علائم قارچ سیاه؛ هرآنچه باید درمورد بیماری موكورمیكوز بدانید

قارچ سیاه یا موکورمیکوز (زایگومیکوز) نوعی عفونت قارچی جدی اما نادر است که بعضی رسانه‌ها از آن با اسامی «مرگ سیاه» یا «بیماری زامبی» نام می‌برند. این‌طور به‌ نظر می‌رسد که با شیوع ویروس کرونا، آمار ابتلا به بیماری قارچ سیاه هم در بعضی کشورها مثل هند افزایش یافته است. به همین دلیل، در این مقاله، بیشتر با بیماری قارچ سیاه و علائم و عوارض ناشی‌ از آن آشنا می‌شویم. تا انتهای مقاله با ما همراه باشید.

آنچه در این مقاله خواهید خواند:
بیماری موکورمیکوز چیست؟ | انواع قارچ سیاه | علائم قارچ سیاه | عوارض وخیم موکورمیکوز | ارتباط کرونا با شیوع قارچ سیاه در هند | ۵ سؤال رایج درمورد موکورمیکوز

بیماری موکورمیکوز چیست؟

قارچ سیاه یا موکورمیکوز (زایگومیکوز) نوعی عفونت قارچی جدی اما نادر است که گروهی از کپک‌ها به‌نام موکورمیست‌ها ایجادش می‌کنند. این کپک‌ها در هر محیطی از جمله خاک، مواد آلیِ در حال فساد (مثل برگ‌ها، کمپوست و چوب پوسیده) زندگی می‌کنند. شیوع بیماری قارچ سیاه در تابستان و پاییز بیشتر از زمستان و بهار است. دو گونه ریزوپوس (Rhizopus) و موکور (Mucor) رایج‌ترین گونه‌های قارچی‌اند که موجب موکورمیکوز می‌شوند.

این بیماری معمولا بعد از تنفس اسپور قارچ موجود در هوا وارد بدن می‌شود و روی سینوس‌ها یا ریه‌ اثر می‌گذارد. البته در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی ندارند، قارچ می‌تواند از طریق بریدگی، سوختگی یا انواع جراحت‌ها وارد پوست شود و موکورمیکوز پوستی را ایجاد کند.

قارچ سیاه برای بیشتر افراد مضر نیست و معمولا روی افرادی اثر می‌گذارد که مشکل سلامتی (مثل کووید ۱۹) دارند یا از داروهایی استفاده می‌کنند که توانایی بدن برای مبارزه با میکروب‌ها و بیماری را کاهش می‌دهد و در نتیجه، سیستم ایمنی ضعیفی دارند.

انواع قارچ سیاه

با توجه به اینکه موکورمیکوز کدام بخش از بدن را درگیر کند، به انواع مختلفی تقسیم می‌شود.

• موکورمیکوز ریه: در افراد مبتلا به سرطان و افرادی با عضو پیوندی یا سلول‌ بنیادی پیوندی شایع‌تر است.
• موکورمیکوز دستگاه گوارش: در کودکان، به‌خصوص نوزادان زیر یک ماه نارس با وزن کم تولد که از آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنند، شایع‌تر از بزرگ‌سالان است.
• موکورمیکوز رینوسربرال (سینوس و مغز): عفونت در سینوس ایجاد می‌شود و در مغز منتشر می‌شود. این شکل از قارچ سیاه در افراد مبتلا به دیابت کنترل‌نشده و افراد دارای کلیه پیوندی شایع‌تر است.
• موکورمیکوز پوستی: زمانی اتفاق می‌افتد که قارچ از طریق جراحت‌های پوستی (جراحت، سوختگی یا انواع آسیب پوستی) وارد بدن می‌شود. این نوع از قارچ سیاه در افرادی شایع‌تر است که سیستم ایمنی‌شان ضعیف نیست.
• موکورمیکوز منتشرشده: زمانی اتفاق می‌افتد که عفونت از طریق جریان خون منتشر می‌شود و بخش دیگری از بدن را درگیر می‌کند. این عفونت بیشتر مغز را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد؛ اما می‌تواند در سایر بخش‌ها از جمله طحال، قلب و پوست اثر بگذارد.

علائم قارچ سیاه

علائم و میزان مرگ‌ومیر در بیماری موکورمیکوز با توجه به نوع آن متفاوت است. اگر فکر می‌کنید علائم شما به موکورمیکوز مربوط است با پزشکتان صحبت کنید.

