شناسایی بزرگ ترین انفجار دیده شده در جهان پس از بیگ بنگ

دانشمندانی که درحال مطالعه‌ی خوشه‌ای کهکشانی در دوردست‌ها هستند، بزرگ‌ترین انفجار دیده‌شده در کیهان را از زمان بیگ‌بنگ تاکنون شناسایی کردند.

 ستاره‌شناسان موفق به کشف بزرگ‌ترین انفجار جهان از زمان بیگ‌بنگ شدند. انرژی این انفجار که از سیاه‌چاله‌ای در مرکز کهکشانی غول‌آسا سرچشمه می‌گیرد، پنج برابر بیشتر از نمونه‌های ثبت‌شده‌ی قبلی است. پروفسور ملانی جانستون هالیت از مرکز بین‌المللی پژوهش‌های رادیویی ستاره‌شناسی دانشگاه کورتین می‌گوید:

انرژی این انفجار فراتر از حد تصور است. ما در گذشته هم شاهد انفجارهایی در مرکز کهکشان بوده‌ایم؛ اما این مورد تازه وسیع‌تر است و نمی‌دانیم دلیل بزرگی بیش از حدش چیست؛ اما از شواهد برمی‌آید که روند انفجار آهسته بوده است. درست مانند حرکت آهسته‌ای که ممکن است صدها میلیون سال به طول بینجامد.

انفجار یادشده در ابرخوشه‌ی کهکشانی مارافسای به‌وقوع پیوسته است که نزدیک به ۳۹۰ میلیون سال نوری از زمین فاصله دارد و برای کشف آن از چهار تلسکوپ استفاده شده است: رصدخانه‌ی پرتو ایکس چاندرا ناسا، XMM Newton از آژانس فضایی اروپا، آرایه‌ی تلسکوپی عریض مارکیسون (MWA) در استرالیای غربی و تلسکوپ رادیویی غول‌آسای (GMRT) در هند.

• کشف سیگنال‌هایی تکرارشونده از اعماق فضا؛ فرازمینی‌ها به ما پیام می‌دهند؟
• آیا دنیا پیش از بیگ بنگ وجود داشت؟

^{انفجار قدرتمند در خوشه‌ی کهکشانی اوفیوکوس}

طبق رصدها، انفجار یادشده به‌قدری قدرتمند بوده است که حفره‌ای بزرگ را در پلاسمای خوشه به جای گذاشته است. پلاسما گاز بسیار داغی است که در اطراف سیاه‌چاله قرار دارد. فضای داخل این حفره، با امواج رادیویی احاطه شده است. این امواج، حاصل الکترون‌هایی هستند که با سرعت نور حرکت می‌کنند. به عقیده‌ی پژوهشگران، انرژی الکترون‌ها از انفجار عظیم نزدیک به کهکشان تأمین شده‌ است. به گفته‌ی سیمونا گیاسینتوچی از آزمایشگاه پژوهش‌های نیروی دریایی ایالات متحده، این انفجار بسیار مشابه فوران کوهستان سنت هلن در سال ۱۹۸۰ است که منجر به پارگی قسمت بالای کوهستان شد. او می‌گوید:

تفاوت این دو انفجار در این است که می‌توانید ۱۵ کهکشان راه شیری را در حفره‌ی به وجود آمده از گاز داغ خوشه قرار دهید.

معمولا چنین انفجارهایی زمانی رخ می‌دهند که مقدار زیادی ماده وارد سیاه‌چاله‌ای غول‌آسا شوند. با توجه به چرخش سیاه‌چاله و خمیدگی فضا زمان، ماده وارد فواره‌ی قدرتمندی می‌شود که با سرعت بالایی از سیاه‌چاله فاصله می‌گیرد. به نظر می‌رسد فواره‌ای که باعث به وجود آمدن حفره‌ی این کهکشان شده، از بین رفته باشد. عرض این حفره‌ی غول‌آسا به ۷۵۰ هزار سال نوری می‌رسد.

انرژی مورد نیاز برای ایجاد چنین حفره‌ای، ده میلیارد برابر انرژی کل طول عمر خورشید است. هنوز مشخص نیست که چگونه یک سیاه‌چاله می‌تواند چنین انرژی قدرتمندی را به وجود بیاورد. پروفسور جانستون هالیت، مدیر MWA و کارشناس خوشه‌های کهکشانی، این کشف را به اولین اکتشافات استخوان دایناسورها تشبیه می‌کند. او می‌گوید:

این اکتشاف نوعی باستان‌شناسی است، ما با استفاده از ابزارهای مختلف و تلسکوپ‌های رادیویی فرکانس پائین به حفاری در فضا می‌پردازیم و می‌توانیم انفجارهای این‌چنینی را کشف کنیم.

کشف انفجار یادشده، بار دیگر بر اهمیت بررسی جهان در طول موج‌های مختلف تأکید می‌کند. پروفسور هالیت می‌افزاید: «ترکیب اطلاعات تلسکوپ‌های رادیویی و پرتو ایکس به ما در این کشف مهم کمک کرد؛ اما برای پاسخگویی به پرسش‌های بیشتر به داده‌های بیشتری نیاز داریم.»