شاید آن روزها که معلم‌های جت لی او را حسابی لوس بار می‌آوردند، هیچ کس فکر نمی‌کرد که این شاگرد ممتاز کلاس می‌تواند چند سال بعد به ستاره فیلم های رزمی دنیا تبدیل شود. در این مطلب نگاهی کوتاه به داستان زندگی و بهترین فیلم های جت لی داریم؛ مردی که برخی از بهترین فیلم های اکشن را خلق کرد.
جت لی، با نام اصلی لی‌لیان جیه، متولد ۲۶ آوریل ۱۹۶۳ در پکن، چین، یکی از برجسته‌ترین چهره‌های سینمای رزمی جهان است. او بازیگر، ووشوکار، تهیه‌کننده، نویسنده و کارگردان چینی است که از سال ۱۹۸۲ فعالیت حرفه‌ای خود را آغاز کرده و با آثارش تأثیر عمیقی بر سینمای اکشن گذاشته است.
جت لی تنها دو سال داشت که پدرش را از دست داد و از ۸ سالگی وارد دنیای هنرهای رزمی و ووشو شد. استادان او معتقد بودند که ۸ سالگی برای ورود به هنرهای رزمی دیر است؛ اما جت لی شاید در دنیای حرفه‌ای ووشو یکه‌تاز نبود اما نبوغ خود را در هنرپیشگی، نویسندگی و حتی کارگردانی نشان داد. او در حال حاضر یکی از شناخته‌شده‌ترین بازیگرانی است که در دنیای فیلم‌های رزمی فعالیت داشته است.
جت لی با نام اصلی لی‌لیان جیه، متولد ۲۶ آوریل ۱۹۶۳ بازیگر، ووشوکار، تهیه‌کننده، نویسنده و کارگردان چینی است که از سال ۱۹۸۲ در دنیای هنر فعالیت دارد.
او در دو سالگی پدر خود را از دست داد و با مادر، دو خواهر و دو برادر خود زندگی می‌کرد. به گفته خود او، از آنجایی که آخرین فرزند خانواده بود مادرش حساسیت زیادی نسبت به او داشت و او را از انجام کارهای خطرناک منع می‌کرد. اما به هر حال زمانی که به کلاس اول رفت، در مدرسه به کلاس کونگ‌فو فرستاده شد. از ۱۰۰۰ دانش‌آموزی که در کلاس کنگ‌فو شرکت داشتند، در پایان سال تنها ۲۰ دانش‌آموزی باقی ماندند و بقیه اخراج شدند. البته که جت لی یکی از این ۲۰ نفر بود.
در سال ۱۹۷۴ نیز دولت چین به دنبال بهترین کونگ‌فوکارهای جوان کشور بود و لیستی ۳۰ تایی از این افراد آماده شده بودند و جت لی در این لیست نیز حضور داشت.
جت لی در ۱۶ سالگی با بازی در فیلم معبد شائولین (۱۹۸۲) به شهرت رسید. این فیلم نه‌تنها او را به یک ستاره در چین تبدیل کرد، بلکه ووشوی شائولین را به مخاطبان جهانی معرفی کرد.
پس از موفقیت این فیلم، او در دو دنباله دیگر از این مجموعه نیز بازی کرد. با این حال، فیلم مبارزه اژدها (۱۹۸۹) که انتظار می‌رفت موفقیت بزرگی باشد، چندان مورد استقبال قرار نگرفت. اما جت لی تسلیم نشد و با همکاری کارگردان‌های برجسته‌ای مانند تسوی هارک، آثاری خلق کرد که به شاهکارهای سینمای رزمی تبدیل شدند، از جمله سری فیلم‌های روزی روزگاری در چین.
جت لی را نمی‌توان تنها یک ستاره اکشن دانست. او با تلفیق هنرهای رزمی، فلسفه شرقی و مفاهیمی مانند اخلاق، معنویت و آرامش، تجربه‌ای متفاوت به مخاطبان ارائه می‌دهد. فیلم‌هایی مانند قهرمان (۲۰۰۲) و بی‌باک (۲۰۰۶) به دلیل همراهی اکشن با درام قوی و پیام‌های فلسفی مورد تحسین قرار گرفته‌اند. این ویژگی باعث شده که آثار جت لی، علاوه بر سرگرم‌کننده بودن، تأمل‌برانگیز نیز باشند.
