استادیوم شده است تا مسابقه پسرش را تماشا کند. (بیوه‌ها و بانوان متأهل حق حضور در مسابقات را نداشتند، اما حضور دختران مجرد مانعی نداشت.) از همان زمان به بعد برای جلوگیری از اتفاق مشابه، همه تماشاگران نیز مجبور شدند که بدون لباس به استادیوم وارد شوند.

۹- مسائل اقتصادی منجر به تعطیلی بازی‌های المپیک باستان شد

برخلاف باور عموم، بازی‌های المپیک در دوران باستان نه به‌خاطر گسترش مسیحیت، بلکه به دلیل مسائل اقتصادی متوقف شد. مسابقات المپیک در ابتدا برای بزرگداشت زئوس، خدای خدایان برگزار می‌شد. در نیمه قرن دوم پیش از میلاد، امپراتوری روم یونان را تصرف کرد. هرچند که بعدازاین رخداد بازی‌های المپیک همچنان ادامه داشت، اما از شکوه و بزرگی آن‌ها کاسته شده بود.

در سال ۳۰۰ میلادی، مسیحیت به‌عنوان دین رسمی امپراتوری روم انتخاب شد. در همان سال‌ها، «تئودوسیوس اول» فرامینی را صادر کرد که به واسطه آن‌ها، تمامی مذاهب غیرمسیحی و آداب و رسوم آن‌ها ممنوع اعلام شد. برخی از متخصصان تاریخچه المپیک بر این باورند که همین قوانین منجر به توقف و تعطیلی بازی‌های المپیک شد.

هرچند که مسیحیت را می‌توان یکی از عوامل سقوط بازی‌های المپیک باستان دانست، اما علت اصلی آن به دلیل مشکلات اقتصادی است. بودجه بازی‌های المپیک معمولاً توسط کمک‌هزینه مردمی تأمین می‌شد. بعد از تصرف یونان توسط رومی‌ها، این هزینه به‌اجبار جای دیگری صرف می‌شد. ثروتمندان نیز توانایی کافی برای تأمین بودجه مسابقات را نداشتند. همین موضوع باعث شد که رفته‌رفته بازی‌های المپیک به دست فراموشی سپرده شوند.

بزرگ‌ترین رویداد ورزشی دنیا، با تاریخی شگفت‌انگیز

بدون شک المپیک را می‌توان بزرگ‌ترین رویداد ورزشی دنیا دانست؛ رویدادی که قدمت آن به بیشتر از هفتصد سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. این مسابقات روزگاری نشان شکوه و عظمت یونان باستان به شمار می‌رفتند و نمادی بودند از قدرت خدایان روی زمین. درست به همین دلیل، مطالعه تاریخچه المپیک و پژوهش درباره آن، قطعاً می‌تواند شگفتی‌های بسیاری را برای ما به همراه داشته باشد.

در این مطلب از چطور برای شما از ۹ واقعیت شگفت‌انگیز درباره بازی‌های المپیک باستان گفتیم. با برخی از باورهای غلط آشنا شدیم، در نهایت نیز دیدیم که چه چیزی منجر به تعطیلی بازی‌های المپیک شد. حالا بد نیست که اطلاعات شما را نیز محک بزنیم! شما چه اطلاعات دیگری درباره مسابقات المپیک دارید که احتمالاً کسی از آن‌ها خبر ندارد؟

منبع: smithsonianmag