اصغر فرهادی حداقل از حیث افتخارات و مطرحکردن نام سینمای ایران در جهان هم که شده، برجستهترین کارگردان و فیلمساز ایرانی است. او دو بار برای فیلمهای «فروشنده» و «جدایی نادر از سیمین» موفق به کسب جایزه اسکار در بخش بهترین فیلم خارجیزبان شده است. افتخاری که او را نهتنها در ایران، بلکه در عرصه جهانی بیرقیب کرد. فیلم قهرمان اصغر فرهادی آخرین اثر ساخته اوست که از پنجم آبانماه در سینماهای کشور اکران شده است. این فیلم نماینده ایران در مراسم اسکار امسال نیز هست. بهمناسبت اکران این فیلم مطلبی گردآوری کردهایم درباره زندگی، آثار و افتخارات این کارگردان برجسته کشورمان و با یکدیگر مروری خواهیم داشت بر کارنامه کاری و فیلم های اصغر فرهادی که بهترتیب سال تولید و اکرانشان معرفی خواهند شد. همراه ما بمانید.
راهنمای مطالعهنمایش
مختصری درباره زندگی، آثار و افتخارات اصغر فرهادی
اصغر فرهادی در تاریخ هفدهم اردیبهشتماه ۱۳۵۱ در خمینیشهر، از شهرهای اطراف اصفهان، متولد شد. از همان دوران کودکی و نوجوانی به دنیای سینما و فیلمسازی علاقهمند بود و ۱۴ سال بیشتر نداشت که با ورود به «انجمن فیلمسازان جوان اصفهان» فیلمهای کوتاه ۸ و ۱۶میلیمتری ساخت.
در سال ۱۳۷۷ تحصیلاتش در مقطع کارشناسی در رشته تئاتر، گرایش ادبیات نمایشی، را در دانشکده هنرهای زیبای تهران به پایان رساند. چند سال بعد هم از دانشگاه تربیت مدرس تهران در همین رشته (این بار گرایش کارگردانی) مدرک کارشناسیارشد گرفت.
نخستین تجربه سینمایی اصغر فرهادی به سال ۱۳۸۱ برمیگردد و فیلم سینمایی «ارتفاع پست»، ساخته ابراهیم حاتمیکیا. فیلمنامه این اثر محصول مشترک همکاری این دو است. سال بعد نخستین فیلم بلند سینمایی خود بهنام «رقص در غبار» را ساخت و کارگردانی کرد. فیلمی که نخستین تجربه کارگردانی او شد.
سال بعد «شهر زیبا» را ساخت، یکی از آثار ماندگار و تأملبرانگیز سینمای ایران که در ادامه مطلب جزئیات بیشتری دربارهاش خواهید خواند. روند موفقیتهای اصغر فرهادی در عرصه داخلی ادامه داشت تا آنکه در سال ۱۳۸۷ «درباره اِلی»، چهارمین اثر بلند سینمایی او، به اکران عمومی درآمد. فیلمی تحسینبرانگیز و ستودهشده که برای بار نخست نام اصغر فرهادی را در عرصههای بینالمللی نیز مطرح کرد و علاوه بر جوایز دیگر، در پنجاهونهمین دوره از جشنواره بینالمللی فیلم برلین، جایزه خرس نقرهای در بخش بهترین کارگردانی را برایش به ارمغان آورد.
موفقیتهای او در عرصههای بینالمللی با اکران جدایی نادر از سیمین در سال ۱۳۸۹ به نقطه اوج رسید. نخستین فیلم ایرانی که جوایز معتبر اسکار و خرس طلایی (جشنواره فیلم برلین) در بخش بهترین فیلم خارجیزبان را دریافت کرد و باعث شد منتقدان و مخاطبان سینما، فارغ از زبان و فرهنگشان، آن را تحسین کنند، درباره جنبههای مختلف فیلم صحبت کنند و مطلب بنویسند. فیلم فروشنده (۱۳۹۴) اثر دیگری بود که برای بار دوم این جوایز معتبر را نصیب اصغر فرهادی و سینمای ایران کرد.
