علل، علایم و درمان تومور نخاع

تومور نخاع کمر

همه چیز درباره تومور های نخاعی

تومور نخاعی جزو تومور هایی است که افراد در سنین مختلف درگیر آن می شوند. منشا این تومور به توده های سرطانی که در دیگر نقاط بدن فرد وجود داشته، باز می گردد و مانند دیگر تومورها راه های درمان بسیاری برای این عارضه وجود دارد.

تومور یا توده های سلولی

به طور کلی، تومور ها می توانند در سرتاسر بدن رشد کنند؛ متاسفانه وجود سرطان را نمی توان به راحتی تشخیص داد. بنابراین رشد غیر عادی هر توده ای در داخل بدن، نوعی سرطان محسوب می شود.

میزان شیوع تومور های مغزی بسیار بیشتر از تومور نخاعی است؛ که بر اساس نوع بافت سرطانی و محل آن تقسیم بندی می شوند.

انوع تومور ها به دو دسته تقسیم می شود: 

• خوش خیم (غیر سرطانی)

• بد خیم یا متاستاز( سرطانی)

هنگامی که توده هایی بر روی رباط ستون فقرات، نخاع، استخوان ها و ریشه های عصبی رشد می کنند، موجب تشکل تومور های نخاعی می شوند.

گاهی تومور هایی که در بدن افراد شکل می گیرند، در ابتدا منشا غیر از نخاع داشته اند و به تدریج به ناحیه ی کمر و نخاع راه یافته اند. به عبارتی دیگر بعضی از بافت های سرطانی که در خارج از نخاع شکل می گیرند، می توانند در اطراف نخاع نیز رشد کنند. همچنین ممکن است در داخل استخوان مهره ها نفوذ کند و موجب ایجاد درد و جمع شدن مهره شوند.

دومین ناحیه برای گسترش بافت های سرطانی، ستون فقرات هستند. بنابراین تومور ها استعداد وارد کردن فشار بر اطراف نخاع یا فضای اپی دورال و بافت های نرم را دارند.

نمایی از تومور نخاع درونی

انواع تومور های نخاعی

تمامی توده های نخاعی می توانند منجر به مشکلات عصبی، درد و در مواردی فلج شوند.

تومور های نخاعی انواع متفاوتی دارند که در ادامه آن ها را ذکر می کنیم:

تومور های ستون مهره (تومور های خارج از سخت شامه)

تومور های ستون مهره به دو دسته زیر تقسیم می شوند:

• تومور های متاستاتیک

• تومور های پیش سرطانی یا اولیه

تومور های خارج از سخت شامه، ستون مهره ی افراد را درگیر می کند.

بیشتر تومور هایی که در ستون مهره ها ایجاد می شوند، متاستاتیک هستند. بدین گونه که، تومور اصلی در قسمتی دیگر از بدن ساخته می شود و به ناحیه ستون مهره ها انتقال می یابد. در واقع این گسترش و پخش شدن توده، از طریق جریان خون شکل می گیرد.

بیشترین تومورهای متاستاتیک در آقایان، توسط ریه و پروستات شکل می گیرد. در بانوان نیز توسط  تومور های ناحیه ی  ریه و سینه ساخته می شود.

تومور های اولیه خوش خیم و بدخیم استخوانی انواع متفاوتی دارند. 

از جمله تومور های خوش خیم می توان به تومور سلول غول پیکر، استئوبلاستوما و استئوما اشاره کرد. 

تومور های بدخیم ستون مهره ها نیز شامل کوردوما، سارکوم اوینگینگ، سارکوم استئوژنیک، کندروسارکوم هستند.

تومور های اینترادورال (تومور های داخل سخت شامه)

• تومورهای غلاف عصبی

• مننژیوما

• شووانوما

• نوروفیبروما

این نوع از تومور های ستون مهره ها در داخل شامه یا لایه ی بیرونی استخوان قرار می گیرند. با این حال خارج از خود نخاع هستند. در واقع مسئول اصلی تومور شکل گرفته در ناحیه ی نخاع، تومور های عصبی و مننژیوما هستند.

مننژیوما معمولا میان بانوان میان سال شکل می گیرد و در رده ی تومور های خوش خیم قرار دارد. این نوع تومور در داخل ناحیه شامه رشد می یابد؛ در واقع، شامه غشای نازکی است که نخاع و مایع نخاعی را در بر می گیرد.

تومور های شووانوما و نوروفیبروما، همانند مننژیوما نوعی تومور رشته های عصبی خوش خیم به شمار می آیند. ریشه های عصبی بدن، با خارج شدن از نخاع موجب شکل گیری و رشد توده های شووانوما و نوروفیبروما می شوند.

تومور های داخل بافت نخاع

عامل شکل گیری تومور های داخل بافت نخاع، سلول های پشتیبان یعنی آستروسیتومها و اپاندیموما هستند. تومور اپاندیموما در بزرگسالان و تومور آستروسیتومها در کودکان شایع است.

بیماری فون هیپل لینداو(VHL)

نوعی بیماری ارثی است که تومور های اولیه در ناحیه رحم یا گردن شکل گرفته و به کلیه سرایت می کنند. خوشبختانه این نوع بیماری خوش خیم است.

علت ایجاد تومور نخاعی

علت اصلی شکل گیری تومور های نخاعی در بیشتر موارد، ناشی از نقص ژنتیکی است. اما همان طور که گفتیم، در مواردی سلول های سرطانی در ناحیه ریه، سینه و کلیه می توانند به مرور زمان در ستون فقرات سرایت کنند.

یکی دیگر از علت های رایج تشکیل توده، تکثیر بیش از حد و سریع سلول های سرطانی در اعصاب، استخوان ها و غضروف های ستون فقرات می باشد. علاوه براین، قرار گرفتن در معرض تشعشعات و مواد شیمیایی نیز می تواند موجب این عارضه گردد.

علائم تومور های نخاعی

علائمی که توده های نخاعی از خود نشان می دهند به عواملی از قبیل نوع، اندازه و رشد آن ها بستگی دارد.

 شایع ترین علائم وجود توده در نخاع، احساس درد در ناحیه گردن و کمر، تغییر در عادت ادرار و دفع مدفوع و مشکلات عصبی مثل ضعف و بی حسی در دست و پا می باشند.

موارد مذکور دربرگیرنده ی همه ی علائم نیستند؛ در ادامه ی مطلب به تمام علائم تومور نخاعی می پردازیم.

تومور نخاع انواع مختلفی دارد

علائم بالینی تومور نخاع

• عدم توانایی و هماهنگی در راه رفتن 

• افزایش درجه حرارت بدن

• احساس درد در ناحیه کمر و گردن

• تشدید گرفتگی در زانو و مچ پا

• عدم کنترل مثانه و مقعد

• فلجی ناقص

• سیاتیک

• احساس درد مکرر و تشدید آن در هنگام شب

• عدم اشتها

• تب و لرز

• کم کردن شدید وزن به صورت ناگهانی

• اختلال حسی در اندام ها

• تحریک کف پا؛ در حالت عادی و نرمال انگشت شست به سمت پایین است که با تحریک شدن به بالا جهش می یابد.

• رفلکس هافمن؛ در این رفلکس، تماس با انگشت میانی موجب خم شدن انگشت سبابه می شود.

نکته حائز اهمیت آن است که؛ افرادی که مبتلا به سرطان در قسمت های دیگر بدن هستند، شروع شدن احساس درد در ناحیه نخاعی می تواند هشدار جدی برای شکستگی در ستون فقرات آنان باشد. این شکستگی ناشی از تومور متاستاتیک است.

راه های تشخیص تومور نخاعی

یکی از سیستم های استاندارد بین المللی که با عنوان سیستم استیجینگ ( مرحله بندی) شناخته می شود، انواع تومور را بر اساس سایز، غدد لنفاوی درگیر و احتمال متاستاز طبقه بندی می کند.

مراحل فرایند معاینه ی بیماری شامل سونوگرافی، ام آر آی، سی تی اسکن است.

همچنین دقیق ترین نوع آزمایش، آزمایش ام آر آی است. در آزمایش مذکور، از گادولینیوم داخل وریدی استفاده می شود. به عبارتی دیگر نوعی ماده ی خاص رنگی را در ناحیه نخاع تزریق می کنند که موجب روشن شدن تومورها در بدن می شود.

این آزمایش تصویری را از ستون فقرات و نخاع را ارائه می دهد اما جزئیات تصویر از ستون مهره به اندازه تست سی تی اسکن دقیق نیست.

پزشک متخصص برای ارائه درمانی با کیفیت از ابزار های تشخیصی از جمله آنژیوگرافی، میلوگرافی یا اشعه ایکس، بیوپسی یا نمونه برداری و آزمایش خون استفاده می کند. بهتر است بدانید که آزمایش خون تنها در مواردی خاص قادر به تشخیص بیماری می شود.

جراحی تومور نخاع

پزشک متخصص برای انتخاب شیوه ی درمان صحیح، باید از شرایط سنی، شرح حال بالینی بیمار، اندازه و نوع تومور مطلع گردد. سخت ترین مرحله در پروسه درمان، تشخیص نوع تومور بیمار است. به خصوص در شرایطی که با شکستگی مهره ای ناشی از عفونت و بیماری رو به رو باشیم.

در هر صورت، برای جلوگیری از آلوده کردن و عدم درگیر شدن دیگر نواحی بدن باید تومور نخاعی برداشته شود.

تومور نخاع معمولا در ناحیه مهره ی 4 و 5 تشکیل می شود

برای انواع تومور های نخاعی، راه های درمان به خصوصی توسط پزشک ارائه می شود؛ در ادامه مطلب آن ها را بیان می کنیم.

جراحی تومورهای مقدماتی

همان طور که گفتیم تومور های مقدماتی در داخل نخاع شکل می گیرند. بهترین نوع درمان  تومورهای مقدماتی، عمل جراحی و برداشتن کامل آن ها از بدن است. هدف این قبیل عمل ها معمولا عدم سرایت بیماری به دیگر نواحی و حفظ کارکرد عصبی در ناحیه نخاع می باشد.

برای جراحی تومورهای مقدماتی از روش های نوروفیزیولوژیک از قبیل  SSEP و MEP استفاده می شود.

درمان تومورهای ستون فقرات

تومور های ستون فقرات به شکل استخوانی و متاستاتیک هستند.

 حذف تومور نخاعی در هر شرایطی پاسخگو نیست. متاسفانه در افرادی که تومور متاستاتیک را دارند، درمان از طریق جراحی رادیولوژی ، شیمی درمانی و جراحی جداسازی صورت می گیرد.

معمولا برای کاهش درد نخاع، از اشعه استفاده می کنند. در این روش درمانی از اشعه هایی با تمرکز بالا استفاده می شود تا سلول های تومور تحت فشار قرار بگیرند. در نتیجه اندازه تومور کوچک تر شود.

هنگامی که پزشک شما تشخیص دهد که تومور داخل بدنتان، بر ستون فقرات فشار وارد می کند و پایداری آن را مختل می سازد، برای درمان از جراحی استفاده می کند.

در جراحی مذکور، بخشی از مهره هایی که با تومور درگیر هستند را بر می دارند. سپس زمانی که مشکل برطرف شد، از استخوان های مصنوعی و ایمپلنت های فلزی برای بازگرداندن پایداری نخاع استفاده می کنند.

گاهی اوقات اپیدیموم های انتهای فیلوم بزرگ را نمی توان به طور کامل از بدن خارج کرد، زیرا به رشته های عصبی نخاع وصل هستند، در نتیجه به کمک اشعه روند بهبودی را کامل می کنند.

عوارض پس از جراحی تومور نخاعی

امروزه، خطر فلج شدن پس از جراحی کمر به کمتر از 5 درصد رسیده است.

یکی از عارضه های جراحی نخاع، تغییر در عملکرد عصبی افراد است. برای بهبود و رفع این تغییر، پزشک متخصص فیزیوتراپی را پیشنهاد می کند.

خطرات و عوارض عمل تومور نخاع 

از دیگر عارضه های جراحی، نشت مایع مغزی نخاعی از طریق برش می باشد. این عارضه برای افرادی به وجود می آید که قبل از عمل، پرتو درمانی انجام داده اند.

خوشبختانه عفونت و خونریزی پس از عمل نیز، بسیار نادر است.

گردآوری: بخش سلامت