آیا مصرف قطره آهن برای نوزادان ضروری است؟

نتیجه یک تحقیق در سال 2019 نشان داد که حدود 269 میلیون کودک 6 تا 59 ماهه در جهان از کم‌خونی رنج می‌برند. کم خونی را با مصرف ماده معدنی آهن می‌توان جبران کرد. سلامتی و رشد نوزادان بدون مصرف آهن امکان‌پذیر نیست. در کشور ما قطره آهن از پایان شش ماهگی هر روز باید به کودکان داده شود. اما اگر این کار را نکنید، چه اتفاقی می‌افتد؟ همراه ما باشید تا ضرورت مصرف قطره آهن برای نوزادان را شرح دهیم.

علائم کم خونی در کودکان

نوزادان و کودکان برای رشد طبیعی مغز خود به آهن نیاز دارند. نوزادانی که با کمبود آهن در بدن خود مواجه هستند، ممکن است نسبت به دیگر بچه‌ها فعالیت بدنی کمتری داشته و کندتر رشد کنند. همچنین ممکن است این علائم در اطفال مبتلا به کم‌خونی مشاهده شود:

• افزایش وزن آهسته
• رنگ‌پریدگی پوست
• کاهش اشتها و تحریک پذیری عصبی

کمبود آهن می‌تواند بر عملکرد کودکانی که به مدرسه می‌روند نیز تاثیر منفی بر جای بگذارد. سطوح پایین آهن در بدن می‌تواند قدرت تمرکز را در کودکان کاهش داده و احساس ضعف و خستگی را در آنها افزایش دهد.

آیا نوزادان آهن کافی از شیر مادر دریافت می کنند؟

اکثر نوزادان بسته به سن و سطوح آهن در بدن مادر، برای حدود 6 ماه اول زندگی، در بدن خود آهن به مقدار کافی دارند. اما بعد از سن شش ماهگی نوزادان به یک منبع خارجی آهن به غیر از شیر مادر نیازمند هستند تا بتوانند رشد طبیعی داشته باشند. در بعضی موارد به تجویز پزشک نیاز است تا مصرف قطره آهن از سن کمتری، مثلا 4 ماهگی، آغاز شود. این تجویز بیشتر برای اطفالی صورت می‌گیرد که از ابتدا با نشانه‌های کمبود آهن متولد می‌شوند یا رشد بسیار کندی داشته و ضعیف هستند.

در مواردی که کودک قبل از شروع مصرف غذای کمکی، با شیر خشک غنی شده با آهن تغذیه می‌شود، دیگر لازم نیست مکمل آهن هم مصرف کند. البته در این موارد نیز بهتر است با پزشک مشورت شود. بعد از پایان شش ماهگی نه تنها می‌توان قطره آهن به کودک داد بلکه کمبود آهن وی از طریق مصرف غذاهای کمکی نیز می‌تواند جبران شود.

مقدار مصرف آهن در کودکان

در 6 ماه اول زندگی نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند، آهن مورد نیاز بدن خود را به طور کامل از شیر مادر خود دریافت می‌کنند. اما پس از این زمان مطابق با جدول زیر روزانه به مقدار معینی از آهن نیاز دارند که در جدول پایین آمده است:

آیا می‌دانید قطره آهن را به صورت آنلاین یا اینترنتی هم می‌توانید تهیه کنید؟ داروخانه آنلاین مثبت سبز به مدیریت جناب آقای سید مرتضی مهر طباطبایی یکی از معتبرترین مراکز جهت خرید انواع مکمل غذایی از جمله قطره آهن است.

بهترین منابع غذایی آهن برای اطفال

در مواد غذایی 2 نوع آهن وجود دارد:

• آهن هم که راحت‌تر جذب بدن شده و در انواع گوشت وجود دارد.
• آهن غیر هم که از منابع گیاهی مثل حبوبات، سبزیجات و غلات به‌دست آمده و کمی دیرتر از آهن هم جذب می‌شود.

مواد غذایی غنی از آهن عبارتند از:

• گوشت گاو، گوسفند، بره، مرغ و بوقلمون
• ماهی
• تخم مرغ
• غلات غنی شده با آهن، غلات کامل

ماده معدنی آهن را در حبوباتی مثل عدس، نخود و لوبیا و همچنین سبزیجاتی همچون اسفناج و کلم بروکلی هم به وفور می‌توانید بیابید. به منظور جذب بهتر آهن در بدن، مواد غذایی حاوی آهن بهتر است همزمان با منابع ویتامین سی مثل پرتقال، توت فرنگی، گوجه فرنگی و فلفل دلمه‌ای مصرف شوند.

آیا شیر گاو منبع مناسبی از آهن است؟

ممکن است فکر کنید که اگر شیر گاو به فرزند خود بدهید، دیگر نیاز به قطره آهن نیست. اما این تفکر اشتباه است. شیر گاو تقریبا به اندازه شیر انسان آهن دارد اما مشکل اینجاست که بدن آن را به خوبی جذب نمی‌کند. مصرف شیر گاو به عنوان یک نوشیدنی به کودکان زیر 1 سال اصلا توصیه نمی‌شود زیرا می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا اسهال و استفراغ شود. بهتر است استفاده از قطره آهن را برای فرزند خود از پایان شش ماهگی آغاز نمایید.

ضرورت مصرف قطره آهن

به موارد زیر دقت کنید:

• در کشور ما قطره مولتی ویتامین یا آ-د از روز پانزدهم تولد و قطره آهن از پایان شش ماهگی و همزمان با شروع مصرف غذای کمکی برای همه کودکان توصیه می‌شود.
• نوزادان کم‌وزن ممکن است زودتر از سایر اطفال لازم باشد، قطره آهن را آغاز کنند. در این زمینه باید با پزشک مشورت کرد.
• کودکان بالای 1 سال به مکمل آهن نیاز ندارند؛ مگر آنکه به اندازه کافی در رژیم غذایی خود از منابع غنی از آهن استفاده نکنند.

بهترین زمان مصرف قطره آهن برای نوزادان

نکات زیر را مد نظر بگیرید:

• سعی کنید زمانی قطره آهن را به نوزاد بدهید که معده وی خالی است. 1 ساعت قبل و 2 ساعت بعد از غذا زمان مناسبی به حساب می‌آید. البته اگر کودک با مصرف مکمل آهن دچار درد معده می‌شود، این فرآورده را همراه با غذا نیز می‌توانید به وی بدهید تا کمتر دچار عوارض گوارشی شود.
• ویتامین C به جذب بهتر آهن کمک می‌کند. سعی کنید قطره آهن را همراه با منابع ویتامین سی به کودک بدهید. اگر پزشک با توجه به سن کودک مجاز می‎‌داند مثلا می‌توانید در کنار قطره Iron یک لیوان آب پرتقال به کودک بدهید تا جذب آهن افزایش یابد.
• همزمان با قطره آهن، داروهای آنتی اسید (ضد اسید) به فرزند خود ندهید. همچنین تا 2 ساعت بعد از مصرف قطره آهن از دادن نوشیدنی‌های کافئین‌دار به کودک اجتناب کنید تا جذب آهن با اختلال مواجه نشود.
• کلیه مکمل‌های آهن ممکن است باعث سوزش سر دل، حالت تهوع، اسهال و یبوست شوند. در طی روز به مقدار کافی مایعات، سبزیجات و فیبر به فرزند خود بدهید. همچنین می‌توانید از قطره‌های آهنی استفاده کنید که بدون عارضه گوارشی هستند. این نوع از قطره‌های آهن را در داروخانه آنلاین مثبت سبز به راحتی می‌توانید بیابید.

نحوه دادن قطره آهن به کودک

بهترین روش دادن قطره آهن به کودک این است که قطره را با استفاده از قطره چکان در قسمت انتهایی زبان بچکانید تا سریع بلعیده شده و کمتر با بزاق ترکیب شود. بعد از اینکه قطره آهن را به کودک دادید، کمی آب به وی بدهید تا قطره در دهان باقی نماند. کودکان بزرگتر می‌توانند قطره آهن را در ترکیب با آبمیوه و با نی استفاده کنند. بسیاری از قطره‌های آهن دندان کودکان را سیاه می‌کنند. بهتر است بعد از خوردن این مکمل، دندان‌های نوزاد با گاز مرطوب یا مسواک تمیز شود. البته یک راهکار دیگر هم وجود دارد و آن این است که از قطره‌های آهنی استفاده کنید که دندان کودک را سیاه نمی‌کنند. این نوع قطره‌ها را هم می‌توانید به صورت آنلاین از داروخانه‌هایی همچون مثبت سبز تهیه نمایید.

آیا قطره آهن عوارض جانبی دارد؟

مصرف غذاهای حاوی آهن معمولا هیچ نوع عارضه‌ای را به همراه ندارند. اما مکمل‌های آهن می‌توانند عوارض زیر را به دنبال داشته باشند:

• معده درد
• حالت تهوع
• اسهال
• یبوست
• مدفوع سیاه

به جز موارد قید شده شایان ذکر است که اشکال مایع مکمل آهن مثل قطره آهن می‌توانند لک روی دندان ایجاد کرده و باعث کدر یا سیاه شدن دندان‌ها شوند. به منظور جلوگیری از این عارضه یا باید بعد از دادن قطره آهن با یک دستمال یا پارچه دندان کودک را تمیز کنید یا از قطره آهن‌هایی که دندان را سیاه نمی‌کنند، استفاده نمایید.

کدام قطره آهن دندان را سیاه نمی کند؟

سیاه شدن قطره آهن از شایع‌ترین عوارض قطره آهن به شمار می‌آید. این عارضه ممکن است باعث شود بسیاری از والدین از دادن قطره آهن به فرزند خود پرهیز کنند. خوشبختانه امروزه در داروخانه‌ها قطره‌های آهنی وجود دارد که فرمولاسیون سوکروزومیال داشته و باعث فراهم زیستی بالای دارو می‌شوند. در این نوع از قطره‌های آهن، ماده معدنی آهن بدون هیچ تغییری از معده عبور و مستقیما از دیواره روده جذب می‌شود. بنابراین عارضه گوارشی نیز به وجود نمی‌آورند. قطره آهن فروزومال سیمرغ دارو عطار، قطره خوراکی آهن سوکرولیپوزومال فرولی ب ب رستاژن و قطره خوراکی آهن لیپوزوفر فورت بی اس کی، نمونه‌هایی از مکمل آهن برای کودکان هستند که دندان را سیاه نمی‌کنند.

نتیجه گیری                         

پزشکان در مورد ضرورت استفاده از قطره آهن پس از پایان شش ماهگی و همزمان با مصرف غذاهای کمکی تاکید دارند. کمبود آهن رشد جسمی و ذهنی کودکان را دچار اختلال کرده و عوارض نامطلوبی به دنبال دارد. برای خرید قطره آهن خارجی و ایرانی از داروخانه‌ها می‌توانید به صورت اینترنتی هم اقدام کنید. یک ساعت قبل و 2 ساعت بعد از غذا بهترین زمان مصرف قطره آهن برای اطفال است. برای اینکه جذب آهن را در بدن به حداکثر برسانید، حتما در کنار آهن از منابع ویتامین ث نیز استفاده کنید.