اکران آخرین اثر ساخته او، فیلم قهرمان، در جشنواره کن باز از منتقدان بازخوردهای خوبی گرفت و جایزه بزرگ (گرن پری/ Grand Prix) این جشنواره را دریافت کرد. همچنین فیلم برای دریافت نخل طلا، معتبرترین جایزهای که در همین جشنواره اعطا میشود، نامزد شد. علاوه بر اینها فیلم قهرمان نماینده سینمای ایران در مراسم اسکار امسال نیز هست.
اصغر فرهادی از معدود فیلمسازانی است که نوشتن فیلمنامه آثارش را خود بر عهده میگیرد. در واقع در درجه اول داستانسرایی قهار است که برای بهاشتراکگذاشتن داستانش با دیگران از هنر فیلمسازی استفاده میکند. فرهادی بهجای نوشتن داستانهای عجیبوغریب، روایتهای سادهای دارد که در آنها بیشتر بر شخصیتها و واکنشهایی تمرکز میشود که در شرایط مختلف از خود نشان میدهند. یکی از منتقدان و نویسندگان روزنامه نیویورک تایمز دو ویژگی برجسته و بارز در فیلم های اصغر فرهادی را «رویکرد روانشناختی واقعگرایانه» و «انسجام و نکتهسنجی او در داستاننویسی» میداند.
مخاطبی که آثار او را تماشا میکند بهسادگی میتواند با شخصیتهای قصه ارتباط برقرار کند و خود را جای آنها بگذارد. به همین خاطر است که فیلمی مثل جدایی نادر از سیمین، با آنکه عمیقا ریشه در فرهنگ و مذهب جامعه ایرانی دارد، در سطح جهانی مخاطب پیدا میکند و ستوده میشود.
در روایتها و فیلم های اصغر فرهادی متمایزکردن آدمهای بد از آدمهای خوب دشوار و تقریبا غیرممکن است. هریک از شخصیتهای داستان انسانی است کاملا عادی و معمولی که به اقتضای شرایط و جایگاهی که در جامعه پیدا کرده است، واکنشهای خاصی از خود نشان میدهد. بهمرور که روایت داستان پیش میرود، با کنارهمگذاشتن این واکنشها درک خوبی از ذهنیات و روح و روان شخصیت پیدا خواهید کرد. در واقع مخاطب فیلمهای او بهجای آنکه به قضاوتکردن تشویق شود، به فکرکردن و تأمل راجع به زندگی انسان و روابط میان آدمها ترغیب میشود: چیزی که در مقایسه با کار اول، بهمراتب دشوارتر است و البته پاداش بهتری نیز به همراه دارد.
در ادامه با معرفی و بررسی فیلمهای او بیشتر درباره این ویژگیها و المانها در آثار او صحبت خواهیم کرد.
سال تولید: ۱۳۸۱
ژانر: درام
بازیگران اصلی: فرامرز قریبیان، یوسف خداپرست، باران کوثری
مدتزمان: ۱ ساعت و ۴۰ دقیقه
امتیاز IMDb: امتیاز ۶٫۷ از ۱۰
امتیاز Rottentomatoes: ثبتنشده
رقص در غبار درباره پسر جوانی است بهنام «نظر» که بهتازگی ازدواج کرده است و بهخاطر حرفوحدیثهای پشتسر مادر دختر، او را طلاق داده است. برای فراهمکردن بدهیهایش به خانواده دختر سر از بیابان درمیآورد و با پیرمرد کمحرفی آشنا میشود که برای گذران زندگی مار سمی شکار میکند و سم آنها را میفروشد.
رقص در غبار فیلمی است قدیمی و نخستین تجربه اصغر فرهادی در مقام کارگردان؛ به همین دلایل در مقایسه با سایر آثار او کاستیهایی دارد، اما در آن هم میتوان شمههایی از هنر خوب فرهادی در داستانپردازی دید و سراغ گرفت. بازی خوب و هنرمندانه فرامرز قریبیان و پایان جالب و تأملبرانگیز فیلم از ویژگیهای مثبتی هستند که میتوان برای این اثر برشمرد.
سال تولید: ۱۳۸۲
ژانر: درام
بازیگران اصلی: فرامرز قریبیان، ترانه علیدوستی، بابک انصاری
مدتزمان: ۱ ساعت و ۳۸ دقیقه
امتیاز IMDb: امتیاز ۷٫۷ از ۱۰
امتیاز Rottentomatoes: امتیاز ۸۹ از ۱۰۰
داستان شهر زیبا درباره نوجوانی است بهنام اکبر که تازه هجدهساله شده است و دو سال را بهخاطر ارتکاب به قتل در کانون اصلاح و تربیت «شهر زیبا» سر کرده است. رسیدن اکبر به سن قانونی اجرای حکم قصاص را مجاز میکند، اما خواهر اکبر و دوستی بهنام اعلا میخواهند هرطورشده رضایت خانواده مقتول را جلب کنند.
شهر زیبا با داستانی عمیق و تأثرگذار و ایفای نقش هنرمندانه گروه بازیگری، در رأس آنها ترانه علیدوستی، اثری فاخر و دیدنی در شمار فیلم های اصغر فرهادی است. این کارگردان برجسته در شهر زیبا روی مفاهیمی چون تقابل بخشش با خونخواهی دست میگذارد و بهزیبایی نشان میدهد که تصمیمگیری برای طرفهای درگیر در چنین ماجرایی چقدر دشوار و از لحاظ احساسی چقدر سنگین و پیچیده میشود.
سال تولید: ۱۳۸۴
ژانر: درام، معمایی، عاشقانه
بازیگران اصلی: هدیه تهرانی، حمید فرخنژاد، ترانه علیدوستی
مدتزمان: ۱ ساعت و ۴۲ دقیقه
امتیاز IMDb: امتیاز ۷٫۷ از ۱۰
امتیاز Rottentomatoes: امتیاز ۱۰۰ از ۱۰۰
روحانگیز (با بازی ترانه علیدوستی) زن نسبتا فقیری است که بهتازگی ازدواج کرده و از طرف شرکتی نظافتی در روز چهارشنبهسوری برای تمیزکاری به خانه زن و شوهر جوانی فرستاده میشود. زن خانه (هدیه تهرانی) به وفاداری همسرش شک کرده است و احساس میکند با آرایشگری که همسایهشان است رابطه دارد. او برای آنکه مطمئن شود، روحانگیز را درگیر ماجرا میکند.
چهارشنبه سوری از بهترین فیلم های اصغر فرهادی و نخستین اثری است که در آن بر روایتهای موازی زندگی مردم طبقات مختلف جامعه و زندگی زناشویی دست میگذارد، درونمایهای که بعدها در فیلم جدایی نادر از سیمین بهشکلی جامعتر و کارشدهتر به تصویر کشید. صدای توپ و ترقههای بیرون از خانه بهنوعی از ویرانی قریبالوقوعی حکایت دارند که در زندگی زن و شوهر داستان در شرف وقوع است؛ استفاده هنرمندانه از محیط اطراف و نشاندادن ارتباط آن با زندگی شخصیتهای داستان از تکنیکهایی بود که فرهادی در این فیلم برای بار نخست به کار گرفت.
از دیگر ویژگیهای مثبت فیلم تقابل معصومیت زنی در شرف ازدواج است با واقعیتهای زندگی زناشویی و تصویر تاریکی که گاهی در گذر سالیان پیدا میکند.
سال تولید: ۱۳۸۷
ژانر: درام، معمایی
بازیگران اصلی: گلشیفته فراهانی، شهاب حسینی، ترانه علیدوستی
مدتزمان: ۱ ساعت و ۵۹ دقیقه
امتیاز IMDb: امتیاز ۸٫۰ از ۱۰
امتیاز Rottentomatoes: امتیاز ۹۹ از ۱۰۰
سپیده (با بازی گلشیفته فراهانی) تصمیم میگیرد اِلی (ترانه علیدوستی)، مربی مهدکودک دخترش، را در سفر شمالی که با دوستان پیش رو دارند همراه ببرد تا آنجا زمینه آشنایی او با دوست قدیمیاش احمد (شهاب حسینی) را فراهم کند که تازگی از آلمان به ایران برگشته است. روز دومی که در ویلای کنار دریا سپری میکنند، الی ناپدید میشود و زمینهساز اتفاقاتی که در ادامه داستان میافتد.
درباره الی فیلمی است که نام اصغر فرهادی را در عرصههای جهانی مطرح کرد. فیلمی که علاوه بر سایر جوایز بینالمللی، جایزه خرس نقرهای بهترین کارگردانی را برایش به ارمغان آورد. فرهادی در این فیلم دریایی را به تصویر میکشد که در نیمه نخست فیلم مسحورکننده و زیباست و در نیمه دوم فیلم، هراسانگیز و هولناک. دریایی که بیش از هر چیز دیگر در طبیعت، ظرفیت پذیرش همزمان خیر و شر را دارد. درباره الی با داستان زیبا از فیلمهای ماندگار سینمای ایران است و یکی از بهترین فیلم های اصغر فرهادی.
سال تولید: ۱۳۸۹
ژانر: درام
بازیگران اصلی: لیلا حاتمی، پیمان معادی، شهاب حسینی، ساره بیات
مدتزمان: ۱ ساعت و ۵۹ دقیقه
امتیاز IMDb: امتیاز ۸٫۳ از ۱۰
امتیاز Rottentomatoes: امتیاز ۹۹ از ۱۰۰
نادر و سیمین زن و شوهر جوانی هستند که بهخاطر مشکلات و اختلافنظرهایی که پیدا کردهاند میخواهند از یکدیگر جدا شوند. وقتی سیمین نادر را ترک میکند، او مجبور میشود برای مراقبت از پدرش که به آلزایمر مبتلا است، زنی بهنام راضیه را به خدمت بگیرد. روزی به خانه میآید و میبیند دست پدرش به تخت بسته شده است و زن خدمتکار خانه نیست. وقتی زن برمیگردد، میان او و نادر دعوایی درمیگیرد و نادر او را به بیرون از خانه هل میدهد. کاری که پای شوهر راضیه را به میان میکشد و عواقبی تراژیک برای طرفهای درگیر دارد.
اصغر فرهادی در جدایی نادر از سیمین در دو سکانس در ابتدا و انتهای فیلم تماشاگر اثرش را در مقام قاضی میگذارد؛ اما پیش از آنکه قضاوت کند، از او میخواهد داستان زندگی آدمهای قصهاش را ببیند؛ تجربهای که شاید بهکلی قدرت قضاوت را از او سلب کند. گروه بازیگری در این فیلم عالی و بینقص ایفای نقش میکند که نقش مؤثری در باورپذیری داستان فیلم و نزدیکی آن به واقعیت دارد. یکی از منتقدان وبسایت Rottentomatoes دراینباره نوشت: «این آدمها [اشاره به شخصیتهای فیلم] بهحدی واقعی به نظر میآیند که حس میکنید در خانه بغلی در همسایگی شما زندگی میکنند و احتمالا همینطور هم هست.»
جدایی نادر از سیمین علاوه بر جایزه اسکار، ۸۹ جایزه دیگر نیز از جشنوارههای مختلف بینالمللی و داخلی دریافت کرد و در بخش بهترین فیلمنامه غیراقتباسی نیز نامزد دریافت جایزه اسکار شد.
سال تولید: ۲۰۱۳ (۱۳۹۲)
کشورهای سازنده: فرانسه، ایتالیا، ایران
زبان: فارسی، فرانسوی
ژانر: درام، معمایی
بازیگران اصلی: بِرنیس بُژو (Bérénice Bejo)، علی مصفا، طاهر رحیم (Tahar Rahim)
مدتزمان: ۲ ساعت و ۱۰ دقیقه
امتیاز IMDb: امتیاز ۷٫۷ از ۱۰
امتیاز Rottentomatoes: امتیاز ۹۹ از ۱۰۰
احمد (با بازی علی مصفا) پس از گذشت چهار سال از بازگشتش به ایران به درخواست همسر سابقش به فرانسه برمیگردد تا توافقی و رسمی از یکدیگر طلاق بگیرند. لوسی، دختر بزرگ همسر سابق احمد، رازهایی را درباره رابطه جدید مادرش با مردی بهنام سمیر افشا میکند که برای هیچکس، از جمله احمد، خوشایند نیست.
با تماشای فیلم گذشته میتوانید شاهد یکی دیگر از داستانهای عمیق و چندوجهی اصغر فرهادی باشید. داستانی که در آن تقریبا همهچیز میتوان یافت: از خشم و عصبانیت و خیانت گرفته تا عشق و ناراحتی و احترام و همدلی. داستانی که در آن هر کس رازهای خود را دارد و نمیتواند به این سادگیها از شر گذشتهاش رهایی پیدا کند مگر با گفتن حقیقت.
یکی از نقاط قوت فیلم، مثل آنچه در بیشتر فیلم های اصغر فرهادی شاهدش هستیم، ایفای نقش خوب و هنرمندانه گروه بازیگری آن است. بِرنیس بُژو برای ایفای نقش تحسینبرانگیزش در این فیلم در جشنواره فیلم کن جایزه بهترین بازیگر نقش اصلی زن را از آنِ خود کرد.
سال تولید: ۱۳۹۴
ژانر: درام
بازیگران اصلی: شهاب حسینی، ترانه علیدوستی، مینا ساداتی
مدتزمان: ۲ ساعت و ۴ دقیقه
امتیاز IMDb: امتیاز ۷٫۷ از ۱۰
امتیاز Rottentomatoes: امتیاز ۹۶ از ۱۰۰
رعنا و عماد، زن و شوهر جوانی هستند که یکی مشهورترین نمایشنامههای جهان، «مرگ فروشنده» اثر آرتور میلر را روی صحنه میبرند. آنها بهخاطر نشست زمین کناری و ترکخوردن دیوارهای خانهشان مجبور به ترک آن میشوند. بهپیشنهاد یکی از دوستان وارد خانهای اجارهای میشوند که مستأجر قبلی آن، زنی بهنام آهو، شهرت خوبی میان اهالی محل ندارد. شبی یکی از مشتریهای آهو بیخبر از آنکه او دیگر آنجا زندگی نمیکند، وارد خانه میشود. حادثهای رخ میدهد و… .
فیلم فروشنده یکی دیگر از آثار فاخر در میان فیلم های اصغر فرهادی است. اثری که دومین جایزه اسکار را برای فرهادی و سینمای ایران به ارمغان آورد. شهاب حسینی نیز برای بازی تحسینشدهاش در نقش عماد موفق به کسب جایزه بهترین بازیگر مرد از جشنواره فیلم کن شد.
فیلم فروشنده داستانی بسیار جالب دارد که برای مخاطب درگیری ذهنی ایجاد میکند و تا پایان او را درگیر نگه میدارد و بهشیوهای هنرمندانه برخی از درونمایههای نمایشنامه آرتور میلر را به مشکلات و مسائل جامعه بسط میدهد. یکی از نقاط قوت فیلم، به باور منتقدان، سکانس ابتدایی آن است که در آن ترکخوردن دیوارهای خانه عماد و رعنا و رفتن آن تا مرز فروپاشی نشانهای منحوس میشود از خطری که آینده زندگی زناشویی این دو را تهدید میکند.
فیلم فروشنده علاوه بر جایزه اسکار، در مجموع از محافل داخلی و بینالمللی ۱۳ جایزه دریافت کرده است. بهترین فیلمنامه و بهترین بازیگر مرد (شهاب حسینی) از جشنواره فیلم کن معتبرترین این جوایز هستند. (فروشنده برای دریافت نخل طلای بهترین فیلم نیز در این جشنواره نامزد بود.)
سال تولید: ۲۰۱۸
کشورهای سازنده: اسپانیا، فرانسه، آرژانتین
زبان: اسپانیایی، انگلیسی
ژانر: جنایی، درام، معمایی
بازیگران اصلی: خاویر باردام (Javier Bardem)، پنهلوپه کروز (Penélope Cruz)، ریکاردو دارین (Ricardo Darín)
مدتزمان: ۲ ساعت و ۱۳ دقیقه
امتیاز IMDb: امتیاز ۶٫۹ از ۱۰
امتیاز Rottentomatoes: امتیاز ۷۸ از ۱۰۰
لورا (با بازی پنهلوپه کروز) زنی اسپانیایی است که چند سالی در بوئنوس آیرس آرژانتین زندگی میکند. برای شرکت در مراسم عروسی خواهرش همراه با دو فرزند خود به زادگاهش مادرید بازمیگردد. اینجا اتفاقات غیرمنتظرهای برایش میافتد و پای روابط و مسائل گذشته به میان میآید.
