مواد مخدر سستی زا چه موادی هستند؟

مواد مخدر سستی زا مانند مواد مخدر دیگر، بر روی سیستم عصبی انسان تاثیر می گذارد

مواد مخدر سستی‌زا کدامند؟ مکانیزم مواد مخدر سستی زا

مواد مخدر سستی زا موادی هستند که مصرف آنها بر روی دستگاه عصبی تأثیر می گذارد و باعث سست شدن فعالیت های فکری و بدنی می شود. در این مقاله انواع مواد سستی زا را معرفی کرده و به اثرات مخرب هر کدام بر روی سلامت روح و روان خواهیم پرداخت.

تعریف مواد مخدر

مواد مخدر سستی زا سبب سستی فعالیت فکری و بدنی فرد معتاد می شود

مواد مخدر به موادی گفته می شود که مصرف بیش از حد آنها به منظور کسب لذت و سرخوشی سبب استفاده می شود. مصرف مداوم این مواد سبب وابستگی و اعتیاد می شود.

وابستگی به مواد مخدر خود به دو نوع وابستگی روحی و جسمی تقسیم می شود.

• وابستگی جسمی: در این نوع وابستگی فرد معتاد به منظور بهتر شدن حالت روحی و سرخوشی به دنبال مصرف مواد مخدر می رود.

• وابستگی جسمی: زمانی که فرد به مصرف مواد مخدر معتاد می شود بدن او به نوعی حالت تعادل دست می یابد که با مصرف نکردن این مواد تعادل ایجاد شده به هم می خورد، در نتیجه بر اثر قطع مصرف مواد مخدر بدن فرد معتاد به گونه ای مخالف عمل می کند و به یک حالتی می رسد که برای او بسیار خوشایند نیست.

انواع مواد مخدر

اگر بخواهیم مواد مخدر را از نظر نوع اثراتی که بر روی فرد معتاد می گذارند دسته بندی کنیم به چهار گروه تقسیم می شوند.

•سستی زا ها: موادی هستند که مصرف آن ها برروی اعصاب فرد معتاد اثر گذاشته و سبب سستی فعالیت فکری و بدنی او می شود.

•کانابینوئیدها: این گروه از مواد مخدر که با نام حشیش ها نیز شناخته می شوند شامل حشیش، گراس و ماری جوانا هستند. این مواد شادی آور نیستند ولی توهم زا هستند.

•محرک ها: مصرف این گروه از مواد مخدر بر روی اعصاب تأثیر گذاشته و سبب افزایش فعالیت فکری و بدنی شده و فرد دچار هیجان زدگی می شود.

• توهم زا ها: این مواد به هالوسینوژن ها نیز معروف هستند ومصرف آنها سبب ایجاد توهم حسی و دیداری در فرد می شود. انواع این مواد شامل ال اس دی و مسکالین می باشد. از جمله اثرات این دارو می توان به تغییر و ایجاد اختلال در خلق وخو، ادراک و حواس بینایی، شنوایی و احساسات و القای حالت رویا اشاره کرد.

مواد مخدر سستی‌زا 

مواد مخدر سستی زا از جمله موادی هستند که مصرف آن ها بر روی اعصاب تأثیر گذاشته و سبب سستی و ایجاد اختلال در فعالیت های فکری و فیزیکی می شود. این مواد سستی زا یا نارکوتیک شامل تریاک، مورفین، هروئین و کدئین است.

مواد مخدر سستی زا خود به دو گروه مواد مخدر طبیعی و مصنوعی تقسیم می شوند. مواد مخدر سستی زای طبیعی شامل موادی هستند که از خشخاش، تریاک، شیره تریاک و مورفین بدست می آیند.

سستی زاهای مصنوعی نیز شامل موادی مانند هروئین، متادون، پاپاورین، انواع قرص های مسکن و آرام بخش هستند.

در ادامه در مورد هر کدام به طور مجزا توضیح داده می شود.

خشخاش

شیره ی گیاه خشخاش به عنوان مواد مخدر سستی زا محسوب می شود

گیاه خشخاش قدمتی بیش از هفت هزار سال دارد. در اواسط بهار و بعد از اینکه گلهای آن شروع به ریختن می کند گل های آن تبدیل به کپسول هایی می شود که به این کپسول ها گرز خشخاش می گویند. این  گرزها به رنگ سبز مایل به زرد هستند.

قبل از اینکه رنگ این گرزها به زردی تبدیل شود و خشک شود با مهارت خاصی به وسیله تیغ شیارهای عمودی و افقی و مورب روی آن ایجاد می کنند.

این کار در ساعات اولیه شب انجام می شود. صبح روز بعد از محل شیار های ایجاد شده شیره ای به رنگ سفید خارج می شود که این شیره سفید رنگ در مجاورت هوا به رنگ قهوه ای تبدیل می شود. سپس این صمغ قهوه ای رنگ را در ظرف های مخصوص جمع آوری کرده و به صورت لوله درآورده و برای تهیه تریاک به بازار قاچاق می فرستند.

تریاک

تریاک برای اولین بار در بین النهرین کشت شد

قدمت این ماد مخدر طبیعی به بیش از 3400 سال قبل از میلاد می رسد. تریاک در نواحی بین النهرین کشت می شد. در آن زمان سومری ها این گیاه را گیاه شادی بخش می نامیدند. نام تریاک در آثار هومر مورخ  شناس نیز به چشم می خورد.

تریاک شیرابه سفت شده ترشح شده از گیاهی به نام کوکنار یا خشخاش است که نام علمی آن پاپاور سومنیفروم می باشد. 

اولین بار از گیاه تریاک برای تهیه دارو در قرن 16 میلادی استفاده شد و آن را به نام کاشف سوئیسی اش یعنی پاراسلوس نامیدند.

تریاک شیره گیاهی آلکالوئیدداری است که به وسیله تیغ زدن کپسول خشخاش خارج شده و سپس در مجاورت هوا سفت شده و رنگ آن قهوه ای می شود. این شیره را پس از دلمه شدن جمع آوری کرده و تریاک را تهیه می کنند. رنگ آن قهوه ای بوده و دارای بوی قوی و نافذی است.

تریاک حاوی بیش از 25 نواع آلکالوئید بوده که 6 نوع آن بیشتر از بقیه در تریاک وجود دارد. این شش نوع شامل مورفین، کدئین، پاپاورین، نارسیین، نارکوتین و تبایین می باشد.

میزان مرغوبیت تریاک به میزان مورفین موجود در آن بستگی دارد. این مقدار در تریاک های بازرگانی حدود 6 ال 14 درصد است.

نحوه عرضه و مصرف تریاک

تریاک به سه صورت خام و پرورده و پزشکی عرضه می شود.

تریاک خام حالت خالص و دست نخورده و طبیعی شیره گیاه خشخاش است که برای فروش به بازار قاچاق ارسال می شود.

تریاک پرورده یا عمل آمده حالت تغییر یافته شیره طبیعی گیاه تریاک به وسیله حل کردن و جوشاندن بو دادن و تخمیر به منظور تهیه عصاره آن برای استعمال غیر طبی است.

تریاک پزشکی دارای دوز مشخصی است و درصنایع داروسازی به صورت گرد یا دانه های ریز و ترکیب با مواد بی اثر مخلوط شده و استفاده می شود.

روش مصرف تریاک به سه صورت می باشد.کشیدن دود آن از طریق وافور و یا قلیان و سیخ و سنگ. استفاده به صورت قرص و بلعیدن آن و همچنین حل کردن در آب و چای و نوشیدن آن.

علائم مصرف تریاک

خواب آلودگی، تسکین درد، احساس آرامش، احساس گنگ و مبهم به زمان و مکان، به خواب رفتن با آرامش و تخیلات مطبوع، سستی اراده و ضعف حرکت های ارادی.

این حالت های سرخوشی پس از مدتی از بین رفته و فرد دچار علائم متضادی می شود که ناشی از خماری است و برای فرد بسیار آزار دهنده است.

عوارض ناشی از سوء مصرف تریاک

کلافگی از عوارض مصرف تریاک و به طور کلی مواد مخدر سستی زا است

وابستگی، بی خوابی، کسالت در طول روز، کاهش انگیزه، کاهش احساس مسئولیت، کلافگی و افسردگی، پرخاشگری، تهوع و استفراغ، اختلال  در دستگاه گوارش و هضم غذا، کاهش فعالیت های روده و یبوست، بی اشتهایی، سوء تغدیه، خشکی دهان، اختلالات کبدی، تیرگی رنگ پوست و لب ها، کاهش توان جنسی و عدم تعادل بدنی، عفونت ریه، مشکلات تنفسی، انقباض مردمک چشم.

مورفین

مصرف مورفین با تجویز پزشک در بیمارستان ها مجاز است

مورفین از مشتقات و یکی از اجزای اصلی تریاک می باشد. کلمه مورفین مشتق شده از مورفئوس خدای رویایی یونان باستان می باشد.

به طور متوسط از هر 10 کیلوگرم تریاک حدود یک کیلوگرم مورفین تهیه می شود. رنگ مورفین به صورت کرم روشن و شبیه به رنگ آرد نخودچی است و دارای طعم تلخی است. ذرات آن در زیر ذره بین شبیه کریستال های سوزنی است.

مورفین ضد درد بوده و با اثراتی که روی گیرنده های عصبی مغز دارد سبب کاهش و تسکین درد می شود و درد را کنترل می کند. مصرف مورفین فقط در بیمارستان ها و با اهداف پزشکی مجاز می باشد.

هروئین

هروئین اعتیاد آور ترین نوع مواد مخدر سستی زا است

هروئین مشتق شده از کلمه یونانی هیروس یا هیرو و به معنی قهرمان می باشد. هروئین به معنی زن قهرمان و برجسته وزنی که به عالم بشریت خدمت کرده و زن ایده آل نیز می باشد.

هروئین یکی از ترکیبات مورفین است و به وسیله اسیلاسیون به دست می آید. رنگ آن سفید مایل به کرمی بوده و دارای طعم تلخ و بدون بو می باشد اما بعد از مدتی بوی ترشی و سرکه می دهد.

هروئین به عنوان قوی ترین و مخرب ترین ماده مخدر شناخته می شود. این ماده برای اولین بار در سال 1874 توسط یک دانشمند انگلیسی ساخته شد و در سال 1890 توسط یک داانشمند آلمانی با تکمیل کردن تحقیقات آن به عنوان یک دارو معرفی شد.

هروئین برای اولین بار در سال 1334 در ایران با ایجاد لابراتورهای مخصوص از تریاک استخراج شد.

اعتیاد شدید به هروئین در کمتر از 21 روز اتفاق می افتد. این ماده مخدر قوی ترین ماده مخدر است و فرد معتاد به این ماده به ندرت جان سالم به در می برد.

اعتیاد به هروئین بر خلاف تریاک باعث خواب  آلودگی نمی شود بلکه باعث برانگیختگی و خشونت می شود.

هروئین و سایر مواد مخدر اثر تسکینی دیگر داروها را که روی سیستم عصبی مرکزی اثر تسکینی دارند افزایش می دهد.

نحوه مصرف هروئین

هروئین از طریق کشیدن از راه تنفسی و تزریق در رگ ها و تزریق زیر جلدی مصرف می شود. تزریق هروئین در رگ های دست پس از مدتی دیگر اثر بخشی قبل را ندارد و به همین خاطر به ترتیب در پشت دست و ساق پا و گردن و قسمت های دیگر تزریق می شود. تزریق در بیضه ها آخرین مرحله معتادان تزریقی هروئین است.

عوارض مصرف هروئین

وابستگی، افسردگی، کاهش انگیزه و احساس مسئولیت در قبال خانواده و کار و تحصیل، بی خوابی در شب، خواب آلودگی در طول روز، پرخاش گری، آبسه چرکی مغز، عفونت مغز، بیماری های ناشی از مرگ بخشی از سلول های مغزی و نخاع، تهوع و استفراغ، اختلال در دستگاه گوارش و هضم غذا، بی اشتهایی، کاهش وزن، ناتوانی در تخلیه ادرار، نارسایی وعفونت کلیه، تیرگی رنگ پوست و لبها، عفونت پوست، عفونت ریه و ایست تنفسی، نارسایی قلبی، ضربان قلب نامنظم، عفونت دریچه های قلب، التهاب و عفونت عروق، عفونت والتهاب کبد و بیماری های مزمن کبدی، کاهش میل و توانایی جنسی.

متادون

متادون شباهت زیادی با مورفین دارد و مدت زمان زیادی در بدن می ماند

این ماده توسط آلمانی ها در جنگ جهانی دوم و به منظور کاهش درد مجروحان و به علت کمبود مورفین ساخته شد.

این ماده علاوه بر  تسکین درد برای تسکین سرفه هم استفاده می شود.متادون که خود یک ماده اعتیاد آور  است توسط پزشکان و به منظور کمک به ترک اعتیاد معتادان به تریاک و هروئین و مورفین استفاده می شود. 

اثرات متادون شبیه مورفین بوده ولی تفاوت آن در این است که پس از مصرف مدت بیشتری طول می کشد تا اثرات آن ظاهر شود و اثرات آن به مدت طولانی تری در بدن باقی می ماند.

کدئین

کدئین یکی از مواد مخدر سستی زا است که به صورت قرص مصرف می شود

کدئین از مشتقات تریاک است که تشکیل دهنده 2 تا 8 درصد آن می باشد. این ماده به صورت قرص ها و شربت های مسکن عرضه می شود. مصرف زیاد این دارو اثراتی مانند مصرف مورفین به دنبال خواهد داشت. مصرف این ماده به صورت تزریقی و یا خوراکی است.

پاپاورین

پاپاورین یک ماده سفید کریستالی و از مشتقات تریاک می باشد. قدرت زهر آگینی آن مابین مرفین و کدئین است.

این ماد مخدر نشاط آور بوده و محرک است.

از عوارض مصرف این ماده شل شدن عضلات روده هاست. در برونشها و رگ ها ایجاد انبساط می کند. این ماده در آب قابل حل شدن نیست و در الکل حل می شود.

پتیدین

پتیدین نیز مانند متادون از داروهای سستی زای مصنوعی است و قدرت تسکین دهندگی آن کمتر از مورفین است. این ماده باعث شل شدن عضلات شده و بدن را سست می کند.

مکانیزم مواد مخدر سستی زا 

آلکالوئیدهای تریاک به وسیله چسبیدن بر روی دستگاه عصبی اعمال اثر می کنند. این ماده مانند اندروفین در بدن عمل می کند و با شرکت در انتقال عصبی سبب کاهش و تسکین درد می شوند. اندروفین ماده ای است که در هنگام آسیب و صدمه دیدن شخص به طور طبیعی آزاد می شوند و مسئول از بین بردن درد در مواقع وارد شدن صدمه شدید به بدن هستند.

مواد مخدر و نشئه آور عمل پیام رسان انکفالین را تقلید می کنند و در صورت مصرف مداوم و طولانی باعث کاهش تعداد گیرنده های انکفالین در نرون ها می شوند. هنگامی که نشئه آورها به بدن نرسد پیام های درد به درستی سرکوب نمی شوند، به جز در صورتی که پس از مدت زمان طولانی تعداد گیرنده ها دوباره به حالت عادی برگردد.

گرداوری: بخش سلامت