در دل تاریخ پرفرازونشیب خاورمیانه، گروهی حضور دارند که نه کاملاً مسلمان‌اند، نه مسیحی و نه یهودی. آن‌ها «دروزی» نام دارند؛ پیروان آیینی باطنی که با وفاداری فرهنگی، ساختار منحصربه‌فرد اجتماعی و عقاید رازآلودشان شناخته می‌شوند. اما دروزی‌ها کیستند و چرا در رسانه‌ها کمتر از آن‌ها می‌شنویم؟ در این مقاله، شما را با این جامعه مرموز آشنا می‌کنیم.
با کمال میل، متن شما بر اساس قواعد نشانه‌گذاری ارائه‌شده ویرایش و بازنویسی شده است. در نسخه زیر، تلاش شده تا تمام اصول ذکرشده با دقت اعمال شوند تا متنی روان، دقیق و استاندارد حاصل گردد.
مذهب دروزی، که با نام «توحید» یا «موحدون» نیز شناخته می‌شود، یکی از شاخه‌های منشعب از اسلام اسماعیلی است که در قرن یازدهم میلادی (قرن پنجم هجری) در دوران خلافت فاطمیان در مصر ظهور کرد. این آیین باطنی و توحیدی، ترکیبی از آموزه‌های نوافلاطونی، گنوسیستی و فلسفه‌های ایرانی باستان را در چارچوب یکتاپرستی اسلامی ارائه می‌دهد.
در سال ۱۰۰۹ میلادی، در دوران خلافت ابوعلی منصور، ملقب به «الحاکم بأمرالله»، ششمین خلیفه فاطمی، جنبشی دینی به رهبری گروهی از متکلمان اسماعیلی شکل گرفت. این جنبش بر پایه باوری انقلابی استوار بود: اینکه الحاکم بأمرالله نه تنها یک امام و خلیفه، بلکه تجلی و مظهر خداوند بر روی زمین است. این باور نقطه انشعاب اصلی این آیین از جریان اصلی اسلام اسماعیلی شد.
اگرچه عموم مردم الحاکم را به‌عنوان مرکز این آیین می‌شناسند، تدوین و ترویج اصول اعتقادی آن توسط گروهی از داعیان و متکلمان برجسته صورت گرفت. مهم‌ترین شخصیت در این میان، حمزه بن علی بن احمد زوزنی، متکلمی ایرانی‌الاصل از خراسان بود که به‌عنوان بنیان‌گذار اصلی و «امام» آیین دروزی شناخته می‌شود. او با نگارش رساله‌های متعدد، اصول و مبانی این دعوت جدید را پایه‌ریزی کرد و معتقد بود که دوره شریعت‌های ظاهری به پایان رسیده و زمان تجلی حقیقت باطنی فرا رسیده است.
در کنار حمزه، شخصیت‌های دیگری نیز در ترویج این آیین نقش داشتند، از جمله محمد بن اسماعیل درزی (که نام «دروزی» از او گرفته شده است). درزی، برخلاف حمزه که بر رویکردی تدریجی و باطنی تأکید داشت، با عجله و به شکلی علنی به تبلیغ الوهیت الحاکم پرداخت. این رویکرد شتاب‌زده باعث واکنش شدید مردم و علمای قاهره شد و نهایتاً به طرد او از سوی حمزه بن علی و جامعه نوپای موحدون انجامید. با این حال، نام او به‌اشتباه بر این آیین باقی ماند.
متون مقدس و اصلی آیین دروزی مجموعه‌ای به نام «رسائل الحکمه» یا «الحکمة الشریفة» است. این مجموعه شامل ۱۰۷ رساله است که طی سال‌های ۱۰۱۷ تا ۱۰۴۳ میلادی توسط حمزه بن علی و دیگر رهبران اولیه این آیین نگاشته شده است. این رساله‌ها حاوی آموزه‌های پیچیده فلسفی، کلامی، کیهان‌شناسی و تفسیرهای باطنی از قرآن و دیگر متون مقدس است.
برخلاف کتب مقدس سایر ادیان، رسائل الحکمه متنی برای عموم نیست. دسترسی به آن و مطالعه عمیق آموزه‌هایش تنها برای طبقه خاصی از روحانیون و اعضای ارشد جامعه دروزی که به «عُقّال» (خردمندان) مشهورند، مجاز است. این گروه با گذراندن مراحل ریاضت و اثبات تعهد خود، شایستگی آشنایی با اسرار این آیین را پیدا می‌کنند. در مقابل، اکثریت جامعه دروزی که به «جُهّال» (ناآگاهان به اسرار) معروفند، تنها به کلیات اخلاقی و اصول عمومی پایبند هستند.
در سال ۱۰۲۱ میلادی، الحاکم بأمرالله در شرایطی مرموز ناپدید شد. پیروان او این رویداد را «غیبت» می‌دانند و معتقدند که او از انظار پنهان شده تا در آخرالزمان بازگردد و عدالت را در جهان برقرار سازد. پس از غیبت الحاکم، درهای ورود به آیین دروزی برای همیشه بسته شد. از آن زمان تاکنون، هیچ فردی نمی‌تواند به این مذهب بگرود و دروزی بودن تنها از طریق تولد در خانواده‌ای دروزی امکان‌پذیر است. این امر به حفظ انسجام و اسرار جامعه دروزی در طول تاریخ کمک کرده است.
اصول اعتقادی و اجتماعی دروزی‌ها بر پایه‌های زیر استوار است:
امروزه جوامع دروزی در چندین کشور خاورمیانه پراکنده‌اند:
| کشور | جمعیت تخمینی دروزی‌ها | مناطق اصلی سکونت |
| سوریه | حدود ۷۰۰,۰۰۰ نفر | السویدا، جبل الدروز |
| لبنان | حدود ۲۵۰,۰۰۰ نفر | شوف، بعلبک، عالیه |
| اسرائیل | حدود ۱۴۳,۰۰۰ نفر | دالیة الکرمل، عسفیا، جولان |
دروزی‌ها به دلیل ماهیت بسته دین خود، عدم تبلیغ آیین و محافظت شدید از متون مقدس، جامعه‌ای رازآلود و تا حدی منزوی به شمار می‌روند. در دنیای دیجیتال امروز، حفظ این مرزهای بسته با چالش‌های جدیدی روبه‌رو شده است.
جوامع دروزی با چالش‌های مدرنی نیز مواجه‌اند:
دروزی‌ها پیرو مذهبی باطنی‌اند که از شیعه اسماعیلی منشأ گرفته اما به‌مرور زمان به آیینی کاملاً مستقل تبدیل شده است.
خیر، با وجود ریشه‌های تاریخی مشترک با اسلام اسماعیلی، آن‌ها امروزه خود را پیرو آیینی جداگانه می‌دانند.
خیر، آیین دروزی یک دین بسته است و امکان پیوستن افراد جدید به آن وجود ندارد.
آن‌ها خدمت سربازی اجباری را انجام می‌دهند و به‌طور کلی، روابط نزدیک‌تری با نهادهای دولتی و نظامی اسرائیل دارند.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها