روش های خمکاری فلزات و مزایای آن

در انواع کارهای خمکاری ورق به موارد زیادی برخورد می‌کنیم که برای تأمین فرم مورد نظر، افزایش مقاومت در مقابل خمش، جلوگیری از آسیب به دست، ایجاد اتصال و غیره نیاز به خمکاری وجود دارد. وسایل و ماشین آلاتی که برای این منظور بکار می‌روند متنوع بوده و با هر کدام خم‌های معینی را می‌توان به وجود آورد.

خمکاری چیست؟

خمکاری در کل به فرآیند تغییر فرم ظاهری فلزات می‌گویند. این تغییر فرم‌ها دارای درجه و زاویه و خط خم می‌باشند که با توجه به دستگاه‌های موجود تقریباً در هر زاویه، درجه و با هر نوع شعاعی، خمکاری ورق‌های فلزی امکان پذیر است. همانطور که می‌دانیم عنصر کربن تأثیر به سزایی در سختی فلزات دارد، لذا هر چقدر میزان کربن در یک فلز بیشتر باشد، خمکاری آن نیز مشکل‌تر خواهد بود.

ظرفیت خمکاری

ظرفیت خمکاری متغیر بوده و به میزان کربن آن‌ها بستگی دارد. با افزایش میزان کربن قابلیت خمکاری کاهش می‌یابد. در واقع این دو با هم رابطه عکس دارند. لوله‌هایی که درصد کربن آن‌ها تا ۱٫۲ است، امکان خمکاری در حالت سرد را داشته و در صورتی که درصد کربن از مقدار ذکر شده بیشتر شود، خمکاری به روش گرم انجام میپذیرد. با افزایش درصد کربن شکنندگی بالا می‌رود.

انواع دستگاه خم‌کن

خم‌کن دستی

این دستگاه برای خم‌های گوشه دار و آن‌هایی که انحنای محدودی دارند، به کار می‌رود. این دستگاه دارای پایه‌ای بوده که فک زیرین برروی آن سوار شده است. فک رویی به کمک مکانیزم پیچ و مهره قابل حرکت بوده و به وسیله آن می‌توان ورق را بین دو فک محکم کرد. فک دیگری به نام فک خم‌کننده وجود دارد که حول محور به صورت شعاعی، قابل حرکت بوده و به وسیله آن می‌توان ورقی را که قبلا بین فک‌های رویی و زیرین محکم شده است، خم کرد.

برای خنثی کردن نیروی وزن فک خم‌کننده معمولا در انتهای محور آن وزنه‌ای قرار دارد که به آن وزنه تعادل می‌گویند. در لبه فک‌های سه گانه مذکور معمولا تیغه‌هایی از جنس فولاد، نصب شده است که قابل تعویض بوده و با تعویض آن‌ها می‌توان خم‌های مختلفی را به وجود آورد.

با این نوع ماشین خم ورق، می‌توان ورق‌های آهنی و فولاد کم کربن را تا ضخامت 3 میلی متر، ورق‌های آلومینیومی و آلیاژهای آن را تا ضخامت 6 میلی‌متر و همچنین ورق‌های مس و برنج را تا ضخامت 5 میلی متر خم‌کاری کرد.

خم‌کن ساده ستونی

این ماشین‌ها در دو نوع با فک بالای ساده و یا با فک بالای لقمه‌ای موجود هستند و از نظر ابعاد نیز در طول‌های مختلف به بازار عرضه می‌شوند. در این گونه ماشین‌ها ورق فلزی مورد خمکاری بین دو فک بالا و پایین قرار گرفته و فک بالا که متحرک است به وسیله دسته‌ای که برای همین کار در نظر گرفته شده به پایین فرستاده می‌شود و ورق را به فک پایین محکم می‌فشارد. صفحه‌ی گردان که در قسمت جلوی ماشین قرار دارد، توسط دو محور از دو طرف در یاتاقان قرار گرفته و در درون دو کشویی که به طور عمودی حرکت می‌کنند، جاسازی شده است.

صفحه‌ی گردان که مسئولیت خم‌کاری را برعهده دارد، دارای دو وزنه است. این وزنه‌ها وظیفه افزایش نیروی خم‌کاری را برعهده دارند. تیغه‌ی پایینی که روی این صفحه قرار دارد میتواند برای ضخامت‌های مختلف قابل تنظیم باشد. با چرخاندن فلکه صفحه گردان این صفحه به سمت پایین حرکت کرده و دستگاه برای ضخامت جدید تنظیم می‌شود و به کمک دسته صفحه گردان، خم‌کاری صورت می‌گیرد. زاویه‌ی حرکت صفحه‌ی گردان قابلیت تنظیم دارد و می‌توان آن را برای ضخامت‌های مختلف تنظیم کرد.

با اینگونه خم‌کن‌ها ورق‌های فولادی کم کربن را تا ضخامت ۳ میلی متر، ورق‌های آلومینیومی را تا ضخامت ۶ میلی متر و ورق‌های برنجی و مسی را تا ضخامت ۵ میلی متر می‌توان خم‌کاری نمود.