جت لی در دهه ۱۹۹۰ با بازی در فیلم‌هایی مانند اسلحه مرگبار ۴ (۱۹۹۸) وارد هالیوود شد و به یکی از اولین ستارگان آسیایی تبدیل شد که در سینمای غرب به شهرت رسید. همکاری او با ستارگانی مانند جکی چان در فیلم پادشاهی ممنوعه (۲۰۰۸) و حضور در سری فیلم‌های بی‌مصرف‌ها (The Expendables) نشان‌دهنده جایگاه بین‌المللی اوست. آخرین فیلم او یعنی مولان (۲۰۲۰) مهر تایید بر جایگاه خاص او در سینما چین و آمریکا است.
اگر با آثار جت لی آشنایی ندارید، در ادامه چند فیلم برتر برای آغاز تماشای سینمای جت لی را پیشنهاد می‌کنیم که ترکیبی از اکشن، درام و فلسفه است:
در ادامه نگاهی لیست بهترین فیلم های جت لی.
فیلم سینمایی بی‌باک یکی از بهترین فیلم‌های جت لی است اما حال‌وهوای یک وداع باشکوه را تداعی می‌کند. با وجود اینکه جت لی بعد از آن هم در آثار رزمی دیگری ظاهر شد، اما چیزی در فضای فیلم وجود دارد که آن را به‌نوعی پایان نمادین دوران درخشان او جلوه می‌دهد. حضور جت لی در نقش هو یوآنجیا (رزمی‌کاری که می‌خواهد پیش از محو شدن از خاطره جمعی دوباره خودی نشان دهد) بی‌اختیار ذهن را به سمت خود جت لی می‌برد.
از سوی دیگر نگاه کارگردان به شخصیت و مهارت‌های رزمی جت لی نیز جالب است. گویا این فیلم، نامه‌ای است در ستایش یک قهرمان. طراحی صحنه‌های مبارزه توسط یوئن وو-پینگ هم که مثل همیشه بی‌نقص است و به همین دلیل می‌توان بی‌باک را جزء بهترین فیلم‌های جت لی محسوب کرد.
فیلم قهرمان ساخته ژانگ ییمو تجربه‌ای منحصربه‌فرد از تلفیق و ترکیب تاریخ، افسانه و روایت چندلایه است. داستان این فیلم در بستر یکی از پرآشوب‌ترین دوره‌های تاریخ چین یعنی دوران جنگ‌های یکپارچگی می‌گذرد. در واقع فیلم به دورانی اشاره می‌کند که چین به چندین قلمرو تجزیه شده بود و تلاش برای ایجاد امپراتوری واحد، زمینه‌ساز درگیری‌های خونینی شد. فیلم با روایتی معمایی از زبان یک شخصیت بی‌نام آغاز می‌شود که مدعی است قاتلان پادشاه را از بین برده و برای اثبات ادعایش اسلحه‌های آن‌ها را همراه آورده است. اما نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که قهرمان فراتر از یک فیلم رزمی صرف به نظر می‌رسد. این فیلم اثری‌ست که با بهره‌گیری از زیبایی‌شناسی بصری خیره‌کننده، جلوه‌ای شاعرانه به جنگ و قهرمانی می‌دهد.
فیلم مشت افسانه‌ای یکی از به‌یادماندنی‌ترین‌ها در ژانر اکشن در سینمای هنگ کنگ و یکی از بهترین فیلم های جت لی است. این فیلم اثری است که با الهام از فیلم کلاسیک مشت خشم بروس لی ساخته شده اما با هویت مستقل و فضایی متفاوت. شخصیت چن زن، با هنرنمایی عالی جت لی به دلیل یک سری اتفاقات تصمیم به انتقام می‌گیرد. اما تصمیمش برای خون‌خواهی نه صرفاً از سر خشم بلکه واکنشی انسانی و تلخ به شکستی است که غرورش را جریحه‌دار کرده.