• علائم موکورمیکوز سینوس و مغز

• تب؛
• سردرد؛
• درد صورت؛
• ورم چشمی؛
• ورم یک‌طرفه صورت؛
• گرفتگی بینی و سینوس؛
• ضایعات سیاه روی پل‌ بینی یا بالای لب که به‌سرعت تشدید می‌شود.

• علائم موکورمیکوز ریه

• تب؛
• تنگی نفس؛
• درد قفسه سینه؛
• سرفه خونی یا همراه با ترشحات تیره.

• موکورمیکوز پوستی

موکورمیکوز پوستی شبیه تاول یا زخم است و ناحیه عفونت سیاه می‌شود. سایر علائم موکورمیکوز پوستی شامل موارد زیر است:

• درد؛
• گرما؛
• قرمزی زیاد؛
• ورم اطراف زخم.

• علائم موکورمیکوز کلیوی

• تب؛
• درد پهلو.

• علائم موکورمیکوز گوارشی

• درد شکمی؛
• حالت تهوع و استفراغ؛
• خونریزی دستگاه گوارش.

• علائم موکورمیکوز منتشرشده

معمولا در افرادی اتفاق می‌افتد که بیماری‌های دیگری داشتند؛ بنابراین تشخیص علائم مربوط به موکورمیکوز دشوار است. عفونت منتشرشده در مغز ممکن است موجب تغییر حالت روانی و کما شود. سایر علائم موکورمیکوز منتشرشده شامل موارد زیر است:

• تب؛
• سردرد؛
• عفونت باکتریایی ثانویه؛
• سپسیس یا عفونت خون.

هرچند این علائم می‌تواند نشانه موکورمیکوز باشد، اما قطعی نیست.

عوارض وخیم موکورمیکوز

• ازدست‌دادن بافت بدن به‌دلیل عفونت و برداشتن بافت آسیب‌دیده؛
• نقص در عملکرد اندام؛
• نابینایی؛
• و مرگ.

ارتباط کرونا با شیوع قارچ سیاه در هند

با افزایش بیماری کرونا در هند، موج ابتلا به قارچ سیاه هم در این کشور افزایش یافت. استفاده از داروهای استروئیدی روشی معمول برای درمان کرونا در بیمارانی با سطح اکسیژن پایین است. استروئید از طرفی میزان التهاب را کم می‌کند و از طرف دیگر، توانایی بدن برای مبارزه با عفونت را کاهش می‌دهد. به‌طوری‌ که اگر بیمار دوز مناسب استروئید را دریافت نکند ممکن است به بیماری‌های عفونی دیگری مبتلا شود.

احتمال ابتلا به قارچ سیاه در افراد مبتلا به بیمار‌ی‌های مزمن مثل دیابت بیشتر است. قند خون کنترل‌نشده در بیماران کرونایی و استفاده از دوز بالای استروئید خون را اسیدی می‌کند که محیط مناسبی برای رشد قارچ سیاه است. همچنین، کمبود تانک‌های اکسیژن و دستگاه‌های تهویه و استفاده از دستگاه‌های قدیمی نیز ممکن است عامل دیگری برای افزایش قارچ سیاه در هند باشد.

مبارزه با کرونا سیستم ایمنی افراد را تضعیف می‌کند و احتمال ابتلا به موکورمیکوز را افزایش می‌دهد.

پاسخ به ۵ سؤال رایج درمورد موکورمیکوز

۱. چه کسانی دچار موکورمیکوز می‌شوند؟

موکورمیکوز نوعی بیماری نادر است و بیشتر در افرادی ایجاد می‌شود که مشکل سلامتی دارند یا از داروهایی استفاده می‌کنند که توانایی بدن برای مبارزه با میکروب‌ها و بیماری‌ها را کاهش می‌دهد. گروه‌ خاصی از افراد بیشتر دچار موکورمیکوز می‌شوند که می‌توان شرایط زیر اشاره کرد:

• سرطان؛
• پیوند عضو؛
• پیوند سلول‌ بنیادی؛
• مصرف داروی تزریقی؛
• آهن زیاد در بدن (هموکروماتوزیس)؛
• دیابت (به‌خصوص دیابت کتواسیدوز)؛
• مصرف طولانی‌مدت کورتیکواستروئید؛
• نوتروپنی (کاهش تعداد گلبول سفید)؛
• جراحت پوستی ناشی از جراحی، سوختی یا زخم؛
• تولد زودهنگام یا وزن پایین تولد (برای موکورمیکوز گوارشی نوزادی).

۲. آیا موکورمیکوز مسری است؟

خیر. موکورمیکوز بین انسان یا بین انسان و حیوان سرایت ‌نمی‌کند.

۳. چطور می‌توان احتمال ابتلا به موکورمیکوز را کاهش داد؟

از آنجا که قارچ سیاه در محیط پیرامون ما زیاد است، جلوگیری از تنفس اسپورهای قارچ مشکل است. همچنین، هیچ واکسنی برای پیشگیری از موکورمیکوز وجود ندارد. با این‌ حال، با چند روش ساده می‌توان احتمال ابتلا به بیماری را به‌ویژه در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف کاهش داد. در ادامه، به این موارد اشاره شده است:

• حفاظت شخصی: هرچند این روش پیشنهاد می‌شود، از ابتلا به بیماری پیشگیری نمی‌کند.

• • از تماس مستقیم با ساختمان‌های آسیب‌دیده توسط آب و جریان آب ناشی‌ از طوفان و بلایای طبیعی بپرهیزید؛
  • سعی کنید از مناطقی با آلودگی زیاد مثل مناطق در حال ساخت‌و‌ساز و حفاری بپرهیزید یا از ماسک استفاده کنید؛
  • از فعالیت‌هایی مثل باغبانی که شامل تماس مستقیم با خاک یا گردوغبار است خودداری کنید یا از وسایل محافظتی مثل دستکش و ماسک استفاده کنید و بعد از پایان کار صورت و دست‌هایتان را به‌خوبی بشویید.

• داروهای ضدقارچ: اگر شرایطی مثل پیوند اندام یا پیوند سلول بنیادی دارید که احتمال ابتلای شما به موکورمیکوز را افزایش می‌دهد، ممکن است پزشک برای پیشگیری از موکورمیکوز و سایر عفونت‌های قارچی دارو تجویز کند. البته تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.

۴. موکورمیکوز چطور تشخیص داده می‌شود؟

زمانی‌ که پزشک موکورمیکوز را تشخیص دهد، سابق پزشکی، علائم، معاینات فیزیکی و نتایج آزمایشگاهی شما را در نظر می‌گیرد و اگر به بیماری قارچ سیاه مشکوک شود، ممکن است از مایع سینوسی، ریه یا از بافت شما نمونه بگیرد و برای آزمایشگاه ارسال کند یا برایتان سی‌تی‌اسکن ریه، سینوس یا سایر بخش‌های مشکوک بدن را تجویز کند.

۵. موکورمیکوز چطور درمان می‌شود؟

درمان قارچ سیاه باید سریع و جسورانه باشد، زیرا در زمان لازم برای تشخیص بیماری ممکن است بیمار از آسیب بافتی رنج ببرد و این آسیب برگشت‌ناپذیر باشد. بیشترِ بیماران به هر دو نوع درمان جراحی و دارویی نیاز دارند. تا جایی که گاهی جراحی‌نشدن ممکن است موجب مرگ بیمار شود. همچنین، در بعضی شرایط لازم است بخشی از بافت‌های سالم اطراف بافت آسیب‌دیده هم برداشته شود؛ برای مثال، در عفونت چشمی لازم است تمام چشم برداشته شود.

داروهای ضدقارچ مثل آمفوتریسین بی (Amphotericin B)، پاسوکونازول (Posaconazole)، ایزوکونازول (Isavuconazole) نیز برای درمان بیماری تجویز می‌شود که به‌صورت درون‌رگی یا خوراکی استفاده می‌شوند.

شما بگویید

شما چقدر با بیماری قارچ سیاه آشنایی داشتید؟ آیا این مقاله اطلاعات تازه و جدیدی در اختیارتان قرار داد؟ آیا تجربه‌ای از بیماری قارچ سیاه دارید؟ در صورت تمایل، می‌توانید در قسمت «ارسال دیدگاه» تجربه یا نظرتان را برایمان بنویسید. همچنین، به‌راحتی می‌توانید این مقاله را از طریق شبکه‌های اجتماعی برای دوستانتان بفرستید تا بیشتر مراقب سلامتی‌شان باشند.

منبع medicinenet healthline cdc

بیماری های عفونیبیماری های ویروسیعفونت قارچیویروس کرونا

0

اشتراک‌گذاریWhatsAppTelegramFacebookLinkedinTwitterپرینتایمیل