دیفتری یا دیفتیری (Diphtheria) نوعی عفونت باکتریایی خطرناک است که معمولا غشای مخاطی بینی و گلو را درگیر می‌کند. دیفتری در ایران و سایر کشورهای پیشرفته به‌دلیل واکسیناسیون گسترده علیه این بیماری بسیار نادر است. با این حال، بسیاری از کشورهایی که که دسترسی محدودی به مراقبت پزشکی و واکسیناسیون دارند، هنوز درگیر دیفتری هستند. برای آشنایی بیشتر با علائم، دلایل و روش‌های پیشگیری از این بیماری، ادامه مقاله را بخوانید.
راهنمای مطالعهنمایش
چه افرادی در معرض خطر ابتلا به دیفتری قرار دارند؟
دیفتری عفونتی باکتریایی است که غشای مخاطی گلو و بینی را درگیر می‌کند و می‌تواند بسیار خطرناک باشد. با اینکه این بیماری آسان بین افراد پخش می‌شود، می‌توان با واکسیناسیون خیلی راحت از آن پیشگیری کرد. اگر این بیماری درمان نشود، باعث آسیب به کلیه، سیستم عصبی و قلب می‌شود، بنابراین در صورت مشاهده علائم باید سریع به پزشک مراجعه کنید.
نوعی باکتری به‌نام کورین‌باکتریوم دیفتری (Corynebacterium diphtheriae) باعث ابتلا به دیفتری می‌شود. این بیماری بر اثر تماس مستقیم فرد مبتلا با فرد سالم یا تماس با وسیله آلوده به باکتری منتقل می‌شود. نزدیک‌بودن به افراد مبتلا، مخصوصا هنگام سرفه و عطسه کردن آنها، احتمال ابتلا به دیفتری را بسیار زیاد می‌کند.
حتی اگر فرد آلوده علائم دیفتری را نداشته باشد، می‌تواند تا ۶ هفته ناقل این عفونت باکتریایی باشد. باکتری معمولا بینی و گلو را عفونی می‌کند. پس از ابتلا به عفونت، باکتری مواد خطرناکی به‌نام تاکسین یا سم ترشح می‌کند. این تاکسین‌ها در خون فرد مبتلا پخش می‌شوند و معمولا موجب ایجاد لایه‌ای خاکستری در این نواحی بدن می‌شوند:
در بعضی موارد، تاکسین‌ها می‌توانند به ارگان‌های دیگر از جمله قلب، مغز و کلیه‌ها هم آسیب بزنند. این امر می‌تواند به عارضه‌هایی کشنده منجر شود، مثلا:
بیشتر کودکان در کشورهای پیشرفته واکسن دیفتری را دریافت می‌کنند، به همین دلیل این بیماری در این مکان‌ها بسیار نادر است. در کشورهای در حال توسعه، اوضاع فرق دارد و دیفتری نسبتا شایع است. در این کشورها، کودکان زیر ۵ سال و افراد بالای ۶۰ سال در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
همچنین این افراد بیشتر در معرض ابتلا هستند:
بیشتر مواقع، علائم دیفتری ۲ تا ۵ روز پس از بروز عفونت مشخص می‌شوند. بعضی افراد دچار هیچ علامتی نمی‌شوند، بعضی دیگر ممکن است علائم خفیفی مشابه سرماخوردگی داشته باشند. واضح‌ترین و شایع‌ترین علائم دیفتری، لایه‌ای ضخیم و خاکستری در گلو و لوزه‌هاست. سایر علائم شایع عبارت‌اند از:
سایر علائمی که ممکن در طول عفونت بروز کنند هم عبارت‌اند از:
نوعی از دیفتری می‌توان پوست را درگیر کند و باعث درد، قرمزی و التهابی شبیه سایر عفونت‌های باکتریایی پوست شود. همچنین تاول‌هایی با غشای خاکستری می‌توانند نشانه دیفتری پوست باشند.
