موسیقی تلفیقی هنر و ابتکار ترکیب عناصر دو یا گاهی چند سبک موسیقی متفاوت برای خلق سبکی جدید در موسیقی است. نشاندن یک ساز غربی در کنار یک ساز ایرانی در ملودی یا ترکیب موسیقی کلاسیک غربی یا موسیقی دستگاهی ایرانی می‌تواند منجر به خلق اثری تلفیقی شود. چند سالی است که طرف‌داران موزیک تلفیقی در ایران افزایش یافته‌اند. در این مقاله با گروه‌های موسیقی تلفیقی ایران آشنا می‌شوید. البته پیش از آن، کمی درباره تاریخچه موسیقی تلفیقی در جهان و ایران صحبت می‌کنیم. توصیه می‌کنیم که این مطلب جذاب را از دست ندهید!
راهنمای مطالعهنمایش
معرفی معروف‌ترین گروه‌ها و خوانندگان موسیقی تلفیقی در ایران
۳. گروه دال از گروه‌های موسیقی تلفیقی
۷. گروه چارتار از گروه‌های موسیقی تلفیقی
۱۲. گروه دارکوب از گروه‌های موسیقی تلفیقی
۱۸. گروه اوهام از گروه‌های موسیقی تلفیقی
موسیقی تلفیقی یا فیوژن در دهه ۱۹۶۰ و با ترکیب دو سبک موسیقی راک و جاز متولد شد. این نوع موسیقی جاز فیوژن نام گرفت. ژانر موسیقی آفروبیت نیز که از ترکیب موسیقی آفریقای غربی و جاز آمریکایی به وجود آمده جزو اولین موسیقی‌های تلفیقی محسوب می‌شود. در موسیقی فیوژن، عناصر چند سبک مختلف موسیقی چنان با هم ترکیب می‌شوند که تفکیک و تجزیه این عناصر به گوش و هوش موسیقیایی پرورش‌یافته نیاز دارد.
تلفیق عناصر موسیقی‌های مختلف محدودیتی ندارد. می‌توان سبک‌های موسیقی غربی و شرقی یا موسیقی مدرن و سنتی را در یک قاب گنجاند. آلبوم «شمس و باخ» با هنرنمایی داوود آزاد نمونه‌ای از موسیقی تلفیقی است که فرزند موسیقی ایرانی و موسیقی کلاسیک غربی به حساب می‌آید. قطعه «با من صنما» از آلبوم «آرایش غلیظ» اثر همایون شجریان نیز از دیگر شاهکارهای موسیقی تلفیقی ایرانی به حساب می‌آید. آلبوم «بزم بی‌جانان» اثر پدرام درخشانی هم موسیقی الکترونیک را با موسیقی ایرانی تلفیق کرده و ساز سنتور محور اصلی قطعه‌های آن است.
البته هر ترکیبی را نمی‌توان موسیقی تلفیقی نامید چراکه قواعد و اصول مشخصی مثل همخوانی سازها بر خلق موسیقی تلفیقی حاکم است و زمانی می‌توان اثری را تلفیقی نامید که این اصول در خلق آن رعایت شده باشد.
موسیقی تلفیقی ایرانی ویژگی‌ها و خصوصیات منحصربه‌فرد خود را دارد. ترکیب ساختار ویژه موسیقی سنتی ایرانی با سایر سبک‌های موسیقی نیازمند دقت، ظرافت و اشراف کامل به ساختار موسیقی ایرانی و سبکی است که با موسیقی ایرانی تلفیق می‌شود.
با بررسی تاریخچه موسیقی تلفیقی در ایران، می‌توان عباس مهرپویا را از بدعت‌گذاران موسیقی تلفیقی در ایران دانست. او از ترکیب نوای ساز سیتار و موسیقی پاپ ایرانی ملودی‌های تلفیقی زیبا و ماندگاری خلق کرد. «ساز غمگین» یکی از آثار مهرپویاست که با خودنمایی ساز سیتار و تلفیق فرهنگ و موسیقی هند و ایران خلق شده است.