از نظر اجرایی فیلم مشت افسانه‌ای مجموعه‌ای از صحنه‌های اکشن تماشایی و پیچیده است که به‌وضوح نشان‌دهنده تسلط بی‌چون‌وچرای یوئن وو-پینگ بر طراحی مبارزه است. صحنه درگیری طولانی چن زن با استاد ژاپنی یکی از نقاط اوج فیلم بود. البته این مسئله نه فقط به‌خاطر میزان مهارت فنی، بلکه به‌خاطر این مهم است که هر ضربه و حرکت، حامل بار احساسی و معنایی خاصی است. در کنار مبارزه فیلم از مفاهیمی چون عشق، حسادت و خیانت نیز غافل نمی‌ماند و همین باعث می‌شود در مقایسه با نسخه بروس لی، روایت پیچیده‌تر و عاطفی‌تری ارائه دهد.
برخی از آثار تسوی هارک خصوصاً مجموعه فیلم‌های روزی روزگاری در چین نه تنها نقاط عطف در کارنامه او و جت لی محسوب می‌شوند، بلکه دستاوردهای برجسته‌ای برای کل ژانر سینمای رزمی به شمار می‌روند. حماسه‌هایی تاریخی که در مورد استثمار چین در طول قرن‌ها صحبت می‌کند آثاری الهام‌بخش، پرشور و حتی در لحظاتی عاشقانه هستند و به شکلی استادانه ترکیبی متعادل از جنبه‌های مختلف را در کنار یکدیگر قرار می‌دهد؛ از کمدی رمانتیک دلنشین گرفته تا درام سیاسی عمیق.
نبوغ تسوی هارک به عنوان یک کارگردان برجسته، کلید اصلی موفقیت هنری روزی روزگاری در چین است. سکانس آغازین قسمت اول به تنهایی از نظر بصری پیچیده‌تر از بسیاری از آثار رزمی دیگر است و زیبایی منحصربه‌فرد صحنه تمرین شاگردان در ساحل این مجموعه را از سایر آثار هم‌ژانر متمایز می‌کند. علاوه بر این طراحی صحنه‌های رزمی در این مجموعه یک اعجاز واقعی است و بار دیگر باید به نقش بی‌بدیل یوئن وو-پینگ اشاره کرد که مهم‌ترین چهره فیلم‌های رزمی هنگ کنگ پس از دهه ۱۹۷۰ بوده است. در نهایت باید به این موضوع اشاره کنیم که روزی روزگاری در چین یک کلاس درس تمام‌عیار در زمینه تدوین فیلم‌های اکشن و بازیگری در آثار رزمی است و توانایی‌های خارق‌العاده جت لی به عنوان یک رزمی‌کار در این مجموعه به اوج خود رسیده است و از همین روی می‌توان آن را در لیست بهترین فیلم‌های جت لی قرار داد.
روزی روزگاری در چین ۲ نیز مانند قسمت اول خود یکی از درخشان‌ترین نمونه‌های سینمای رزمی‌ست که موفق می‌شود مبارزه را نه صرفاً به‌عنوان هیجان بصری بلکه به‌عنوان بخشی از یک درگیری اخلاقی و اجتماعی به تصویر بکشد. شخصیت وونگ فی که هم پزشک است و هم رزمی‌کار نماد فردی‌ست که میان شفقت و قدرت، تعادلی انسانی برقرار کرده است.
در کنار داستان و مضمون چیزی که این قسمت را به نقطه اوج مجموعه تبدیل می‌کند، اجرای بی‌نقص صحنه‌های اکشن است. جت لی در اوج توانایی بدنی‌اش قرار داشته و دانی ین نیز حضوری قدرتمند و خیره‌کننده دارد. صحنه پایانی که به‌نوعی نبردی میان دو سبک متفاوت از هنرهای رزمی‌ست نه‌تنها از نظر فنی بلکه از منظر احساسی نیز یکی از درخشان‌ترین لحظات سینمای اکشن آسیایی به‌حساب می‌آید.
