به دنیا آمدن نوزاد یکی از شیرین‌ترین تجربه‌های زندگی است. پدر یا مادرشدن هیجان‌انگیز است، اما می‌تواند خسته‌کننده و طاقت‌فرسا نیز باشد. داشتن احساس نگرانی یا تردید کاملاً طبیعی است، به ویژه اگر تجربه اول شما باشد. اما اگر احساسات شما شامل غم یا تنهایی زیاد، تغییرات شدید خلق‌وخو و گریه‌های مکرر می‌شود، ممکن است دچار افسردگی پس از زایمان شده‌باشید.
اگر دچار تغییرات شدید خلق‌وخو در دوران بارداری یا پس از زایمان شدید، بدانید که تنها نیستید. این اتفاق برای هر مادری ممکن است رخ دهد و اصلا جای نگرانی نیست. راهکارهای مختلفی برای رفع این مشکل وجود دارد که در ادامه به آن اشاره می‌کنیم. اگر می‌خواهید بدانید افسردگی پس از زایمان چیست؟ چه علائمی دارد؟ دلایل آن چیست؟ و چگونه آن را درمان یا از آن پیشگیری کنیم؟ تا انتهای مطلب همراه ما باشید.
افسردگی پس از زایمان (Postpartum Depression) نوعی افسردگی است که بعد از تولد نوزاد اتفاق می‌افتد. افسردگی پری ناتال (Perinatal Depression) نیز اشاره به افسردگی بارداری و پس از زایمان دارد. تغییرات هورمونی، جسمی، عاطفی، مالی و اجتماعی بعد از به دنیا آمدن نوزاد رایج است و این تغییرات می‌توانند باعث بروز علائم افسردگی بعد از زایمان شوند.
لازم است بدانید که تغییرات خلقی در دوران بارداری و پس از زایمان تا حدی طبیعی است. بیشتر مادران در روزها یا هفته‌های اول پس از زایمان تجربه نوسانات خلقی ناگهانی مثل احساس غم، اضطراب، خستگی یا عصبانیت را دارند که به آن «Baby blues» می‌گویند. این حالت معمولا موقتی است و طی دو هفته بهبود می‌یابد. اما اگر تغییرات خلقی شدید و همراه با احساس غم و اندوه طولانی‌مدت باشد، ممکن است نشان‌دهنده افسردگی پس از زایمان باشد که به درمان نیاز دارد. بنابراین، تجربه برخی تغییرات خلقی پس از زایمان طبیعی است اما باید مراقب علائم شدید و طولانی بود و در صورت لزوم به پزشک مراجعه کرد.
درک تفاوت بین «بیبی بلوز» یا «غم پس از زایمان» (Baby Blues) و افسردگی پس از زایمان (PPD) برای تشخیص و اقدام صحیح، بسیار حیاتی است:
افسردگی بارداری و پس از زایمان با علائم مختلفی بروز می‌یابد. از مهمترین علائم و نشانه‌ها می‌توان به این موارد اشاره کرد: احساس نگرانی و اضطراب بیش از حد، از دست دادن علاقه به سرگرمی‌ها یا چیزهایی که قبلا از آنها لذت می‌بردید، کاهش اشتها، کاهش انرژی و انگیزه، اختلال خواب، گریه بدون دلیل یا زیاد، اختلال تمرکز، افکار خودکشی یا آرزوی مرگ، بی‌علاقگی به نوزاد
تاکنون علت دقیق افسردگی بارداری و بعد از زایمان به‌طور کامل شناخته نشده و می‌توان ترکیبی از عوامل محیطی، عاطفی و جسمی را در ایجاد آن دخیل دانست.
علل جسمی: تغییرات هورمونی شدید شامل افت سریع سطح استروژن و پروژسترون، کمبود خواب و تغییرات جسمانی پس از زایمان می‌تواند باعث نوسانات خلقی و بروز افسردگی شود.
علل روانی و عاطفی: استرس و سختی در پذیرش نقش مادر می‌تواند خطر افسردگی را افزایش دهد. تجربه‌های آسیب‌زا مانند زایمان دشوار، سابقه افسردگی و مشکلات استرس‌زا در زندگی مثل مشکلات مالی یا خانوادگی نیز می‌توانند در بروز افسردگی موثر باشند.
سایر عوامل: سابقه خانوادگی افسردگی، عدم حمایت از سوی همسر یا خانواده، مشکلات دوران بارداری یا زایمان و برخی مسائل ژنتیکی نیز در بروز افسردگی پس از زایمان موثر هستند.
هر مادری ممکن است در دوران بارداری یا بعد از تولد نوزاد افسردگی پس از زایمان را تجربه کند. با این حال عواملی وجود دارند که می‌توانند احتمال ابتلا به افسردگی پس از زایمان را افزایش دهند:
افسردگی پس از زایمان اگر درمان نشود، می‌تواند ارتباط مادر و کودک را مختل کند و باعث مشکلات خانوادگی شود.
افسردگی بعد از زایمانی که درمان‌نشده، ممکن است ماه‌ها یا حتی بیشتر طول بکشد و گاهی به اختلال افسردگی بلند‌مدت تبدیل شود. مادران ممکن است شیردهی را متوقف کنند، در پیوند و مراقبت از نوزاد دچار مشکل شوند و گاهی تصمیم به خودکشی بگیرند. حتی در صورت درمان آن، احتمال بروز مجدد افسردگی شدید در آینده افزایش می‌یابد.
احتمال ایجاد مشکلات عاطفی و رفتاری مانند مشکلات خواب و تغذیه، گریه زیاد و اختلال تکلم در کودکانی که مادران‌شان افسردگی پس از زایمان درمان‌نشده دارند بیشتر هست.
وقتی مادر افسرده باشد، احتمال افسردگی در والد دیگر نوزاد نیز افزایش می‌یابد. مطالعات نشان می‌دهد که پدران نیز می‌توانند افسردگی پس از زایمان را تجربه کنند. آنها ممکن است احساس غم، خستگی، آشفتگی و اضطراب داشته باشند یا تغییراتی در روند خوردن و خوابیدن خود مشاهده کنند.
افسردگی پس از زایمان معمولا در چند هفته اول پس از زایمان شروع می‌شود، به طوری که علائم اغلب از ۴۸ ساعت تا ۴ هفته پس از زایمان شروع می‌گردد. با این حال برخی زنان ممکن است حتی در دوران بارداری علائم را تجربه کنند و برخی دیگر ممکن است علائم را تا یک سال یا بیشتر پس از زایمان نشان دهند.
مدت زمان افسردگی پس از زایمان برای هر زن متفاوت است. برخی از زنان ممکن است تنها چند هفته بعد از زایمان احساس ناراحتی و افسردگی کنند که با گذر زمان بهبود می‌یابد. در برخی دیگر افسردگی ممکن است ماه‌ها یا حتی بیشتر ادامه یابد. مشورت با پزشک متخصص و پیگیری درمان در اسرع وقت می‌تواند به طور قابل توجهی مدت زمان افسردگی را کاهش دهد.
هیچ تست خاصی برای تشخیص افسردگی پس از زایمان وجود ندارد. پزشک متخصص در ویزیت پس از زایمان شما را ارزیابی می‌کند. این ویزیت شامل بررسی سابقه سلامت شما، احساسات شما پس از زایمان، معاینه فیزیکی و بررسی‌های آزمایشگاهی می‌باشد. بسیاری از پزشکان در دو یا سه هفته اول پس از زایمان، ویزیت‌هایی برای غربالگری افسردگی برنامه‌ریزی می‌کنند تا اطمینان حاصل کنند درصورت بروز علائم افسردگی هرچه زودتر درمان لازم را دریافت می‌کنید.
بسیاری از پزشکان از مقیاس افسردگی پس از زایمان ادینبورگ (EPDS) برای غربالگری این نوع از افسردگی استفاده می‌کنند. این مقیاس شامل ۱۰ سوال مربوط به علائم افسردگی مانند احساس ناراحتی، اضطراب یا گناه است. از شما خواسته می‌شود پاسخی را که نزدیک‌ترین حالت به احساسات شما در هفت روز گذشته است علامت بزنید. نمره بالاتر نشان‌دهنده احتمال افسردگی پس از زایمان می‌باشد.
بسته به نوع و شدت علائم درمان‌های متفاوتی وجود دارد. روش‌های درمانی شامل داروهای ضدافسردگی، روان درمانی، گفتار درمانی و شرکت در گروه‌های حمایتی است.
نقش حمایتی همسر در دوران پس از زایمان بسیار حیاتی و تاثیرگذار است و می‌تواند به طرز چشمگیری در بهبود وضعیت روانی مادر و پیشگیری یا کاهش افسردگی پس از زایمان موثر باشد. حضور و حمایت عاطفی همسر به مادر احساس امنیت و آرامش می‌دهد. همسر می‌تواند با مشارکت در مراقبت از نوزاد و تقسیم وظایف، فشارهای جسمی و روانی مادر را کاهش دهد و او را از احساس تنهایی و خستگی نجات دهد. حمایت کلامی مثبت، تشویق و درک نیازهای مادر باعث افزایش اعتماد به نفس و سلامت روان او می‌شود. همسر می‌تواند نقش کلیدی در تشخیص زودهنگام علائم افسردگی و حمایت از مادر جهت مراجعه به پزشک یا روانشناس داشته باشد.
متخصصان معمولا داروهای ضدافسردگی برای کنترل علائم افسردگی پس از زایمان تجویز می‌کنند.
اگر در حال شیردهی هستید، با پزشک خود درباره مزایا و خطرات مصرف داروی ضدافسردگی صحبت کنید. داروها ممکن است از طریق شیر مادر به نوزاد منتقل شوند، اما مقدار انتقال معمولاً کم است و بسیاری از داروهای ضدافسردگی ایمن محسوب می‌شوند. پزشک می‌تواند به شما کمک کند با توجه به علائم و شیردهی بهترین دارو را انتخاب کنید.
صبر و پایبندی به درمان نکته اساسی در درمان افسردگی بارداری و بعد از زایمان است، چرا که حداقل سه تا چهار هفته طول میکشد تا داروها اثر کنند. قطع زودهنگام دارو ممکن است باعث بازگشت علائم شود. بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند قبل از اینکه داروها را به‌طور کامل قطع کنید، دوز آنها را به تدریج کاهش دهید.
یکی از سوالات مهمی که ممکن است برای برخی از مادران یا همسران آنها مطرح شود این است که چگونه از ابتلا به افسردگی بارداری و پس از آن جلوگیری کنیم؟
افسردگی پس از زایمان به طور کامل قابل پیشگیری نیست. با این حال آشنایی با علائم هشداردهنده و افزایش‌دهنده خطر بروز آن، جهت پیشگیری از این افسردگی مفید است. واقع‌بین بودن، کمک خواستن از نزدیکان، استراحت کافی، پیاده‌روی و ورزش سبک، تقویت رابطه با همسر از جمله کارهایی است که می‌توان جهت جلوگیری از ایجاد افسردگی انجام داد.
افسردگی پس از زایمان (Postpartum Depression) نوعی افسردگی است که بعد از تولد نوزاد رخ می‌دهد. این وضعیت شامل احساس غم، اضطراب و تغییرات خلقی شدید و طولانی‌مدت است که با «بیبی بلوز» (Baby Blues) متفاوت بوده و به درمان نیاز دارد.
از مهمترین علائم PPD می‌توان به احساس نگرانی و اضطراب بیش از حد، از دست دادن علاقه به فعالیت‌های لذت‌بخش، کاهش اشتها یا پرخوری، اختلال خواب، گریه‌های بی‌دلیل و زیاد، اختلال تمرکز، افکار خودکشی یا بی‌علاقگی به نوزاد اشاره کرد.
PPD معمولاً در چند هفته اول پس از زایمان شروع می‌شود، اما ممکن است از دوران بارداری نیز آغاز شده یا تا یک سال یا بیشتر پس از زایمان بروز یابد. مدت زمان آن برای هر فرد متفاوت است و می‌تواند از چند هفته تا ماه‌ها ادامه داشته باشد که با درمان مناسب کوتاه‌تر می‌شود.
بله، مطالعات نشان می‌دهد که پدران نیز می‌توانند افسردگی پس از زایمان را تجربه کنند، به خصوص اگر مادر نیز افسرده باشد. علائم در پدران مشابه مادران شامل غم، خستگی، اضطراب و تغییر در الگوهای خواب و تغذیه است.
اگرچه PPD به طور کامل قابل پیشگیری نیست، اما اقداماتی مانند واقع‌بین بودن، کمک خواستن از اطرافیان (همسر، خانواده)، استراحت و خواب کافی، تغذیه سالم، ورزش سبک، تقویت رابطه با همسر و دوری از قضاوت و سرزنش خود، می‌تواند در کاهش خطر ابتلا و مدیریت آن مؤثر باشد.
اگر علائم افسردگی بیش از ۲ هفته طول کشید، در مراقبت از نوزاد یا انجام کارهای روزمره مشکل دارید، احساس بی‌تفاوتی نسبت به نوزاد می‌کنید، حالتان روزبه‌روز بدتر می‌شود، یا افکار آسیب‌رساندن به خود یا نوزاد را دارید، باید فوراً به پزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
در این مطلب سعی شد به علل، علائم، عوارض، راه‌های درمان و پیشگیری از افسردگی پس از زایمان بپردازیم. اکنون می‌دانید که تغیرات خلقی پس از زایمان طبیعی، ولی تغییرات شدید و طولانی‌مدت بسیار خطرناک است. در عین حال مراجعه به موقع به پزشک و پایبندی به درمان به طور قابل توجهی سبب کاهش عوارض و مشکلات ناشی از افسردگی پس از زایمان خواهد شد.
منابع: clevelandclinic ,ncbi ,mayoclinic, mdcalc
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها