کرونا؛ تضعیف جهانی شدن پیش بسوی محلی شدن

محسن قادرمرزی؛ کرونا؛ تضعیف جهانی شدن پیش بسوی محلی شدن

محسن قادرمرزی*؛ جهانی شدن اصطلاحی است که از اواسط دهه ۱۹۸۰ سرعت رو به رشدی گرفته است، جهانی شدن به معنی فروریختن مرز‌ها و همه گیر شدن اقتصاد، فرهنگ، سیاست، و اجتماع است. توسعه انقلاب ارتباطات الکترونیکی، مفهوم فضا و زمان و فاصله را در نوردید و فروپاشی شوروی و پایان نظام دو قطبی نقطه عطف جهانی شدن بود.

قدرت پیروز جنگ سرد ایالات متحده بود و مغرور از شکست رقیب سنتی خود یعنی شوروی با اعتماد به نفس بالاتری به تبلیغ ارزش‌های مورد ادعای خود یعنی حقوق بشرجهانی، آزادی اندیشه، کالا، انسان، و سرمایه پرداخت.

تا همین چند سال پیش ارزش‌های مورد ادعای ایالات متحده ارزش‌های همه بشریت از طرف رسانه‌های آمریکایی قلمداد میشد.

باروی کار آمدن نو محافظه کاران در انتخابات سال ۲۰۱۶ چرخشی ناگهانی در سیاست‌های آمریکا اتفاق افتاد، حالا دیگر مقامات کاخ سفید احترامی برای پیمان‌های بین المللی قائل نبودند و دونالد ترامپ رئیس جمهور ایالات متحده یکی یکی از این موافقت نامه‌ها خارج میشد.

در حالیکه بعد از فروپاشی شوروی، ایالات متحده و متحدان غربیش از کم رنگ شدن نقش مرز‌های کشور‌ها سخن میگفتند، دونالد ترامپ ادعای ساخت دیوار مرزی و بستن مرز‌ها را بطور جدی بعد از روی کار آمدنش در سال ۲۰۱۶ مطرح کرد.

حالا در اوایل سال ۲۰۲۰ دنیا با یک بیماری همه گیر مواجه شده است بیماری که میتواند مواضع ملی گرایان را تقویت کند و طرفداران جهانی شدن را بیشتر به عقب براند.

ملی گرایان بعد از روی کار آمدن دونالد ترامپ در چند کشور دیگر هم پیروز انتخابات شده بودند و حالا ملی گرایان در مقابل رقبای داخلی خود که موافقت سیاست‌های مهاجرتی هستند نقش خود را تقویت شده میدانند البته نباید از رکود اقتصادی و نارضایتی مردم غافل ماند امری که میتواند برای انتخابات ۲۰۲۰ آمریکا بزرگترین چالش دونالد ترامپ باشد.

اما ویروس کرونا نه تنها باعث جدایی بیشتر ملت‌ها شده است حتی در داخل کشور‌ها، ایالت‌ها و استان‌ها، شهرستان‌ها و حتی روستا‌ها را هم منزوی‌تر کرده است و حتی روستا‌ها هم از تردد اهالی روستا‌های مجاور خود به داخل روستایشان ابراز نگرانی میکنند و محلی گرایی هم گسترش چشمگیری داشته است.

در نهایت باید به این نتیجه رسید که ویروس کرونا سبب تقویت ملی گرایی در جهان خواهد شد چرا که شهروندان هر کشوری از دولت‌های ملی خود انتظار حمایت از خود و محصولات تولیدی آن‌ها را دارند و دولت‌ها مجبور به حمایت خواهند شد.

باید منتظر ماند و دید که آیا رقابت‌های پنهان ژئوپلیتیکی قدرت‌های جهانی بعد از شیوع ویروس کرونا به سمت رقابت آشکار خواهد رفت یا نه؟

*گروه جغرافیای سیاسی_دانشگاه تربیت مدرس