از سال ۱۳۹۰ بخشی به‌نام موسیقی تلفیقی به جشنواره موسیقی فجر اضافه شد. حضور آلبوم‌های و آهنگ‌های تلفیقی در این جشنواره رسمیت بیشتری به موسیقی تلفیقی در ایران بخشید. در این مقاله با برخی از گروه‌های ایرانی که در زمینه موسیقی تلفیقی فعالیت داشته یا دارند، آشنا خواهید شد.
این گروه در سال ۱۳۹۴ با آلبوم «کماکان» به خوانندگی مهدی ساکی آغاز به کار کرد. آلبوم کماکان به‌عنوان اثری در ژانر موسیقی تلفیقی موفق عمل کرد. درون‌مایه آثار گروه کماکان موسیقی فولکلور جنوب ایران و اشعار مولانا، ابراهیم منصفی، حسین منزوی، ترانه‌های کودکانه عربی و لالایی‌های محلی است. پیانو، گیتار باس و پرکاشن از جمله سازهای این گروه هستند.
دارا دارایی، حمزه یگانه و تعدادی دیگر در سال ۱۳۹۳ گروه داماهی را تشکیل دادند و اولین آلبومشان به‌نام «داماهی» در شهریور ۱۳۹۴ منتشر شد.
این گروه دومین آلبوم خود به‌نام «در من برو شکار» را در خرداد ۱۳۹۸ منتشر کرد. آثار گروه داماهی اغلب حاصل ترکیب موسیقی سواحل جنوب ایران با المان‌های جاز، رگه، فلامنکو، آفرو، لاتین، فانک و موسیقی هند هستند.
نام این گروه شاید به ذات خلاقانه و نوگرایانه موسیقی تلفیقی اشاره دارد. در افسانه‌های جنوب ایران داماهی نام ماهی غول‌پیکری در خلیج‌فارس است که یک آرمان‌شهر در دل دارد. باس، کی‌برد، پرکاشن، عود، بنجو و درامز سازهایی هستند که نوایشان در قطعات داماهی شنیده می‌شود.
گروه دال در اسفندماه ۱۳۹۲ شکل گرفت. آلبوم اول این گروه به‌نام «گذر اردیبهشت» در سال ۱۳۹۵ منتشر شد. این آلبوم در سی‌ودومین جشنواره موسیقی فجر برنده لوح تقدیر بهترین موسیقی تلفیقی سال شد.
آلبوم دوم این گروه به‌نام «کلاغ سفید» در سال ۱۳۹۶ روانه بازار شد. این آلبوم نیز موفقیت‌آمیز بود و در پنجمین جشن سالانه موسیقی ما، به‌عنوان بهترین آلبوم تلفیقی سال ۱۳۹۶ از نگاه مخاطبان انتخاب شد. تک‌آهنگ‌های تلفیقی این گروه عبارت‌اند از:
گروه پیتر سلیمانی‌پور یکی دیگر از گروه‌های موسیقی تلفیقی بود که در زمستان ۱۳۹۱ شکل گرفت. این گروه در نخستین و دومین هفته موسیقی تلفیقی شرکت کرد. بنا بود که آثار اجرا شده این گروه در کنسرت‌ها در قالب یک آلبوم منتشر شود، اما به‌دلیل پیوستن عضو اصلی گروه، یعنی پیتر سلیمانی به گروه «کاسته» این آلبوم به سرانجام نرسید.
گروه کاسته از سال ۱۳۹۱ فعالیت خود را آغاز کرد. این گروه در ابتدا سه‌نفره بود و تریو احسان صدیقی نام داشت. بعدها با رفتن پرویز نوروزی (نوازنده ساکسیفون) و پیوستن پیتر سلیمانی‌پور و مازیار یونسی به گروه، کوارتت کاسته نام گرفت. البته پیتر سلیمانی‌پور در تابستان ۱۳۹۵ گروه را ترک کرد و سهیل پیغمبری جای او را گرفت. سبک کار این گروه را می‌توان موسیقی جاز در نظر گرفت.