با اینکه این بیماری در نواحی استوایی شایع‌تر است، می‌تواند در هر مکانی رخ دهد. افرادی که در مکان‌های شلوغ زندگی می‌کنند و بهداشت فردی ضعیفی دارند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
پزشک برای تشخیص این بیماری ممکن است با معاینه فیزیکی، بزرگ‌شدن غدد لنفی را بررسی کند. همچنین پزشک درباره سابقه بیماری و علائم بیمار سؤال می‌پرسد. اگر پزشک لایه‌ای خاکستری روی گلو و لوزه بیمار ببیند، احتمال ابتلا به دیفتری را بررسی قرار می‌کند. برای تأیید این تشخیص، از بافت آلوده نمونه می‌گیرند و به آزمایشگاه می‌فرستند. همچنین ممکن است در صورت احتمال ابتلا به دیفتری پوست، آزمایش کشت باکتری گلو انجام شود.
این بیماری خطرناک است، پس باید سریع و تهاجمی درمان شود. اولین قدم برای درمان این بیماری، تزریق پادزهر آن است. با این کار تاکسین‌های تولیدشده توسط باکتری خنثی می‌شوند. اگر به پادزهر حساسیت داشته باشید، ممکن است پزشک دوزهای کمی از آن را به شما تزریق کند و مقدارش را تدریجی افزایش بدهد. همچنین برای ازبین‌بردن عفونت، از اریترومایسین و پنی‌سیلین استفاده می‌شود.
اگر دیفتری درمان نشود، می‌تواند این عارضه‌ها را ایجاد کند:
با دریافت درمان، بیشتر مبتلایان جان سالم به در می‌برند، اما بهبودشان آهسته است. دیفتری معمولا در ۵ تا ۱۰درصد موارد کشنده است و این آمار می‌تواند برای افراد زیر ۵ سال یا بالای ۴۰ سال بیشتر باشد.
پیش از کشف آنتی‌بیوتیک‌ها، دیفتری بین کودکان بیماری بسیار شایعی بود. امروزه این بیماری نه‌تنها درمان‌شدنی است، بلکه با استفاده از واکسن می‌شود از آن پیشگیری هم کرد.
واکسن دیفتری معمولا همراه واکسن کزاز و سیاه‌سرفه به‌عنوان واکسن سه‌گانه تزریق می‌شود. این واکسن سه‌گانه یکی از واکسن‌های کودکی است که از سنین پایین شروع می‌شود. واکسیناسون کامل واکسن سه‌گانه شامل پنج مرحله است و معمولا در این سنین، در ران کودکان تزریق می‌شود:
واکسن دیفتری در پیشگیری از این بیماری بسیار مؤثر است. البته می‌تواند عوارضی نیز داشته باشد. بعضی کودکان دچار تب خفیف، بی‌قراری، خواب‌آلودگی یا حساسیت به لمس در محل تزریق می‌شوند.
عارضه‌های جدی به‌ندرت رخ می‌دهند. واکسن سه‌گانه می‌تواند در کودکی باعث واکنش آلرژی شدید اما درمان‌شدنی شود. ممکن است بعضی کودکان، مثلا کودکانی که به صرع یا سایر بیماری‌های سیستم عصبی مبتلا هستند، نتوانند این واکسن را دریافت کنند.
پس از تکمیل ۵ دوز واکسن سه‌گانه در کودکی، به دوزهای کمکی یا بوستر دیفتری برای حفظ ایمنی نیاز است. دلیل این امر این است که مصونیت به دیفتری با گذر زمان کمتر می‌شود. کودکانی که همه واکسن‌های خود را تا پیش از ۷سالگی دریافت کرده‌اند، باید اولین دوز کمکی خود را در ۱۱ یا ۱۲سالگی دریافت کنند.
پیشنهاد می‌شود که افراد هر ۱۰ سال یک بار دوز کمکی یا بوستر دریافت کنند، مخصوصا اگر به مناطقی سفر می‌کنند که دیفتری در آنها شایع است. این دوز کمکی به صورت ترکیب واکسن کزاز و دیفتری ارائه می‌شود و می‌تواند در بازو یا ران تزریق شود. این واکسن در حین بارداری نیز یک بار تزریق می‌شود.
این بیماری نادر است، اما می‌تواند عارضه‌ای جدی باشد و تأثیرات مخربی بر سلامتی فرد مبتلا بگذارد. مهم‌ترین قدم برای مبارزه با دیفتری، دریافت مرتب و به‌موقع واکسن آن است. خوب است که زمان‌های واکسیناسیون این بیماری را بدانید، با علائم آن آشنا باشید و روش‌های در امان ماندن از این بیماری را بشناسید.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها