چه عواملی باعث شکل گیری رفتارهای پرخطر در دوران بلوغ می شود؟

خطرات دوران بلوغ تهدید کننده افرادی است که بلوغ زودرس داشته اند

نشانه‌های خطر در دوران بلوغ نوجوانان را بشناسید 

دوره بلوغ، دوره ای پرهیجان و دشوار است که به صورت طبیعی در حیطه جسمانی و عقلانی نوجوان شکل می گیرد. یکی از دغدغه های والدین، مدیریت رفتار های پرخطر نوجوان است. ما در این مقاله رفتار های پر خطر نوجوانان در دوران بلوغ را عنوان می کنیم. 

آشنایی با دوره ی بلوغ

یکی از مراحل رشد طبیعی انسان در حیطه جسمانی و عقلانی، بلوغ است. در دوره بلوغ فرد از دنیای کودکی فارغ می گردد و در دنیای نوجوانی گام بر می دارد. 

در این دوره پر فراز و نشیب کودک تغییراتی را از نظر فیزیکی، رفتاری، روانی و اجتماعی تجربه می کند.

دوره ی پرچالش بلوغ جنسی با ترشح هورمون های تستوسترون و استروژن آغاز می شود. در طی این روند، هورمون های ترشح شده بر روی تعادل احساسی نوجوان تأثیر می گذارد و به صورت تناوبی سبب شکل گیری هیجانات در نوجوان می گردد. 

کودکی که در دوره نوجوانی از حمایت مناسب و امنیت روانی بهره مند نگردد، در معرض شکل گیری رفتار های پرخطر قرار می گیرد. 

در اکثر مواقع خطرات دوران بلوغ تهدید کننده افرادی است که زود تر از موعد مقرر به سن بلوغ رسیده اند. به عبارتی دیگر زمانی که یک کودک دچار بلوغ زودرس می شود، به موجب عدم برخورداری از توانایی مقابله با تغییرات بلوغ در معرض خطرهای آن قرار دارد. 

عوامل دخیل در شکل گیری رفتارهای پرخطر در دوران بلوغ

اصلی ترین مؤلفه در شکل گیری خطرات دوران بلوغ، عوامل روانشناختی می باشد. به میزانی که یک نوجوان از سلامت روانی برخوردار باشد، احتمال تداخل آسیب فردی کاهش پیدا می کند. 

شکل گیری رفتار های پرخطر در دوره بلوغ تحت تأثیر عوامل متعددی اعم از محیط زندگی، فشار های روانی، محیط خانواده و گروه همسالان قرار دارد. 

یکی از خطرات دوران بلوغ افزایش میزان تمایل به رابطه جنسی به صورت طبیعی است

خطرات روانی و جسمانی دوران بلوغ

برقراری رابطه جنسی

یکی از خطرات دوران بلوغ، افزایش میزان تمایل به رابطه جنسی به صورت طبیعی است. در این بازه زمانی به موجب نوسان در ترشح هورمون احساسات نوجوان دستخوش تغییر می شود و تجربه مسائل عاطفی امری عادی تلقی می شود. 

در صورتی که نوجوان در دوره بلوغ نتواند در رفتار با جنس مخالف، حد اعتدال را رعایت کند، به مشکلاتی دچار می شود. 

با افزایش سن نوجوان، میزان تمایل به جنس مخالف و رابطه جنسی افزایش پیدا می کند. بی توجهی و عدم آموزش مسائل جنسی به نوجوان احتمال تجربه برقراری رابطه جنسی را تشدید می کند.

استرس و اضطراب

استرس و اضطراب یکی از متداول ترین خطرات روانی است که در دوره بلوغ سلامت روانی کودک را تحت تأثیر منفی قرار می دهد. عدم حمایت نوجوانان دارای استرس زمینه را برای ابتلا به مشکلات بهداشتی، بیماری های روانشناختی و مشکلات تحصیلی فراهم می کند. 

نوجوانانی که تحت فشار استرس قرار دارند همواره از طرز تفکر منفی بهره مند هستند. این قبیل نوجوانان به صورت مکرر از بیماری های جسمانی اعم از سردرد و احساس درد در شکم رنج می برند. علاوه بر این به موجب نگرانی هایی که در ذهن دارند به اختلال در خواب دچار هستند. 

استرس و اضطراب در نوجوانان سبب شکل گیری تغییرات منفی در رفتار می شود و زمینه را برای بروز خشونت و رفتار های عصبی فراهم می کند. 

افسردگی

رایج ترین تغییرات رفتاری نوجوان در دوره بلوغ به تحریک پذیری در خلق و خو اختصاص دارد. 

تحقیقات آکادمی پزشکی اطفال آمریکا حاکی از آن دارد که حدود 2 درصد از کودکان در رده سنی حداکثر ده سال به افسردگی دچار می شوند. میزان افسردگی در رده ی سنی 10 الی 14 سالگی که نوجوان در اوج بلوغ قرار دارد، حدود 5 الی 8 درصد نسبت به حالت عادی افزایش پیدا می کند. 

نوجوانی که در دوره بلوغ از عارضه افسردگی رنج می برد نسبت به انجام فعالیت های مورد علاقه خود، بی میل می شود و بدون دلیل موجه احساس خستگی دارد. 

در ادامه نشانه های افسردگی در دوره بلوغ را عنوان می کنیم:

• احساس نگرانی و ترس از دست دادن والدین 

• احساس گناه 

• اختلال در روند خواب

• پرورش افکار آسیب رسانی به خود اعم از خود زنی و خودکشی

• چاقی و لاغری مفرط

• عدم تمایل به شرکت در اجتماع به ویژه مدرسه 

• بروز رفتار های خطر آفرین 

• اختلال در توجه و تمرکز 

• گریه های مکرر بدون دلیل قانع کننده 

اصلی ترین مؤلفه در شکل گیری خطرات دوران بلوغ عوامل روانشناختی می باشد

استعمال دخانیات و مصرف مواد مخدر 

گرایش به مصرف مواد مخدر، نگران کننده ترین رفتاری است که یک نوجوان تمایل به انجام آن دارد. کودک در دوره نوجوانی در راستای تشکیل هویت به شناخت دنیای اطراف می پردازد. نوجوان به موجب قرار گیری در یک موقعیت جدید با تغییرات جسمانی و روانی به شدت شگفت زده است. 

در این برهه زمانی نوجوان برای سازگاری با شرایط جدید به آرامش نیاز دارد. هنگامی که نوجوان از جانب والدین حمایت و آرامش مورد نیاز را دریافت نمی کند، برای پر کردن خلا ایجاد شده به استعمال دخانیات و مصرف الکل روی می آورد. 

از سری نشانه های جسمی و رفتاری استعمال و مصرف مواد مخدر در نوجوانان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• تورم در صورت 

• نوسانات وزنی به صورت محسوس

• قرمزی در چشم 

• تعریق کف دست

• دروغ گویی

• انزوا

• بی مسئولیتی 

• عدم توجه به مقررات 

• دزدی از اهل خانواده

• در خواست پول مکرر

• پرهیز از برقراری تماس چشمی

• تضعیف بهداشت

• خستگی یا انرژی بیش از حد

• کج خلقی 

• سردرد مکرر

خشونت های غیر منطقی

اکثر رفتار های پرخطر نوجوانان از خشونت های غیر منطقی نشأت می گیرند. خشونت های بی پایه بر عملکرد فردی و اجتماعی نوجوان تأثیر منفی می گذارد. 

تغییرات هورمونی مسبب شکل گیری هیجانات و احساسات نوجوان می شوند. در این برهه زمانی رفتار های نوجوان به راحتی به وسیله عوامل محرک برانگیخته می شود و احساس خشونت را به وجود می آورد. 

یکی از راه های پیشگیری از آسیب زایی خشم های کنترل نشده در نوجوانان، آموزش مهارت های ارتباطی است. 

اختلال روانشناختی 

اختلال روانشناختی حاکی از مشکل در غذا خوردن دارد که شامل پرخوری عصبی، بی اشتهایی عصبی و اختلال پرخوری می شود.  

در اختلال بی اشتهایی عصبی نوجوان به منظور ثابت ماندن وزن از خوردن غذا اجتناب می کند. در مقابل در پرخوری عصبی، نوجوان به صورت مکرر خواستار صرف غذاهای متنوع است. 

شکل گیری اختلال خوردن از مشکلات روانی، ژنتیکی و روابط خانوادگی نشأت می گیرد. متخصصان بر این باور هستند که اختلالات خوردن در دوره نوجوانی بیانگر عدم اعتماد به نفس در نوجوان است. 

نشانه های وجود اختلال روانشناختی شامل موارد ذیل می شود:

• یبوست مزمن 

• پیروی از عادت غذایی غیر معمولی

• خشکی در پوست 

• بی خوابی

• ریزش مو و شکستن ناخن

• پوسیدگی دندان

• فرسودگی مینا دندان ناشی از مصرف شیرینی فراوان 

تمایل به خودکشی از خطرات دوران بلوغ است

تمایل به خودزنی و خودکشی

در دوره بلوغ حساسیت های نوجوان افزایش چشمگیری پیدا می کند. حساسیت او به مسائل مختلف می تواند به شکل گیری رفتار های پرخطر منتهی گردد. 

بی شک یک نوجوان در راستای سازگاری با چالش های زندگی نیازمند کمک و یادگیری است.

رفتار های نوجوان تحت تأثیر عوامل محیطی قرار دارد. او با قرار گیری در فشار های اجتماعی و تنش های خانوادگی به خود زنی و خودکشی برای خاتمه بخشی به چالش های زندگی تمایل پیدا می کند. 

طبق مطالعات صورت گرفته، رایج ترین خطرات دوره بلوغ به آسیب فردی و خود زنی اختصاص دارد. دومین روش آسیب رسانی به خود در نوجوانان، مسمومیت دارویی گزارش شده است.

احتمال خود زنی در نوجوانانی که به افسردگی مبتلا هستند حدود چهار برابر بیشتر از نوجوانان عادی است. علاوه بر این، میزان خود زنی در دختران نوجوان در مقایسه با پسران بیشتر است. 

بهتر است بدانید نوجوانان پس از عبور از دوره بلوغ، در طی تکمیل رشد عاطفی و بیولوژیکی میزان آسیب رسانی به خود را کاهش می دهند. 

گردآوری:بخش سلامت