آلبوم «ایستگاه یک» که در سال ۱۳۹۴ منتشر شد اولین آلبوم گروه کاسته است. دو آلبوم «ایستگاه دو» و «ایستگاه سه» دیگر آلبوم‌های گروه کاسته هستند. این آلبوم‌ها تلفیقی از ژانرهای جاز، بلوز راک و پاپ هستند. پیانو، کلارینت ساکسیفون، گیتار الکتریک و درامز سازهای اصلی این گروه هستند.
مسعود همایونی و یاشار خسروی گروه دیوار را در سال ۱۳۹۰ تأسیس کردند. تنها آلبوم صوتی‌تصویری بی‌کلام گروه دیوار با همین نام در سال ۱۳۹۳ منتشر شد. سبک قطعات این آلبوم سافت راک بود و قطعه «دیوار» از این آلبوم در اولین جشن سالانه موسیقی ما بهترین قطعه موسیقی تلفیقی بخش مردمی شد.
گروه چارتار در سال ۱۳۹۰ با گردهمایی چند رفیق اهل موسیقی تشکیل شد. آثار این گروه ترکیبی از موسیقی ایرانی و کلاسیک است. آلبوم مشهور «باران تویی» اولین آلبوم این گروه بود که در بهمن‌ماه سال ۱۳۹۰ منتشر شد و تندیس طلایی بهترین آلبوم و بهترین قطعه موسیقی تلفیقی سال ۱۳۹۲ به آن تعلق گرفت.
آلبوم دوم چارتار به‌نام «جاده می‌رقصد» در سال ۱۳۹۴ منتشر کرد. سومین آلبوم گروه چارتار هم «دریا کجاست» نام دارد که در سال ۱۳۹۶ منتشر شده است. آئین احمدی‌فر، آرش فتحی، آرمان گرشاسبی و احسان حائری اعضای کنونی چارتار هستند.
گروه افشارستان در سال ۱۳۹۰ به‌سرپرستی میلاد درخشانی تشکیل شد و برای اجرای زنده آلبوم افشارستان روی صحنه رفت. در قطعات این آلبوم مدرن‌نوازی تار ایرانی خودنمایی می‌کرد. آلبوم دوم و آخر این گروه در زمینه موسیقی تلفیقی با نام «افشارستان ۲ تا رهایی» در شهریور ۱۳۹۴ منتشر شد.
شاید نام گروه پالت در تیتراژ سریال لیسانسه‌ها به چشمتان خورده باشد و این گروه را با آهنگ «تمام ناتمام» بشناسید. گروه پالت در سال ۱۳۸۸ تشکیل شد. اولین آلبوم پالت به‌نام «آقای بنفش» در سال ۱۳۹۱ منتشر شد. دیگر آلبوم‌های این گروه عبارت‌اند از:
در چهارمین جشن سالانه موسیقی، تندیس بهترین آلبوم تلفیقی به‌انتخاب کارشناسان به آلبوم «تمام ناتمام» گروه پالت تعلق گرفت و سازهای گروه پالت عبارت‌اند از:
آثار گروه نیوش تلفیقی از موسیقی راک و سنتی و فولکلور است. آرش و سروش قهرمان لو در سال ۱۳۸۸ این گروه را تأسیس کردند. نیوش به‌معنی شنیدن با گوش جان است. حضور ساز سه‌تار الکترونیک با نوازندگی سروش قهرمان لو در قطعات این گروه نشانی از تلفیق موسیقی سنتی ایرانی و موسیقی الکترونیک است. از جمله آلبوم‌های این گروه می‌توان به «خواهم گفت»، «خرده‌های تاریکی» و «کینه» اشاره کرد.