فیلم رهاشده که با نام دنی سگه نیز شناخته می‌شود یکی از آن تجربه‌های سینمایی است که فراتر از اکشن و صحنه‌های رزمی است. در این فیلم جت لی در نقش دنی، شخصیتی را خلق می‌کند که در ابتدا چیزی میان حیوان و انسان است. او موجودی تربیت‌شده برای خشونت است که هویتش را نه از درون بلکه از زنجیری فلزی دریافت می‌کند. اما داستان این فیلم به بازسازی تدریجی روح این شخصیت معصوم و گمشده اختصاص دارد.
آشنایی دنی با سام و ویکتوریا نماد ورود نور به اتاق تاریکی است که سال‌ها بسته مانده. سکوت، نوازش‌های پیانو و مهربانی بی‌قید و شرط این پدر و دختر در تضاد آشکار با دنیای خشن و سرد گذشته دنی است. این تضاد به فیلم قدرتی عاطفی می‌دهد که در بسیاری از آثار رزمی مشابه یافت نمی‌شود و به همین دلیل می‌توان از آن به عنوان یکی از بهترین فیلم‌های جت لی یاد کرد.
یکی دیگر از بهترین فیلم‌های جت لی، افسانه ساخت ۱۹۹۳ است. در این فیلم فونگ سای یوک شخصیتی در است که ترکیبی متضاد از نبوغ رزمی و بی‌علاقگی به درس را در خود دارد. خوب است بدانید که فیلم با بهره‌گیری از صحنه‌های اکشن خلاقانه هویتی منحصربه‌فرد می‌سازد که بعدها به یکی از امضاهای سینمای رزمی چین تبدیل شد. در دل این همه طنز و مبارزه، فیلم کم‌کم یک بعد سیاسی پیچیده را پیش می‌کشد که نقطه قوتی در روایت آن است. این تلفیق چندلایه از سبک‌ها و مضامین، همراه با اجرای پرانرژی جت لی باعث شده افسانه به نظر بسیاری از دوستداران جت لی جایگاه ویژه‌ای داشته باشد.
فیلم استاد تای‌چی محصول سال ۱۹۹۳ به کارگردانی یوئن وو-پینگ و با هنرنمایی جت لی و میشل یئو، یکی از آثار قابل توجه سینمای رزمی هنگ کنگ است که در نوامبر همان سال در این منطقه به نمایش درآمد و می‌توان آن را یکی از بهترین فیلم‌های جت لی دانست.
اینطور به نظر می‌رسد که یوئن وو-پینگ نه‌تنها در طراحی صحنه‌های نبرد یک استاد بی‌چون‌وچراست بلکه وقتی پشت دوربین قرار می‌گیرد نیز توانایی‌اش در خلق آثار رزمی به‌وضوح دیده می‌شود. همکاری او با جت لی در مقام کارگردان تنها یک‌بار اتفاق افتاد اما همین همکاری آن‌قدر پرقدرت بود که باعث شد حسرت همکاری‌های بیشترشان تا مدت‌ها در ذهن بسیاری از طرفداران این دو وجود داشته باشد.
شمشیرزن ۲ بیشتر از یک فیلم رزمی تجربه‌ای سمعی-بصری و ذهنی است که امضای تسوی هارک در آن کاملاً مشهود است. هرچند کارگردانی فیلم را چینگ سیاو-تونگ و استنلی تانگ بر عهده داشته اما جوهره آن به وضوح تحت تاثیر نگاه سینمایی هارک است. فیلم‌نامه ساختاری پیچیده و گاه گیج‌کننده دارد اما به شکلی استادانه بی‌نظم به نظر نمی‌رسد. به بیانی دیگر نوعی هرج‌ومرج حساب‌شده در این فیلم وجود دارد که اگر دست کارگردانی کم‌تجربه‌تر بود، می‌توانست به یک فاجعه تبدیل شود.