به باور بخش اعظم منتقدان، فیلم همه میدانند بهرغم داستان نسبتا خوب و تلاش تحسینبرانگیز گروه بازیگری آن، در مقایسه با بیشتر فیلم های اصغر فرهادی کاستیهایی دارد. البته باید در نظر داشت که موفقیتهای چشمگیر فرهادی در عرصههای بینالمللی کمی انتظارات را از او بالا برده است و این کاستیها تنها در صورتی به چشم خواهند آمد که این اثر را با سایر آثار خود او مقایسه کنیم. همانطور که منتقد وبسایت Rottentomatoes مطرح میکند: «بهترینِ فرهادی نیست [اشاره به فیلم همه میدانند]، با وجود این فرهادی حتی اگر در اوج هم نباشد، باز هم فیلمهایش از خیلی از فیلمهای دیگر بهتر هستند.» فیلم جالب و زیبایی است و حتما ارزش یک بار دیدن را دارد.
سال تولید: ۱۴۰۰
ژانر: درام، مهیج (تریلر)
بازیگران اصلی: امیر جدیدی، محسن تنابنده، فرشته صدرعرفایی
مدتزمان: ۲ ساعت و ۷ دقیقه
امتیاز IMDb: ثبتنشده
امتیاز Rottentomatoes: امتیاز ۱۰۰ از ۱۰۰
رحیم (با بازی امیر جدیدی) بهخاطر بدهی به زندان افتاده است. دو روز مرخصی میگیرد تا شاید بتواند طلبکارش، بهرام، را راضی کند با دریافت بخشی از بدهی او را از زندان آزاد کند. اما در حین این مرخصی دوروزه اتفاقاتی برای بهرام میافتد که حتی تصورش هم برایش دشوار است.
همانطور که میدانید این اثر هنور به اکران عمومی درنیامده است و چیز زیادی راجع به آن نمیدانیم جز آنکه در جشنواره فیلم کن به نمایش درآمد و تماشاگران فیلم پس از پایان آن، پنج دقیقه ایستاده اصغر فرهادی و سایر دستاندرکاران فیلم را تشویق کردند. منتقدان وبسایت Rottentomatoes نیز بسیار از این ساخته اصغر فرهادی استقبال کردهاند و به آن امتیاز ۱۰۰ از ۱۰۰ دادهاند.
فیلم قهرمان از جشنواره فیلم کن فعلا دو جایزه فرانسوا شاله (François Chalais: جایزهای است که روزنامهنگاران درباره اهدای آن تصمیم میگیرند)، و جایزه بزرگ (Grand Prix) را دریافت کرده است و برای دریافت نخل طلای بهترین فیلم از همین جشنواره نامزد شده است. این اثر نماینده ایران در مراسم اسکار امسال نیز هست.
فیلم های اصغر فرهادی ویژگیهای خوب بسیار دارند و به همین خاطر است که این کارگردان برجسته ایرانی طی دو دهه اخیر در عرصههای داخلی و بینالمللی خوش درخشیده و افتخارات زیادی کسب کرده است. تمام فیلمهای او، از آثار قدیمیتر گرفته مثل شهر زیبا و درباره الی تا آثار متأخری چون فروشنده و فیلمهای دیگر، هر یک سفری پر رمز و راز به اعماق روح و روان آدمی هستند و با تعمق در آنها میتوان درک بهتر و معنادارتری از جامعه امروز ایرانی و مسائلی که با آن سروکار داریم پیدا کرد.
نظر شما چیست؟ در میان فیلم های اصغر فرهادی کدام آثار او بیشتر توجهتان را جلب کرده است؟ دلیل آن چه بوده و چه ویژگیهایی سبب این انتخاب شما بودهاند؟ چه نظری راجع به فیلمهای او دارید و پس از تماشای آنها چه مسائلی برایتان درگیری ذهنی ایجاد کردهاند؟
اگر مایل باشید، میتوانید در قسمت «ارسال دیدگاه» به ما و مخاطبان چطور نظرات خود را بگویید. نظرات شما برایمان بسیار ارزشمند هستند.
منبع imdb rottentomatoes
سرگرمیسینمایمعرفی فیلم
0
اشتراکگذاریWhatsAppTelegramFacebookLinkedinTwitterپرینتایمیل
پاسخ ها