گروه بمرانی گروهی خانوادگی است که در سال ۱۳۸۷ فعالیت خود را آغاز کرد. اولین آلبوم رسمی این گروه به‌نام «مخرج مشترک» با الهام از گروه‌های موسیقی خارجی، در سال ۱۳۹۴ منتشر شد. ژانر اصلی آثار این گروه بلوز، کانتری، راک و جاز است. اداره نمایش در سال ۱۳۹۲ بمرانی را پرکارترین آهنگ‌ساز تئاتر اعلام کرد.
دیگر آلبوم‌ها گروه بمرانی عبارت‌اند از:
گروه دارکوب سال ۱۳۸۶ به‌سرپرستی همایون نصیری تشکیل شد. آلبوم‌های «دارکوب»، «لیوا» و «نوکوب» از جمله آلبوم‌های این گروه هستند. گروه دارکوب در سال ۱۳۹۲ در نخستین جشنواره موسیقی ما، تندیس بهترین اجرای زنده موسیقی تلفیقی را کسب کرد. آلبوم «نوکوب» در سال ۱۳۹۴ جایزه باربد بهترین آهنگ‌ساز را در بخش موسیقی تلفیقی سی‌ویکمین جشنواره موسیقی فجر برای همایون نصیری به ارمغان آورد.
از خوانندگان این گروه می‌توان به حمیدرضا ترکاشوند، مهران مدیری و حامد بهداد اشاره کرد. تک‌آهنگ‌های «من دیوانه» با صدای احسان خواجه امیری و «ترش‌رو» با صدا علی زند وکیلی از دیگر آثار گروه دارکوب هستند.
گروه راک کامنت بند در سال ۱۳۸۶ به‌همت کیان پورتراب و نیما رمضان شکل گرفت. اولین آلبوم گروه با عنوان «می‌رم بالاتر» در سال ۱۳۹۳ منتشر شد. این آلبوم در سومین جشن سالانه موسیقی ما در سال ۱۳۹۴، عنوان بهترین آلبوم پاپ‌راک را از آن خود کرد. آلبوم‌های «رفته از دست» و «دایره‌ها» از دیگر آلبوم‌های گروه کامنت هستند. گیتار الکتریک، درامز، کیبورد و گیتار بیس سازهای اصلی این گروه‌اند.
رضا شایا و طاها پارسا گروه دنگ شو را در سال ۱۳۸۵ تأسیس کردند. این دو برادر فرزندان علیرضا شجاع نوری، بازیگر و تهیه‌کننده ایرانی هستند. این گروه که در آثار خود به‌کرات از اشعار مولانا استفاده کرده است نام خود را نیز با الهام از اشعار مولانا برگزیده است. واژه دنگ به‌معنی بی‌خبرشدن است.
«شیراز چهل‌ساله» اولین آلبوم رسمی این گروه بود که در سال ۱۳۸۹ منتشر شد. «دلتنگ شو» و «مدونای» از دیگر آلبوم‌های این گروه تلفیقی‌کار هستند.
در آثار گروه دنگ شو سازهای پیانو، ساکسیفون، تنبک، کنترباس یا گیتار باس و مجموعه طبل‌‌ها نقش اصلی را بر عهده دارند. در اکثر آثار این گروه تلفیق ترانه‌های فولکلور ایرانی با موسیقی جاز به گوش می‌رسد.
رامین بهنا بعد از گروه آویژه گروه بهنا را در پاییز ۱۳۸۵ تشکیل داد. فلسفه تشکیل این گروه نیز خلق آثار موسیقی تلفیقی ایرانی بود. این گروه در سال ۱۳۸۹ آلبوم «نه آن‌چنان» و در سال ۱۳۹۵ آلبوم «تهران ۱۱» را منتشر کرد. از جمله قطعات این آلبوم می‌توان به «سیدخندان»، «تنهایی» و «پارک‌وی» اشاره کرد. گروه بهنا در آلبوم «تهران ۱۱» از ساز ایرانی استفاده نکرده است.
گروه باراد یکی دیگر از گروه‌هایی است که فعالیت خود را در زمینه موسیقی تلفیقی در سال ۱۳۸۱ به پرچمداری پویا محمودی، خواننده و نوازنده گیتار، آغاز کرد اما در سال ۱۳۸۴ یعنی دو سال بعد از انتشار آلبوم «باراد»، منحل شد. آلبوم «باراد» معجونی از موسیقی راک و موسیقی نواحی جنوب ایران و اولین و آخرین محصول این گروه بود. پویا محمودی جزو اولین کسانی بود که موفق شد فواصل ایرانی (ربع پرده) را با گیتار الکتریک بنوازد.
گروه ایجاز یک گروه سه‌نفره بدون خواننده بود که در سال ۱۳۸۰ تشکیل شد. رضا تاج‌بخش نوازنده پیانو، هومن غفاری نوازنده درامز و دارا دارایی نوازنده گیتار باس اعضای این گروه بودند.
ایجاز در سال‌های ۱۳۸۹ و ۱۳۹۰ دو کنسرت در تالار وحدت و گرگان برگزار کرد. قطعات «باور کن»، «ویوا کارلوس»، «ادامه‌‌دار» و قطعه «سنتور من» ساخته پدرام درخشانی از قطعاتی بودند که گروه ایجاز در این کنسرت‌ها اجرا کرد. تاج‌بخش سبک کار این گروه را جاز ایرانیزه می‌نامد گروه ایجاز در مدت فعالیت خود آلبومی منتشر نکرد.
شهرام شعرباف به‌همراه شاهرخ ایزدخواه و بابک ریاحی‌پور در سال ۱۳۷۸ گروه اوهام را تشکیل داد. نخستین آلبوم رسمی این گروه با عنوان «این خرقه بینداز» در سال ۱۳۹۲ منتشر شد. لازم به ذکر است که گروه اوهام قبل از انتشار این آلبوم، پنج آلبوم غیررسمی ضبط کرد که هیچ‌کدام مجوز انتشار نگرفتند. آلبوم «نهال حیرت» یکی از این آلبوم‌ها بود.
آثار اوهام تلفیقی از موسیقی راک و موسیقی ایرانی است. این گروه از اولین‌های تلفیق راک و موسیقی ایرانی بودند. گروه اوهام در سال ۱۳۹۳ فعالیت خود را متوقف کرد.
گروه آویژه در سال ۱۳۷۵ و به‌همت رامین بهنا با همکاری پدرام درخشانی، بابک ریاحی‌پور و رضا آبایی تأسیس شد. آلبوم‌های «نخستین» و «آویژه» از آثار تلفیقی این گروه هستند.
آلبوم «نخستین» خورشید زرین اولین جشنواره موسیقی مهر را از آن خود کرد. این گروه ۴ سال عمر کرد و بعد از آن هریک از اعضای گروه جداگانه کار خود را ادامه دادند. آویژه را می‌توان پیش‌گام موسیقی تلفیقی در ایران نامید.
پدرام درخشانی این بار گروه رومی را تشکیل داد. در آثار گروه رومی هسته اصلی اثر موسیقی شرقی است. همچنین اشعار کلاسیک جایگاه ویژه‌ای در آثار گروه موسیقی رومی دارد.
مهرداد هویدا، امید حاجیلی، حامد نیک‌پی و دارا دارایی و میلاد درخشانی برخی از دیگر اعضای این گروه بودند. برخی از آلبوم‌های این گروه عبارت‌اند از «رومی ۱»، «رومی ۲» و «رومی ۳». آخرین کنسرت گروه رومی در زمستان سال ۱۳۹۲ اجرا شد.
شما تا چه اندازه با این سبک موسیقی آشنا و آیا طرفدار آن هستید؟ کدام گروه موسیقی را به علاقه‌مندان پیشنهاد می‌کنید؟
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها