رنگ درمانی

در رنگ درمانی بیماران، در بیمارستانهای روانی غرب از رنگ آبی استفاده می کنند. از آبی نیلی و تیره به سوی آبی روشن، آسمانی و برعکس، بیماران بسیار آرام، خودگرا، گوشهگیر و بیحال را با تأثیر مداوم زرد فعّال می کنند. (آیت الهی،۱۳۸۴، ص۸۳)
۳-۵- ۳ سبز
دارای صفّات اراده در انجام کار، پشت کار و استقامت هستند. لذا سبز مایل به آبی نمایانگر عزم راسخ، پایداری و مهّمتر از همه مقاومت در برابر تغییرات میباشند و اینکه مایل هستند تا عقاید خود را بر کرسی بنشانند و بر محیط خود تاثیرگزار باشند. از دیگر ویژگی این افراد غرور و بلند پروازی میباشد. (لوشر،۱۳۷۲، ص ۱۸)
۳-۵-۴ قرمز
این افراد تمایل به فعالیّتهای زندگیِ پرجنب و جوش و کاملی دارند. همکاری، با روحیهی رهبری، تلاش، خلاق، علاقهمند به رشد و توسعه، داشتن آرزوهای بسیار زیاد و شور و شوق زندگی هم از جمله ویژگیهای این افراد است. (لوشر،۱۳۷۲، ص ۱۷)
۳-۵-۵ زرد
کسانی که رنگ زرد را انتخاب می کنند نشانه های رهایی، امید، انتظار خوشبختی، بزرگتری در این افراد وجود دارد. زرد نشانگر امید به حل مشکلات، پیشرفت به سوی چیزهای تازه نوین و تحوّل و ترقی است که همراه این افراد است. (لوشر،۱۳۷۲، ص ۲۱)
۳-۵-۶ بنفش
این افراد دارای روحیهی شاعرانه و رمانتیک و دوستدار هنر و زیبایی هستند. آنها متّکی به دیگران هستند. این اشخاص خواستار دست یافتن به یک رابطه جادویی هستند. آنها نه تنها میخواهند به خودشان عظمت ببخشند، بلکه خواستار افسون شدن شادمانی دیگران نیز هستند، تا بتوانند درجهای از سِحر را در مورد آنها بکاربرند. (لوشر،۱۳۷۲، ص ۲۲)
۳-۵-۷ قهوهای
این افراد وقتی کمترین امید به امنیّت و خشنودی جسمانی در آینده را در وجود خود به همراه دارند این رنگ را انتخاب می کنند. قهوهای حکایت از اهمیّت خانواده، خانه، امنیّت اجتماعی و خانوادگی دارد. از دیگر ویژگیهای این افراد نیاز شدید به آسایش جسمی و روحی، فعال بودن، و علاقه بسیار به خانواده است. (لوشر،۱۳۷۲، ص۱۸ )
۳-۵-۸ سیاه
نوعی اعتراض به وضع موجود است. این افراد حس می کنند هیچ چیز آن طور که باید باشد نیست. در برابر سرنوشت خود قد علم می کنند. رفتار عجولانه غیر عاقلانه بروز می دهند. بی علاقگی به زندگی، نفی هر چیز، بدبینی، ناباوری و لجاجت از دیگر خصوصیّت آنهاست. (لوشر،۱۳۷۲، ص۱۷ )
در آزمایش لوشر جمعاً هفت کارت رنگی وجود دارد، که این کارتها حاوی ۷۳ رنگ هستند. آزمایش مقدماتی اطّلاعات زیادی را در مورد ظمیر خودآگاه و ناخودآگاه، ساختمان روحی شخص، ناحیههایی که زیر فشار روحی قرار دارند، توازن و یا عدم توازن غدد و اطّلاعات فیزیولوژی ارزشمندی را در اختیار پزشک یا روان پزشک قرار میدهد. آزمایش کامل بین ۵ تا ۸ دقیقه به طول میانجامد که دارای سریعترین رکورد جهانی در تستهای روانشناسی است. از ویژگیهای این آزمایش یادگیری سادهی آن است که البته تجزیّه و تحلیل آن و انجام آزمایش کامل نیاز به اطّلاعات روان شناسی درخور توجّهی دارد.
چهار رنگ اصلی لوشر شامل رنگهای آبی– زرد– قرمز و سبز هستند، که دارای ارجحیّت های روانی هستند. در آزمایش سریع رنگ لوشر، چهار رنگ فرعی هم به این چهار رنگ اصلی اضافه شده اند که عبارت است: از بنفش که مخلوطی از قرمز و آبی است. قهوهای که مخلوطی از زرد ، قرمز و سیاه است. خاکستری که هیچ رنگی ندارد. پس بنابراین دور از هر نوع نفوذ است. تندی آن به نحوی است که این رنگ را در میان روشن و تاریک قرار میدهد به طوری که عاری از هرگونه تاثیر میباشد. و بالاخره رنگ سیاه که در واقع نفی هر رنگ است.
ترتیب این مناطق به این صورت است که، در شروع ردیف مناطق علاقهها اوّلین کارتی که انتخاب می شود بر اساس ترجیح و اولویّت بسیار زیاد صورت گرفته است، پس از آن منطقهای قرار داردکه اولویّت آن چندان زیاد نیست، سپس نوبت به منطقهای میرسد که به عنوان نقطهای بی تفاوتی بشمار می آید. در پی آن آخرین منطقه قرار دارد که حکایت از انزجار و بی میلی شخصی دارد. (لوشر،۱۳۷۲، ص ۲۴)
۳- ۶ تأثیرات روانی رنگ بر خصوصیّات شخصی و روحی افراد
امروزه رنگ و رنگشناسی به عنوان یک علم در سطح جهان مطرح میباشد. در عصر حاضر رنگ در علوم مختلف و از زوایای متفاوتی مورد مطالعه قرار میگیرد. جنبههایی مانند: فیزیک نور و رنگ، ساختار شیمیایی رنگ، جامعه شناسی رنگ، سمبلشناسی رنگ، رنگ در هنرهای تجسمی و مفهومی، رویکردهای نشانه شناسی، اسطورهشناسی، روحانیّت رنگها، درمان و شفای بیماران به وسیله رنگها، منابع طبیعی رنگها و نهایتاً جنبه های روانی و شخصیّتی رنگها بر روی انسان است. این جنبه از رنگ که در قرن ۲۰ بسیار مورد توجّه دانشمندان، محققین علوم انسانی، روانشناسان، دیگر فلاسفه و حتّی مردم عادی قرار گرفت امروزه کاربردهای بسیاری دارد.

در روانشناسی نوین، رنگ یکی از معیارهای سنجش شخصیّت به شمار می آید چرا که هر یک از آنها تأثیر خاصِ روحی و جسمی در یک فرد باقی میگذارند. رنگ نشانگر وضعیّت روانی و جسمی افراد میباشد. اینموضوع با توجّه به پیشرفت دانش فیزیولوژی و روان شناسی به اثبات رسیده است. وقتی مردم از هارمونی یا هماهنگی رنگ سخن میگویند، آنان اثرات توام دو یا چند رنگ را ارزیابی می کنند مشاهدات و تجربیّات روی ترکیب ذهنی رنگ نشان میدهدکه قضاوت افراد روی هماهنگی و ناسازگاری متفاوتاست. (لوشر،۱۳۷۲، ص۴۳ )
این مسأله متفاوت از مشاهده و قضاوت بر روی یک رنگ تنها میباشد و به همین علّت امکان دارد در مورد رنگهای واحد واکنش روانی ما بیشتر بروز کند. انسان وقتی که رنگها را از لحاظ ارتباط مستقیم آنها با نیازهای روانی و روحی انتخاب کرده باشند، همان گونه که در آزمایش لوشر انتخاب کرده اند، برای شناخت هرچه بیشتر و بهتر از تأثیر رنگها باید از ریشه آنها و چگونگی آنها بر بشر در طول اعصار و دوره های مختلف اطّلاع پیدا کرد. به عنوان مثال: در زندگی اوّلیه بیشتر عامل شب، روز، تاریکی، روشنی از مسائل تعیین کننده زندگی آنها بوده است. انسان ابتدایی ناچار بوده که شب هنگام را به علت تاریکی به پناه گرفتن در مکان امن به استراحت بپردازد. پسرنگ، مرتبط با این هنگام که عبارت است از: آبی متمایل به تیرهی آسمان شب، رنگ بنفش وکبود به همراه خود آرامش برای استراحت و بیحرکتی ،کاهش عمومی سوخت، ساز و فعالیّت جسمانی را داشته است.
این درحالی است که رنگهای هنگام طلوع آفتاب به نویـد کار و کوشش برای تهیّه آذوقه را به بشـر میداده، دارای ویژگیهای متفاوتی نسبت به رنگهای غروب آفتاب داشته اند. این رنگها که شامل زردِ روشن و رنگهای گرم بوده، پرانرژی و منشاء ایجاد فعالیّت و شور و هیجان در بشر هستند. (لوشر،۱۳۷۲، ص ۴۵)
به طورکلّی میان مردمان قدیم شیوه هایی وجود داشتکه، از رنگ تنها به عنوان ارزشهای سمبولیک استفاده مینمودند، خواه برای مشخّصکردن مراتب اجتماعی یا مذهبی، خواه به عنوان مفاهیم سمبولیک در بیان عقاید اساطیر یا مذهب. (ایتن،۱۳۷۰،ص۱۴ )
هر رنگ برحسب سردی و گرمی درخشانی خود تأثیر روانیخاصی بر انسان می گذارد. در روانشناسی نوین رنگ یکی از معیارهای سنجش شخصیّت به شمار می آید، چرا که هر یک از رنگها تأثیر خاصّی از نظر روحی و جسمی روی فرد باقی می گذارد. رنگ نشانگر وضعیت روحانی و جسمی فرد است. به طور کلی جنبه های روانشناختی رنگ را میتوان با دو موضوع مورد بحث قرار داد الف: رنگذهنی ب: اثراتذهنی رنگهای عینی. (رضایی،۱۳۷۳،ص۳۶)
۳-۶-۱ اثر روانی رنگ در سالمندان
در مورد سالمندان در عین حالی که مانند کودکان فقط به تعداد محدودی از رنگها علاقه دارند ولی رنگ مورد نظرشانکاملاً با رنگ محبوب اطفال فرق دارد. رنگهای روشن مورد نظر سالمندان نیست و فقط رنگهای سیاه و خاکستری در مرحله‌ی اوّل اهمیّت قرار دارد.
مطالعه که رنگ‌ها نفوذ عجیبی بر سلسله‌ی اعصاب انسانی دارد. مثلاً چنانچه رنگ سیاه و سفید مطلق، مدّتی مرتباً در معرض دید کودکان قرار گیرد یا بزرگسالان اطراف آنها با لباس سیاه مرتباً ظاهر شوند اعصاب آنها خسته و مختل می‌گردد واز نظر روانی قابل مطالعه خواهند بود و آینده‌ای نگران کننده در انتظار آنهاست. (فروزان،۱۳۷۵،ص۳۱)
۳-۶-۲ اثر روانی رنگ در کودکان
به موجب تحقیقاتی که از طرف انستیتوی روانشناسی رنگ که مرکز آن شهر آلسن آلمان به عمل آمده است. رنگهای قرمز، نارنجی، زرد و آبی رنگ‌های مورد علاقه‌ی اطفال می‌باشند. رنگ‌های خاکستری، قهوه‌ای، سیاه و سفید هیچ گاه مطلوب آنها نمی‌باشد. رنگ سبز هم فقط از طرف ۷% کودکان انتخاب گردید. نتایج حاصله از این آزمایش برای کارخانه‌های سازندهی لوازم، اسباب بازی و مؤسسّات تربیتی از قبیل کودکستان و دبستان حائز اهمیّت است.
انستیتوی روانشناسی مذکور جهت تعیین درجه نفوذ رنگ در اطفال در کودکستان‌های آلمانی به مطالعات مداوم و پیگیری پرداخت و متوجّه گردید که معلم‌هایی که کت و دامن قهوه‌ای می‌پوشند مورد نفرت اطفال واقع می‌شوند، ولی همین معلم‌ها پس از آنکه لباسی با رنگ‌های جالب به تَن کردند بزودی موفق شدند مورد نظر و محبوب شاگردان کودکستان گیرند. (فروزان،۱۳۷۵،ص۳۱)
۳-۷ جلب مخاطب از طریق رنگ
فیبر بیرن از دهه ۱۹۳۰ میلادی به بعد تحقیقات زیادی انجام داد و تفاسیر خود در مورد چرخه‌ی رنگها و تأثیر آن بر عکس‌العمل انسانها را مورد توجّه قرار داد. پژوهش او منجر به توجّه بیشتر به رنگها در زندگی ‌شده است. عناصر این پژوهش‌ها که شامل آزمون‌های ترجیح رنگ بود به طراحان تبلیغات ثابت کرد که استفاده از بعضی رنگها در تبلیغات منجر به فروش بهتر محصولات می‌شود. در واقع رنگ به شدّت بر نقطه نظرات تأثیر می‌گذارد حتّی اگر خود ما متوجّه این تأثیر نشویم. (کابستیک،لوید،۱۳۸۵،ص۵)
مصرف کنندگان رنگ موجودات پیچیده‌ای هستندکه از نظر جنسیّت، سن، درآمد و سطح تحصیلات، زمینه‌ی فرهنگی و موقعیّت جغرافیائی با هم فرق دارند. بازارهای مخصوصی وجود دارند که به عرضه‌ی جنسی بخصوص می‌پردازند و بازارهای مخصوص رنگ هم وجود دارند. همیشه مصرف کنندگانی از سطوح مختلف اقتصادی هستند که بدون توجّه به رنگ‌های باب روز به دنبال محصولاتی با رنگ‌بندی‌های به اصطلاح سنّتی هستند. برای دوره‌های تاریخی و فرهنگی خاص، رنگ‌بندی‌های خاصّی هم وجود دارد. رنگ‌های ترد و ظریف قرن ۱۸، رنگ‌ شهر استعماری باز گردانده شده ویلیامز برگ، پارچه‌های باتیک سنتی در جنوب شرقی آسیا و رنگ‌های معدن پارچه‌های آفریقا پیش از استعمار آن همه و همه نمونه‌هایی از رنگ بندی‌های مرتبط با زمان‌ها و فرهنگ‌های خاص هستند. (گروسی فرشی،۱۳۸۰،ص۱۱۲)
ارتباطات بین‌المللی، رنگ‌بندی‌های مخصوص به فرهنگ‌های مختلف را از حالت انحصار در آورده و جلوه‌ای همگانی و جهانی به آنها بخشیده‌اند. ترکیب‌های کلاسیک ژاپن، همان قدر در میلان رواج دارند که در توکیو، پارچه‌های باتیک جنوب شرقی آسیا، راوانا و ظروف سفالی چین باستان به عنوان رنگبندی در همه جا کاربرد دارند. رنگ پردازی حرفه‌ای می‌توانند از منابع گوناگونی بهره‌مند شوند امّا گاهی با تقاضاهای مغایری رو به رو می‌شوند. جذّابیّت رنگها برای به فروش رفتن محصولات در بازار و در نتیجه در روند دیزاین رکن حیاتی دارد. (گروسی فرشی،۱۳۸۰،ص۱۱۴)
در این بخش با توجّه به تأثیر روانی رنگ‌ها به این نتیجه رسیدیم که هر رنگ معانی در ذهن مخاطب ایجاد می‌کند این معانی تنها با شناخت صحیح مخاطب با بهره گرفتن از علم روانشناسی به دست می‌آید. تأثیرات روانی رنگ در مراحل زندگی روزمره مخاطبین به وضوح به چشم می‌خورد از جمله تأثیر آن، در صنعت فیلم‌سازی می‌باشد.
فصل چهارم عنوانبندی (تیتراژ)
فصل پنجم
۴-۱ تعریف عنوان بندی (تیتراژ)
درباره مفهوم عنوانبندی که بخش جدایی ناپذیر فیلم قلمداد می‌شود، تعبیرهای بسیاری آمده است از قبیل: معرفینامه‌ی فیلم، شناسنامه‌ی فیلم، قاب فیلم، سرفصل فیلم، زنگ خبر فیلم و … در واقع عنوانبندی می‌تواند در برگیرنده‌ی کلیّه‌ی تعبیرهای بالا باشد. عنوانبندی فیلم همان کارکرد بسته‌بندی و یا جلد کتاب را دارد، که با مراجعه‌ی به آن می‌توان از محتوای کتاب تا حدّی با خبر شد. در تعریف مفهوم عنوانبندی باید به دو نوع تفاوت آن یعنی: عنوان‌بندی سنتی و عنوان‌بندی نوین توجّه داشت. در عنوانبندی سنتی تنها کارکردی که مطرح است ارائه‌ شناسنامهی کامل فیلم از طریق نوشته‌ها است. در تعریف همین نوع عنوان‌بندی در فرهنگ سینمایی کاروس آمده: عنوان‌بندی بخشی از فیلم است،که در آن نام فیلم، اسامی بازیگران اصلی، اسامی دست اندرکاران اصلی و سازنده‌ی فیلم از قبیل: فیلم نامه نویس، کارگردان، گروه فنی، تهّیهکننده و غیره … و سایر اطّلاعات نظیر کارگاه فیلم‌ برداری، شیوه سینمایی رنگی و … ذکر می‌شود.
در عنوانبندی نوین علاوه بر کارکرد اوّلیه که شامل ارائه‌ کلیّات مشخّصات ساخت فیلم می‌شود کارکرد دوّمی نیز وجود دارد و آن آماده سازی ذهن تماشاگر برای ورود به فیلم است. این عنوان‌بندی که از اواسط (دهه ۱۹۵۰ م) مشخصاً با کارهای سائول باس به دنیا معرفی شد، در حقیقت پیش درآمدی بر داستان فیلم و فضای کلی آن است. عنوانبندی خود به سه بخش تقسیم می‌شود:
عنوانبندی اصلی: بخشی که در آن فیلم نوشته می‌شود.
عنوان‌بندی معرفی: بخشی که عناوین اصلی را ارائه می‌کند.
عنوان‌بندی پایانی: بخشی که در پایان فیلم می‌آید و شامل معرفی سایر دست اندرکاران ساخت فیلم است. (سعیدی پور،۱۳۷۶،ص۸۶)
۴-۲ تعریف عنوانبندی از نظر اساتید
– آیدین آغداشلو: عنوان‌بندی یک نوع مدخل است. تماشاگر را برای آنچه در انتظارش است آماده می کند. اهمیّت آن برای تماشاگر یک اهمیّت نسبی است. عنوان‌بندی درابتدا صفحه‌ای بوده که نوشته‌ها روی آن می‌آمدند، بعداً به این فکر رسیدند که تصاویری را که معرّف روح کلّی فیلم باشد به آن اضافه کنند و به این ترتیب یک کارگاه گرافیکی آغاز شد. برای هر نوع فیلم حرف خاصّی طراحی می‌شد. در حال حاضر نیز برای فیلم‌ها حروف مشخّصی طراحی می‌کنند که از نظر گرافیکی با حس کلّی فیلم نزدیکی و هماهنگی دارد. در حال حاضر عنوان‌بندی فیلم اهمّیّتی را که در دهه( ۱۹۶۰ )داشت ندارد.
– علیرضا اسپهبد: عنوان‌بندی بیانگر کل محتوای فیلم می‌باشد. از این جهت دارای اهمیّت فراوان است که، در لحظه شروع نمایش فیلم باید بیننده را مجذوب کند و از اهمیّت محتوایی و یا موضوعی فیلم با خبر سازد. نوع انتخاب حروف در عنوان‌بندیها گاهی اوقات از تناسب چنان درخشانی برخوردار است که به تنهایی می‌تواند جذّاب باشد. در فیلم‌های کمدی معمولاً از حروفی استفاده می‌شود که طنز را به شکل پنهان در خود دارد. (سعیدی پور،۱۳۷۶،ص۱۲۹)
– بهرام بیضایی: عنوان‌بندی یعنی عنوان. مانندِ کتاب که در صفحه‌ی اوّل اطّلاعات مربوط به آن مثل: اسم کتاب، نام نویسنده، ناشر، سال انتشار و … دارد. فیلم نیز چنین چیزی را در ابتدای خود دارد که مشخّص می‌کند سازنده، کارکنان، بازیگران و … چه کسانی هستند. در یک کلام سرلوحه و معرّف است نه بیشتر از این، یعنی نمی‌تواند هدف را توضیح بدهد.