آشنایی با صنایع دستی و سوغات گیلان

متداول ترین فعالیت اقتصادی گیلان کشاورزی است

سوغات و صنایع‌ دستی گیلان ؛ خوشمزه، زیبا و منحصر بفرد 

استان گیلان به موجب برخورداری از موقعیت جغرافیایی مناسب در نزدیکی دریای خزر، دارای آب و هوایی معتدل و مرطوب است. عمده فعالیت اقتصادی گیلان به کشاورزی اختصاص دارد. ما در این مقاله قصد داریم انواع سوغات محلی، دستی و خوراکی استان گیلان را شرح دهیم. 

استان گیلان

گیلان یکی از شهرهای شمالی ایران با آب و هوایی مرطوب است. طبیعت استان گیلان پوشیده از درختان در هم تنیده و جنگل های وسیع می باشد. 

مرکز استان گیلان، کلان شهر رشت است. رشت به عنوان مهم ترین بندر ایرانی دریای خزر و پر جمعیت ترین شهر استان های ساحلی دریای خزر شناخته شده است. 

تحقیقات باستان شناسی در محوطه ی باستانی مارلیک در شهرستان رودبار واقع در استان رشت حاکی از آن دارند که استان گیلان، دارای تمدنی 3000 ساله است. 

متداول ترین فعالیت اقتصادی اهالی گیلان، کشاورزی است. بدین جهت صنایع فعال استان نیز به فرآوری محصولات کشاورزی اعم از چای، کارخانه های برنج کوبی اختصاص دارد.

استان گیلان در حیطه ی کشت و تولید فندق، بادام زمینی ، زیتون و چای رتبه ی اول را در کشور ایران از آن خود کرده است. این استان در راستای تولید برنج نیز، به عنوان دومین استان تولید کننده ی برنج  شناخته شده است. 

قدیمی ترین و محبوب ترین فعالیت کشاورزی در استان گیلان، کشت توت در خصوص تغذیه ی کرم ابریشم می باشد. بهتر است بدانید حدود 80 درصد از تولید ملی ابریشم در استان گیلان صورت می گیرد.

گیلان در زمینه ی صیادی انواع ماهی های خوراکی و شیلات فعالیت دارد. لازم به ذکر است بالغ بر 50 درصد از تولید خاویار ایران به وسیله ی استان گیلان تأمین می گردد. 

سوغات گیلان به دو دسته ی صنایع دستی و خوراکی تقسیم می شود

سوغات استان گیلان

استان گیلان به موجب برخورداری از موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد و جاذبه های طبیعی و تاریخی شگفت انگیز همواره کانون توجه گردشگران از اقصی نقاط جهان است. 

استان گیلان در خصوص پذیرایی و فراهم آوری زمینه ی آشنایی گردشگران با قدمت های تاریخی، دارای سوغات متعددی می باشد. مشهور ترین سوغات گیلان به کلوچه های لاهیجان و فومن اختصاص دارد. 

 سوغات استان گیلان در دو دسته ی متمایز اعم از صنایع دستی و خوراکی تقسیم می گردد. 

صنایع دستی گیلان

رشتی دوزی سوغات گیلان

رشتی دوزی یکی از رو دوزی های سنتی ایران است که در خصوص تزیین پارچه کاربرد دارد. در مزین سازی های رشتی دوزی، نخ ابریشم مورد استفاده قرار می گیرد. 

پارچه ی مورد نیاز در راستای رشتی دوزی، نوعی پارچه ی پشمی، پرز دار و ضخیم است که دارای بافتی ظریف می باشد. 

روش های مختلفی در حیطه ی رشتی دوزی نظیر ساده، معرق و برجسته تعبیه شده است. بهتر است بدانید هنرمندان این حرفه، به وسیله ی ابزاری مخصوص به نام "جریده" به دوخت تزئینات بر روی لباس، لوازم پارچه ای منزل، پرده، سجاده، زیر انداز، رو تختی، کلاه، لباس، رو میزی و پاپوش زنانه می پردازند. 

قلاب مخصوص رشتی دوزی دارای نوکی با دسته ای چوبی است که با بریدگی سبب دوخت تزئینات بر روی پارچه می گردد. نوک قلاب مخصوص رشتی دوزی عاری از هر گونه انحنا است که به گیره ی چوبی قلاب، جریده می گویند. 

رشتی دوزی با عنوان "قلاب دوزی رشتی" نیز شناخته می شود. این صنعت به صورت همزمان با رواج یافتن پارچه های ابریشمی در گیلان و طبرستان، رونق پیدا کرده است. 

رشتی دوزی یکی ازانواع سوغات گیلان در دسته ی صنایع ستی می باشد

حصیر بافی سوغات گیلان

حصیر بافی به عنوان صنعت دستی اصیل و بومی استان گیلان، در اقصی نقاط استان رونق پیدا کرده است. ماده ی اولیه ی هنر حصیر بافی، سوف یا لی است. لی گیاهی خودرو در مناطق بارانی است که در اطراف آبگیر های کوچک و مرداب پتانسیل رشد دارد. 

صنعت گران در راستای تأمین الیاف حصیر بافی در بخشی از مزارع مشغول کاشت گیاه کنف هستند. 

الیاف حصیر بافی در استان گیلان از ساقه ی گیاهان خودرو، نی و ساقه ی برنج تهیه می گردد. اکثر زنان روستایی در طول سال مشغول حصیر بافی هستند. لذا هنر حصیر بافی در میان مشاغل خانگی از منظر تعداد شاغلین، به عنوان سومین شغل در استان شناخته شده است. 

حصیر بافی با دو شیوه ی دستگاه و دستی امکان پذیر است. در واقع شاغلین این هنر در خصوص بافت زیر انداز های حصیری ساده و طرح دار از دستگاه حصیر بافت استفاده می کند. در مقابل در راستای بافت کلاه و ظروف حصیری نیز فرایند بافت حصیر را با دست تکمیل می سازند. 

اصلی ترین مرکز بامبو بافی به عنوان سوغات گیلان،لاهیجان است

بامبوبافی سوغات گیلان 

بامبوبافی زیر مجموعه ای از حصیربافی به شمار می رود که متشکل از چوب خیزران یا گیاه بامبو است. هنر بامبو بافی در راستای تولید ظروف منزل اعم از میز، لوستر، شکلات خوری، کلاهک آباژور، صندلی، سینی و وسایل تزئینی مورد استفاده قرار می گیرد. 

اصلی ترین مرکز بامبو بافی در استان گیلان به شهرستان لاهیجان اختصاص دارد. به استناد از سخنان بزرگان گیلان، کانون تمدن بامبوبافی کشور چین است که به مرور زمان در ایران رواج یافته است. 

مروار بافی سوغات گیلان 

مروار بافی نیز یکی دیگر از زیر مجموعه های حصیربافی در استان گیلان است که در سال های اخیر به عنوان یک صنعت نوین رواج پیدا کرده است. ماده ی اولیه ی هنر مروار بافی، نوعی تکه چوب ترکه است که از استان تهران و شهرستان ملایر تهیه می گردد. 

مروار بافی وجه شباهت های متعددی با بامبو بافی دارد. این نوع صنعت نسبت به هنر بامبو بافی مقاوم تر است و از انعطاف به مراتب کمتری برخوردار است. 

مرکز اصلی مروار بافی در گیلان، شهرستان آستانه ی اشرفیه در روستای کورکاست می باشد. 

مروار بافی در خصوص بافت انواع جا لیوانی، جا نانی، سبد میوه و ساک کاربرد دارد. 

نمد مالی سوغات گیلان 

نمد مالی یکی از سخت ترین و قدیمی ترین روش تولید زیر انداز به صورت دستی است. در واقع نمد مالی روشی در خصوص تولید نمد های زیر انداز، کلاه و لباس سنتی به شمار می رود. 

زیر انداز های نمدی، برای مناطق بارانی و مرطوب تهیه می شوند لذا پشم مورد نیاز نمد از پشم بهاره ی گوسفندان تهیه می گردد. 

بهتر است بدانید که در راستای نمد مالی، الیاف پشمی در محیط قلیایی تحت فشار رطوبت و حرارت قرار می گیرند. بدین ترتیب زمینه ی در هم تنیده شدن الیاف فراهم می گردد. 

نمد مالی یکی از قدیمی ترین روش تولید زیرانداز به صورت دستی در گیلان می باشد

سوغات خوراکی گیلان

برنج سوغات خوراکی گیلان

برنج به عنوان مهمترین اقلام غذایی در جهان، اصلی ترین بخش غذاهای ایرانی شناخته می شود. استان گیلان به موجب برخورداری از آب و هوای مرطوب مکان مناسبی در خصوص کشت انواع برنج ایرانی اعم از طارم، دم سیاه، آستانه و دودی به شمار می رود.

پنیر سیاه مزگی

پنیر سیاه مزگی دارای مقادیر چربی فراوان است که به صورت زرد تهیه می شود. تهیه ی این نوع پنیر در منطقه ی سیاه مزگی از توابع شهرستان شفت در استان گیلان رواج پیدا کرده است. 

اکثر دامداران منطقه ی سیاه مزگی در نیمه ی دوم سال، شیر دوشیده ی گوسفند را به صورت خامه دار و تازه، به پنیر مبدل می سازند. روند عمل آوری پنیر سیاه مزگی در پوست گوسفند صورت می گیرد. 

کیفیت پنیر سیاه مزگی به مرور زمان شدت پیدا می کند. لذا در بازار گیلان پنیر کهنه ی سیاه مزگی نسبت به پنیر تازه از قیمت بیشتری برخودار است. 

درصد بالای چربی در پنیر سیاه مزگی سبب شده است تا این پنیر گیلانی با بهترین پنیر های فرانسه به رقابت بپردازد. 

پنیر سیاه مزگی یکی از انواع سوغات خوراکی گیلان است

نان تمیجان سوغات خوراکی گیلان

نان تمیجان یکی از سوغاتی های برجسته ی گیلان است که به صورت محلی به وسیله ی آرد برنج تهیه می گردد. 

عنوان تمیجان برای نان محلی گیلان برگرفته از سه واژه ی تو، می و جان است که در معنی "تو جان منی" کاربرد دارد. 

پخت نام تمیجان بر روی تابه ی چدنی گیلانی یا ساج میسر است. طعم شیرین نام برگرفته از ترکیب برنج است که دارای طیف رنگی گسترده ای از کهربائی تا شیری می باشد. در واقع نان تمیجان از آرد برنج گیلانی تهیه می شود و رنگ های متنوع نان نیز به موجب پخته شدن نشاسته ی موجود در برنج به وجود می آید. 

طعم شیرین نان تمیجان سبب شده است تا اهالی گیلان و گردشگران از این نان در وعده ی صبحانه در کنار حلوا شکری استفاده کنند. 

بهتر است بدانید نان برشته ی تمیجان را می توان به مدت 2 سال در دمای محیط نگه داشت. 

نان تمیجان یکی از سوغات برجسته و معروف گیلان است

بادام زمینی سوغات خوراکی گیلان

یکی از سوغات مرغوب گیلان، بادام زمینی است. بادام زمینی گیلان در منطقه ی آستانه اشرفیه با دانه های درشت و خوش طعم در حال کشت است. آستانه ی اشرفیه به موجب تولید بالغ بر 80 درصد از بادام زمینی ایران، با عنوان قطب تولید بادام زمینی شهرت یافته است. 

فصل مناسب کشت بادام زمینی در سرزمین شمالی ایران، به ماه های اردیبهشت و خرداد اختصاص دارد. فصل مناسب برداشت بادام زمینی نیز از اواسط شهریور تا اواخر مهر صورت می گیرد. 

اربا دوشاب سوغات خوراکی گیلان

اربا دوشاب شیره ای طبیعی است که از خرمالوی جنگلی یا میوه ی جنگلی اربه حاصل می گردد. فرایند پخت شیره ی اربا دوشاب، روشی سنتی و گروهی در استان گیلان به شمار می رود. 

لازم به ذکر است فرایند فرآوری اربا دوشاب در شهرستان های لاهیجان، فومن، رود سر، آستارا، تالش، ماسال، رضوان شهر، امل، شفت و لنگرود شکل می گیرد.

چای لاهیجان سوغات خوراکی گیلان

چای در استان گیلان به عنوان یک شغل قدیمی در گونه های مختلفی به کشت می رسد. یکی از چای های خوش رنگ و طعم گیلانی، چای لاهیجان نام دارد که در منطقه ی لاهیجان، سرزمین چای ایران به تولید می رسد. 

چای لاهیجان از معروف ترین سوغات گیلان می باشد

همچنین با برخی از سوغات محلی و خوراکی گیلان آشنا شوید :

• زیتون 

• روغن زیتون رود بار

• تمشک

• انار و رب انار گیلانی

• نان خلفه یا کشتا

• برنج گیلان

• حلوای به

• عروسک بافی

• سفالگری

• لاون

• شال بافی

• چموش دوزی

• باقلوای یاس

• رشته خشکار

• کلوچه ی فومن

• ازگیل

• کوکی

• ماهی سفید

• پرتقال و نارنج

• فندق

• مربای بهار نارج

• مربای شقاقل

• مربای کامکوات

• ترشی هفت بیجار

• ترشی ناز خاتون

گردآوری : بخش گردشگری