قراره چی بدونیم؟
مریم میرزاخانی همون نابغه معروف ریاضی بود که اسمش همیشه میدرخشه. اولین زنی بود که تونست مدال فیلدز بگیره؛ یک جایزه خیلی خاص که بهش میگن نوبل ریاضیات ! تازه، اولین ایرانی برنده این مدالم بود. مریم کلی سختی کشید، کلی تلاش کرد، اما هیچوقت تسلیم نشد و آخرش کاری کرد که اسمش برای همیشه در تاریخ بمونه.
اون نهتنها یک استاد برجسته در دانشگاه استنفورد بود، بلکه در کل دنیا بهعنوان یکی از چهرههای خلاق و باهوش ریاضیات شناخته میشد. زندگی و دستاوردهاش انقدر تأثیرگذار بودن که الان در تقویم جهانی، روز تولدش یعنی ۲۲ اردیبهشت (۱۲ مه) رو گذاشتن به اسم «روز جهانی زنان در ریاضیات».
اگه بخوای بیشتر با زندگی این زن شگفتانگیز آشنا بشی، باید بدونی که فقط یه ریاضیدان معمولی نبود؛ یک آدم ساده، خاکی و باانگیزه بود که با پشتکارش همه سدها رو شکست و کلی کشف و نوآوری علمی به دنیا هدیه داد. خلاصه که مریم میرزاخانی یک ستاره واقعی بود که حتی تو ۴۰ سال زندگیش، تأثیری گذاشت که سالها بعد از رفتنش هم ازش حرف میزنیم.
پروفسور مریم میرزاخانی، یکی از افتخارای بزرگ ایرانه؛ یه دانشمند و ریاضیدان کمنظیر که در دنیا حرفای زیادی برای گفتن داشت. مریم دانشآموخته دانشگاه هاروارد بود و سالها بهعنوان استاد تو دانشگاه استنفورد آمریکا درس میداد. اون اولین دختر ایرانی بود که در المپیادهای جهانی ریاضی تونست مدال طلا بگیره و تازه این موفقیت رو دو سال پشت سر هم تکرار کرد! جالبه بدونی که حتی اولین دانشآموز ایرانیه که تونسته نمره کامل المپیاد رو بگیره.
سال ۱۳۷۸ (۱۹۹۹ میلادی) از دانشگاه صنعتی شریف فارغالتحصیل شد و بعد برای ادامه تحصیل رفت آمریکا. اونجا در سال ۲۰۰۴ دکترای ریاضیش رو از دانشگاه هاروارد گرفت.
علاقه مریم به ریاضی از همون بچگیها شکل گرفت. خودش تعریف کرده بود که:
بچه که بودم دوست داشتم نویسنده شوم. شاید برادرم بود که باعث علاقهمندی من به ریاضیات شد. او بود که یک روز با نقل هیجانانگیز داستان مربوط به حل یک معمای ریاضی مرا نسبت به ریاضیات به شوق آورد. هرچه بیشتر ریاضی را مطالعه کردم و به حل مسائل ریاضی پرداختم، بیشتر به شوق و هیجان آمدم.
مریم برای حل مسائل سخت هندسه و ریاضی، نقوش و تصاویر بسیاری بر کاغذهای بزرگ رسم میکرد؛ بهطوری که آناهیتای کوچک فرزند مریم میرزاخانی، نام نقاشی رو بر کارهای مادر میذاشت.
میرزاخانی در اندک مصاحبههایی که داشت از آینده دخترش اینگونه حرف میزنه:
«برای من فرق نمیکنه بچهام ریاضیدان بشه یا نشه؛ امیدوارم که او و کلا همه بچهها ریاضی رو جدی بگیرن. دوست ندارم مثل افرادی بشه که تا صحبت از ریاضیات میشه میگن، من از ریاضی هیچچیز نمیدونم. یعنی اصلا به خود امکان نمیدن که به اون فکر کنن. البته در ایران خیلی اینطور نیست، ولی در آمریکا زیاد پیش میاد. ریاضی به درست فکر کردن کمک میکنه. حتی یک پزشک یا کسی که کار دیگری هم میکنه، اگر ریاضیش قوی باشه میتونه جلوتر بره.»
مریم میرزاخانی یکی از زنای پیشرو و افتخارآفرین تو علم ریاضیه که با وجود عمر کوتاهش، کلی خدمت بزرگ به دنیای علم کرد. اون با ذهن خلاق و جستجوگرش تونست چندتا از مهمترین و سختترین مسائل حلنشده ریاضی رو حل کنه و اسمش رو تو تاریخ علم جاودونه کنه. نابغه بودن و استعداد عجیبش باعث شد کلی جایزه و افتخار جهانی نصیبش بشه و اعتبار علمی زیادی پیدا کنه.
نشریه معروف پاپیولار ساینس تو آمریکا، مریم رو جزو ۱۰ ذهن برتر و جوان سال ۲۰۰۵ معرفی کرد. مجله نیچر که یکی از معتبرترین مجلههای علمی جهانه، هم اسمش رو جزو ۱۰ شخصیت مهم سال ۲۰۱۴ آورد. جالبه بدونی که مریم اولین زن ایرانی-آمریکایی بود که عضو آکادمی علوم آمریکا شد و اولین زنی بود که مدال فیلدز (که بهش میگن نوبل ریاضی!) رو برد؛ یک جایزه خیلی بزرگ و ارزشمند که فقط به آدمای خیلی خاص و تأثیرگذار در ریاضی میدن.
درخشش ستاره میرزاخانی در آسمان علمی جهان تا جایی هست که در سال ۱۳۹۸ خورشیدی، نهاد زنان سازمان ملل، نام اون رو در میان هفت دانشمند زن تاثیرگذار دنیا معرفی کرد؛ زنانی که از آنها بهعنوان زنانی یاد میشه که جهان رو تغییر دادن. ۲۲ اردیبهشت مصادف با ۱۲ مه روز تولد این دانشمند فرهیخته و ماندگار ایرانی نیز در تقویم جهانی، با عنوان «روز جهانی زنان در ریاضیات» به ثبت رسوندند.
در کشورهای مختلف دنیا به عناوین مختلفی یاد و نام مریم میرزاخانی رو گرامی میدارند؛ از جمله انتشار تصویری از او در کتابی با عنوان «زنان در علم، ۵۰ تن پیشگام نترس که دنیا را عوض کردن» در سال ۲۰۱۶ بود که برخی معتقدند طرح کارت پستالی است که در روز هشتم مارس و به مناسبت روز زن در کانادا به چاپ رسیده است. در کتاب درسی دانشآموزان آمریکایی نیز به جهت فرهنگسازی و آشنایی بیشتر کودکان، بخشی رو به معرفی این نابغه ریاضی ایران و جهان اختصاص دادند.
در اسفندماه سال ۱۳۷۶ اتفاق ناگواری در زندگی تحصیلی مریم رخ داد که بعدها تحت عنوان حادثه تصادف مریم میرزاخانی از اون یاد شد. در اون سال بیست و دومین دوره مسابقات ریاضی دانشجویی در اهواز برگزار شد و تیم متشکل از مریم میرزاخانی، ایمان افتخاری و حسین نمازی در مسابقه، رتبه اول کشور رو کسب کردن. اتوبوس حامل دانشجویان ریاضی شرکتکننده در مسابقات از اهواز راهی تهران بود که بین راه، در دره سقوط کرد و ۶ دانشجوی ریاضی دانشگاه صنعتی شریف، که اغلب از برگزیدگان المپیادهای ریاضی ملی و بینالمللی به حساب میاومدن، جان خودشون رو در این حادثه از دست دادن و مریم از جمله بازماندگان این حادثه دلخراش بود.
پس از اون، میرزاخانی برای ادامه تحصیل، بورسیه دانشگاه هاروارد رو دریافت و به آمریکا مهاجرت کرد. او در کلاسهای «کورتیس مک مولن» (Curtis T. McMullen)، از ریاضیدانان برجسته و برندگان جایزه فیلدز، حاضر و در سال ۲۰۰۴ به سرپرستی و راهنمایی وی، موفق به کسب مدرک دکتری از دانشگاه هاروارد شد. پروفسور مکمولن روزهای دانشجویی مریم رو اینطوری به خاطر میآورد:
وقتی مریم برای اولین بار به دفتر کار من اومد و با او بیشتر آشنا شدم، نوع سوالاتش با دیگر دانشجویان متفاوت بود. مریم ذهنی تصویری و تخیلی داشت (imaginative) و هر مسئله ریاضی رو مثل یک داستان طرح و تعریف میکرد. او در کلاسها سوالات زیادی میپرسید و با عجله به فارسی یادداشت برمیداشت.
در ابتدای تابستان سال ۲۰۱۷ میلادی (تیرماه ۱۳۹۶ خورشیدی)، مریم بهدلیل بیماری سرطان سینه در بیمارستان بستری شد. بیماری سرطان او از چهار سال قبل تشخیص داده شده و پس از این مدت به مغز استخوان مریم سرایت کرده بود. همسر مریم میرزاخانی دربارش میگه:
مریم بعد از تشخیص سرطان گفت زندگی عادلانه نیست، وقتی که در خانواده خوب و با هوش زیاد بهدنیا اومدم هم نبود، پس الان هم شکایتی ندارم. برنامه واضحی داشت و کاملا میدونست میخواد چیکار بکنه. وقتی او رو الگو میدونستن از خودم میپرسیدم چطور ممکنه!؟ چراکه پیروی ازش آسون نبود چون که او انسان خاصی بود، ذهن قوی داشت و میدونست از زندگی چی میخواد.
والدین مریم برای دیدار و مراقبت از دخترشون به آمریکا رفتن؛ اما فرصت زندگی کوتاه او به سرعت تمام شد. مریم میرزاخانی در ۲۴ تیرماه ۱۳۹۶ خورشیدی و زمانی که تنها ۴۰ سال از عمر پربارش میگذشت، در بیمارستانی در کالیفرنیا درگذشت؛ اما نامش برای همیشه در تاریخ جاودانه شد. «مارک تسیر لاوین» (Marc Tessier-Lavigne)، رئیس دانشگاه استنفورد، در سوگ مریم میرزاخانی نوشت:
مریم خیلی زود از میان ما رفت؛ اما تاثیری که روی هزاران زن گذاشت تا با الهامگیری ازش به تحصیل در ریاضیات و علوم روی آورند، پایدار خواهد موند.
پاسخ ها