احادیث درباره خودبینی

خودبینی و تکبر

احادیث و روایات درباره خودبینی

خودبینی و تکبر از صفاتی است که خداوند و ائمه به نهی از آن ها اشاره کرده است. در این مقاله به احادیث درباره خودبینی اشاره کرده ایم.

فرد خودبین یا متکبر به کسی گفته می شود که خود را از دیگران برتر و با ارزش تر بداند و دیگران را دست کم بگیرد. استکبار به معنای تمایل به تسلط و اعتماد به نفس بیش از حد بر توانایی های شخص است و همچنین کسی که فقط خود را شایسته ی موفقیت میداند دچار خودبینی است.

در آیاتی از قرآن و احادیثی از ائمه درباره ی خودبینی و تکبر آیات و روایت هایی آمده است. که در ادامه به احادیثی درباره ی خوبینی آشنا می شوید.

در تمامی آیاتی که به خودبینی اشاره کرده است، می بینیم، غرور و خودبینی، دو عامل مهم گناه و شکست و بدبختی است و قرآن خبر از شکست و ناکامی این گروه مغرور می دهد، شکستی که به زودی دامانشان را گرفت و عبرت مردم شدند.

افراد کم ظرفیت همین که به یکی از این امور نایل شوند فراموش می کنند که اینها عاریتی است و همیشه در معرض زوال و نابودی قرار دارد. این فراموشی سبب خودبینی و غرور آنها می شود و این غرور آنها را از خدا دور و به شیطان نزدیک و آلوده به انواع گناهان می سازد.

احادیث درباره خودبینی:

• رسول اکرم صلی الله علیه و آله و سلم :

آفَهُ الحَسَب الاِفتِخَارُ وَ العُجبُ. آفت شرافت و بزرگی ، به خود نازیدن و خود بزرگ بینی است. (کافی (ط-الاسلامیه)ج 2، ص 328)

• حضرت زهرا سلام الله علیها :

فَجَعلَ اللهُ الایمانَ تَطهیراً لَکم مِنَ الشِّرکِ ، وَ الصَّلاهَ تَنزیهاً لَکم عَن الکِبرِ. خدای تعالی ایمان را برای پاکیزگی از شرک قرار داد، و نماز را برای دوری از تکبر و خودخواهی. (الاحتجاج علی اهل اللجاج (طبرسی)، ج 1، ص 99)

• امام على عليه السلام می فرمایند :

اَلحِرصُ وَالكِبرُ وَالحَسَدُ دَواعٍ إِلَى التَّقَحُّمِ فِى الذُّنوبِ. حرص و تكبّر و حسادت، انگيزه هاى فرورفتن در گناهانند. (نهج البلاغه (صبحی صالح)،ص 541، حكمت 371)

• امام علی (ع) غرور و خودبینی را یکی از موانع پندپذیری انسان می شمرد.

• امام علی عليه السلام فرمودند :

عُجْبُ الْمَرْءِ بِنَفْسِهِ أَحَدُ حُسَّادِ عَقْلِهِ. خودپسندى انسان يكى از حسودان عقل اوست.

• امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

لا تَسْتَبِدَّ بِرَأْيِكَ فَمَنِ اسْتَبَدَّ بِرَأْيِهِ هَلَكَ. خودرأی مباش که هر که خودرأی باشد هلاک می گردد.

• امیرالمومنان علی (ع) فرمودند :

الإعْجابُ ضِدُّ الصَّوابِ وَآفَةُ الاْلْبابِ. خودپسندى ضد واقع بينى است وآفتى است براى عقل ها.

• امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

سَيِئَةٌ تَسُوؤكَ، خَيرٌ عِندَ اللهِ مِن حَسَنَةٍ تُعجِبُكَ. گناهی که اندوهگینت سازد، نزد خدا بهتر از کاری است که به خود پسندی گرفتارت سازد. (نهج البلاغه، خ 46)

• امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

مَنْ رَضِيَ عَنْ نَفْسِهِ كَثُرَ السّاخِطُ عَلَيهِ و الصَّدَقَةُ دَواءٌ مُنْجِحٌ وَ أَعمالُ العِبادِ فِي عاجِلِهمْ نُصبُ أَعيُنُهم فِي آجالِهِم. هرکس خودبین باشد خشم کننده بر او بسیار شود و صدقه داروئی است سودمند و شفادهنده و کردار بندگان در دنیایشان؛ در آخرت جلو چشم هایشان است.

• امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

التّواضُعُ يَرفَعُ، التكبّرُ يَضَعُ. تواضع و فروتنی مقام و منزلت انسان را رفيع کرده و تكبر و خودخواهی مقام او را پايين می آورد.

حدیث هایی درباره خودبینی و تکبر

• امام صادق عليه السلام فرمودند :

اَلكِبرُ أَن تَغمِصَ النّاسَ وَتُسَفِّهَ الحَقَّ. تكبر، اين است كه مردم را تحقير كنى و حق را خوار شمارى. (الكافى (ط-الاسلامیه)، ج 2، ص 310)

• امام جعفر صادق عليه السلام می فرمایند :

آفَةُ الدّينِ اَلْحَسَدُ وَ العُجْبُ وَ الْفَخْرُ. حسادت و خود پسندی و فخر فروشی، آفت دين هستند. (الكافی، جلد 2، صفحه 307)

• امام صادق عليه السلام فرمودند :

مَن ذَهَبَ يَرى أَنَّ لَهُ عَلَى الآخَرِ فَضلاً فَهُوَ مِنَ المُستَكبِرينَ، (قالَ حَفصُ بنُ غياثٍ): فَقُلتُ لَهُ إِنَّما يَرى أَنَّ لَهُ عَلَيهِ فَضلاً بِالعافيَةِ إذا رَآهُ مُرتَكِبا لِلمَعاصى، فَقالَ: هَيهاتَ هَيهاتَ! فَلَعَلَّهُ أَن يَكونَ قَد غُفِرَ لَهُ ما أتى وَ أَنتَ مَوقوفٌ مُحاسَبٌ أَما تَلَوتَ قِصَّةَ سَحَرَةِ موسى عليه السلام ؛

هر كس خودش را بهتر از ديگران بداند، او از متكبران است. حفص بن غياث مى گويد: عرض كردم: اگر گنهكارى را ببيند و به سبب بى گناهى و پاكدامنى خود، خويشتن را از او بهتر بداند چه؟ فرمودند: هرگز هرگز! چه بسا كه او آمرزيده شود اما تو را براى حسابرسى نگه دارند، مگر داستان جادوگران و موسى عليه السلام را نخوانده اى؟ (الكافى (ط-الاسلامیه)، ج 8، ص 128)

• امام صادق علیه السلام می فرمایند :

لا یَدخُلُ الجَنَّهَ مَن فِی قَلبهِ مِثقالَ ذَرَّهٍ مِن کِبر. کسی که در قلبش به اندازه ذره ای کبر و خود بزرگ بینی باشد به بهشت وارد نمی شود. (الکافی(ط-اسلامی) ج 2 ص 310)

• امام صادق عليه السلام فرمودند :

آفَةُ الدِّینِ الحَسَدُ وَ العُجبُ وَ الفَخرُ. آفت دینداری حسد و خودبینی و فخر فروشی است. (کافی(ط-الاسلامیه)ج 2، ص 307)

• امام محمد باقر علیه السلام می فرمایند :

الجَبّارونَ اَبعَدُ النّاس منَ اللهِ عزُّ و جلَّ یومَ القیامَةِ. دورترین مردم ار خداوند عزّو جل در روز قیامت سرکشانِ متکبّر هستند. (ثواب الاعمال (ترجمه حسن زاده) ص 688)

• امام کاظم علیه السلام فرمودند :

إِنَّ الزَّرعَ یَنبُتُ فِى السَّهلِ وَلایَنبُتُ فِى الصَّفا فَکَذلِکَ الحِکمَهُ تَعمُرُ فى قَلبِ المُتَواضِعِ وَلا تَعمُرُ فى قَلبِ المُتَکَبِّرِ الجَبّارِ، لأِنَّ اللّه  جَعَلَ التَّواضُعَ آلَهَ العَقلِ وَجَعَلَ التَّکَبُّرَ مِن آلَهِ الجَهلِ؛ زراعت در زمین هموار مى روید، نه بر سنگ سخت و چنین است که حکمت، در دل هاى متواضع جاى مى گیرد نه در دل هاى متکبر. خداوند متعال، تواضع را وسیله عقل و تکبر را وسیله جهل قرار داده است. (تحف العقول، ص 396)

گردآوری: بخش مذهبی