معبد شائولین فقط آغازی بر مسیر بازیگری جت لی نیست بلکه یک نقطه عطف در تاریخ سینمای رزمی چین هم به حساب می‌آید. این اثر که قطعاً می‌توانیم آن را یکی از بهترین فیلم‌های جت لی بدانیم با روایت داستانی در دل تاریخ چین و در دوران سلسله‌های سویی هنوز هم تازگی دارد. نکته جالب در مورد این فیلم این است که نه‌تنها از نظر محتوا تاثیرگذار است بلکه در اجرا هم دست به کاری نو زد. در این فیلم شاهد هستیم که برای اولین‌بار تصویربرداری در معبد واقعی شائولین انجام شد و این مسئله باعث شد معبد از یک مکان تاریخی صرف به یک نماد فرهنگی پررنگ‌تر تبدیل شود.
از منظر فروش هم وقتی به اعداد و آمار نگاه می‌کنیم میزان موفقیت فیلم حیرت‌انگیز است. فروش بیش از ۳۰۰ میلیون یوآن در آن زمان، که معادل حدود ۲۵۰ میلیون دلار امروزی است نشان می‌دهد که معبد شائولین تا چه اندازه در دل مخاطبان جا باز کرده بود. حتی با معیارهای امروز چنین فروشی برای یک فیلم رزمی خیره‌کننده محسوب می‌شود.
هنرهای رزمی شائولین یکی از آن آثار کلاسیکی است که هم به خاطر حال و هوای دهه هشتادی‌اش و هم به‌واسطه حضور جت لی، تماشایش لذت‌بخش است. فیلم ترکیبی از درگیری‌های بیرونی و نبردهای درونی‌ست؛ جایی که قدرت‌طلبی نظامی چینی‌ها به شکل پررنگی نمایش داده می‌شود و در مقابل معبد شائولین به نمادی از مقاومت و معنویت تبدیل می‌شود. خط داستانی گروگان‌گیری خانواده استادان رزمی ساده به نظر می‌رسد اما بهانه‌ای برای نمایش مبارزاتی است که نه فقط بر مهارت فیزیکی بلکه بر مفاهیم عمیق‌تری مانند شرافت و وفاداری تاکید دارند.
آخرین قهرمان در چین یکی از متفاوت‌ترین تجربه‌های سینمایی جت لی است. این اثر در واقع فیلمی است که هم ریشه در تاریخ دارد و هم با نگاهی هجوآمیز کلیشه‌های آثار رزمی کلاسیک را به چالش می‌کشد. نقش‌آفرینی جت لی در قالب وونگ فی هونگ با ترکیبی از حرکات رزمی دقیق و لحظات کمیک همراه است که به‌شکل هوشمندانه‌ای مرز میان قهرمانی و طنز را از بین می‌برد. ایده تاسیس مدرسه هنرهای رزمی کنار یک روسپی‌خانه و تقابل با یک ژنرال متعصب نه‌فقط مایه خنده بلکه نمادی از برخورد سنت و تغییر بوده و بدون شک یکی از آثار جالب و قابل توجهی است که جت لی در آن حضور داشته است.
روزی روزگاری در چین و آمریکا تلاشی جالب و متفاوت در ادامه مجموعه شناخته‌شده روزی روزگاری در چین بود. این اثر در واقع فیلمی است که سعی می‌کند قهرمان شرقی را در بستر فرهنگی غرب قرار دهد و از برخورد دو جهان درامی رزمی خلق کند. جت لی در نقش وانگ فی هونگ بار دیگر ترکیب پزشک/ استاد رزمی و انسان اخلاق‌مدار را زنده می‌کند. اما آن‌چه فیلم را متمایز می‌سازد، مواجهه این شخصیت با فضای غریبه و پرتنش آمریکاست؛ جایی که نه‌تنها با خشونت و تبعیض روبه‌رو می‌شود بلکه باید هویت خود را هم در میانه این آشوب حفظ کند.
بوسه اژدها فیلمی است که گرچه در بستر یک داستان پلیسی و اکشن روایت می‌شود اما به‌لطف فضای پاریسی و طراحی خاص صحنه‌های مبارزه حال و هوایی منحصربه‌فرد دارد. اینکه خود جت لی ایده اصلی فیلم را نوشته نیز باعث شده شخصیت لیو عمق بیشتری پیدا کند. همین پیوستگی باعث شده تا این فیلم یکی از بهترین فیلم های جت لی باشد.
لیو در این فیلم شخصیتی کم‌حرف اما مصمم است که در دل یک توطئه پیچیده گرفتار می‌شود و مجبور است در غربت برای حقانیت خود بجنگد. مبارزه‌های فیلم خشن و پرشتاب‌اند اما به‌نوعی کنترل‌شده و مهندسی‌شده به نظر می‌رسند. به طور کلی می‌توان گفت که این فیلم تلفیقی است از مهارت رزمی شرقی و فضاسازی سینمای جنایی اروپایی است.
بی‌مصرف‌ها ۲ بیشتر از یک فیلم اکشن پرستاره، نوعی ادای احترام به سینمای اکشن دهه‌های گذشته است. بی‌مصرف‌ها ۲ با حضور چهره‌هایی مثل استالونه، جت لی، استاتهام، بروس ویلیس و آرنولد شوارتزنگر عملاً یک گردهمایی نوستالژیک از اسطوره‌های این ژانر را شکل می‌دهد. داستان البته ساختار آشنایی دارد (مأموریتی ساده که به ماجرایی انتقام‌جویانه و جهانی ختم می‌شود) اما اجرای آن با این ترکیب بازیگران و فضای پرانرژی، جذابیت خاصی ایجاد می‌کند. حضور چاک نوریس و ژان کلود ون‌دام هم به فیلم نوعی حال‌وهوای کمیک داده است. شاید حضور این فیلم در بین بهترین فیلم های جت لی کمی عجیب باشد اما حضور در کنار این همه ستاره ارزش خاصی به این فیلم می‌دهد.
فیلم مولان (۲۰۲۰) بازسازی لایو-اکشن انیمیشن کلاسیک دیزنی در سال ۱۹۹۸ است. این فیلم با حضور لیو ییفئی در نقش مولان و بازیگران برجسته‌ای مانند جت لی (در نقش امپراتور)، دان یِن و گنگ لی، ترکیبی از اکشن رزمی، درام و جلوه‌های بصری خیره‌کننده است. داستان درباره دختری جوان است که خود را به‌عنوان یک مرد مبدل می‌کند تا به‌جای پدرش به ارتش بپیوندد و از چین در برابر مهاجمان دفاع کند. برخلاف نسخه انیمیشن، این فیلم لحنی جدی‌تر و واقع‌گرایانه‌تر دارد و بر مضامین فداکاری، وظیفه و کشف خود تمرکز می‌کند. حضور جت لی در نقش امپراتور و صحنه‌های رزمی استادانه، ادای احترامی به سینمای رزمی شرقی است، در حالی که فضای حماسی فیلم، آن را به اثری جهانی تبدیل کرده است.
از کودکی آرام در پکن تا تبدیل شدن به یکی از شمایل‌های بی‌بدیل سینمای رزمی، جت لی با تلفیق مهارت بی‌نظیر در ووشو، کاریزما و عمق بخشیدن به شخصیت‌هایش، اثری ماندگار در تاریخ سینما ثبت کرده است. او نه تنها با صحنه‌های اکشن خیره‌کننده تماشاگران را مجذوب خود کرد، بلکه با رویکردی فلسفی به هنرهای رزمی، لایه‌ای عمیق‌تر به آثارش بخشید. جت لی ثابت کرد که می‌توان قهرمان اکشن بود و در عین حال، پیام‌آور ارزش‌هایی چون شرافت، اخلاق و معنویت باقی ماند
اکنون که با گوشه‌هایی از زندگی و مسیر هنری جت لی آشنا شدید، وقت آن رسیده که خودتان جادوی او را بر پرده سینما تجربه کنید. لیست بهترین فیلم های جت لی که در بالا معرفی شدند، دروازه‌ای است به دنیای پرهیجان و الهام‌بخش این اسطوره هنرهای رزمی. شما کدام را برای تماشا انتخاب می‌کنید؟
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها