جشنواره بهمنگان چیست؟

جشن بهمنگان

جشن بهمنگان مثل جشن شهریورگان یکی از جشن‌های ایران باستان بوده که در دومین روز از ماه بهمن برگزار میشده. در تاریخ ایران باستان مردم بسیاری از روزهای سال به دلایل مختلف به جشن و پایکوبی مشغول بودن. روز دوم بهمن که متاسفانه الان به دست فراموشی سپرده شده، به تکریم وهومن (Vohumana) یکی از امشاسپیان نزدیک به درگاه اهورامزدا یکی از همین روزا محسوب میشه.

ناگفته نمونه خیلی از تاریخ شناسا این روز رو با نام جشن بهمنجه هم میشناسن. جالبه بدونید این روز، یعنی دوم بهمن ماه، علاوه بر روز پاسداشت ایزد وهومن، روز خردورزی هم محسوب میشده. تازه در کنار این موارد بهمنجه روزی برای ارج نهادن به حیوانات هم بوده. در این روز مردم به گیاهخواری روی می‌آوردن و حیوانات رو گرامی میداشتن.

فلسفه جشن بهمنگان

تو تقویم ایران باستان هر ماه به نام یکی از امشاسپیان اختصاص پیدا می‌کرد. هر روز هم یک نام جداگونه میون مردم داشت. هر زمان اسم روز و ماه توی تقویم متقارن میشد، مردم همون روز رو جشن می‌گرفتن. باقی جشن‌ها مثل جشن دیگان هم همینطوری انتخاب شدن. از طرفی به دلیل تقارن نام ماه بهمن و روز دوم این ماه، این روز هم جشن گرفته می‌شده. اما شاید این سوال براتون ایجاد بشه که چرا اسم این روز بهمنگاه یا به قول تاریخ شناسا بهمنجه شد؟

خیلی ساده بخوام بهتون بگم، بهمن از واژه اوستایی وهومن گرفته شده که میشه اون رو با عباراتی نظیر منش نیک، خرد سپندینه یا همون خرد مقدس معادل دونست. اما چرا باید مردم ایران برای وهومن جشن و پایکوبی برگزار میکردن؟ اونا اعتقاد داشتن وهومن یکی از چندین امشاسپندانه که خیلی به درگاه اهورامزدا نزدیکه. به همین دلیل این وهومنه که به زرتشت برای دریافت پیام اهورایی کمک میکنه. حتی توی قدیمی‌ترین نسخه اوستا یعنی گاتها صراحتا اومده که زرتشت به یاری بهمن به پیامبری رسیده. همچنین در اوستا بهشت خانه‌ی وهومن معرفی شده و پاداش نیکوکاران سرای وهومنه. همه اینها نشون میده فلسفه روز جشن بهمنگان چی بوده. مردم ایران توی این روز به تکریم وهومن به جشن و پایکوبی مشغول میشدن و لذت میبردن.

مفهوم کلمه بهمنگان

با مرور اسناد تاریخی به اطلاعاتی می‌رسیم که نشون میده بهمنگان به معنای توجه و تکریم افکار پاکه. اما اگه بخوایم دقیق‌تر معنی اسم جشن بهمنگان رو بفهمیم، بهتره ریشه این کلمه رو بررسی کنیم. همونطور که قبل‌تر اشاره کردیم، مردم ایران قدیما به این جشن بیشتر بهمنجه میگفتن تا بهمنگان. بهمنجه یا به اصطلاح باستانی‌تر بهمنجنه از دو واژه بهمن و جنه تشکیل شده. بهمن که معنیش برامون مشخص شده. این واژه بیانگر همون افکار پاک و خوش سرشت وهومنه. اما جنه به چیدن گل تعبیر میشه. احتمالا الان معنی بهمنگان براتون مشخص شده. در واقع این روز روزی که مردم باید سرشت پاک و خوش رو میچیدن.

جشن بهمنگان چه روزی است

اگرچه در تقویم شمسی امروز ما اثری از جشن بهمنجه به چشم نمیخوره، اما کم لطفی به کشورمونه اگه با تاریخ جشنای قدیمی کشورمون آشنایی نداشته باشیم. جشن بهمنگان هر ساله مصادف با 2 بهمن برگزار میشده که بعد از حمله مغول به ایران کمرنگ میشه. خوشبختانه متوجه شدم برخی از مردم کشور از جمله برخی از اهالی شهر شیراز همچنان این روز رو جشن میگیرن که جای امیدواری داره.

آداب و رسوم روز بهمنگان

همونطور که میدونین هر جشن آداب و رسوم خاص خودش رو داره. توی جشن بهمنگان هم مردم مراسم ویژه‌ای داشتن، به طوری که بهمنجه فرق اساسی با سایر جشن‌های ایران باستان مثل جشن آبان گاه داره. در ادامه چند تا از آداب و رسوم خاص دوم بهمن ماه رو براتون ذکر کردم:

• پختن آش: اصلی‌ترین رسم روز بهمنگاه پخت آش بوده. توی این روز مردم دور هم جمع میشدن و با کمک همدیگه آش هفت دانه میپختن.

• گیاهخواری: یکی از آداب روز بهمن‌گاه رو آوردن مردم به خوردن خوراکی‌های گیاهی بود. هدف اصلی از این کار جلوگیری از کشتار حیوونا و عدم ابتلا به بیماری‌های ناشی از گوشت عنوان میشه.
• کوهنوردی: یکی دیگه از رسوم بهمنجه رفتن به کوه و دشت و چیدن گیاه بهمنجه بوده. با این گیاه یا آش درست میکردن یا دمنوش میذاشتن.
• هدیه دادن گل: در نهایت از رسم‌های جالب 2 بهمن ماه چیدن گل سرخ و سفید و هدیه دادن اون به عزیزان بوده. توی برخی از اسناد اومده مردم گل‌ها رو روی سر زنا میریختن.

جشن بهمن گان یکی از جشن‌های ایران باستانه که توی تقویم جدید ما ایرانی‌ها جایی نداره! اما ما باید این رسوم رو بشناسیمو به تاریخ کشورمون پایبند بمونیم.