سپتیک تانک

درزمانهای قدیم که موضوع ساخت مجتمع های مسکونی مطرح نبود و اغلب واحدها به صورت ویلایی بود استفاده از یک چاه جذبی بدلیل وجود زمان کافی برای فعالیت باکتری های بی هوازی وانجام واکنش های شیمیایی روی فاضلاب اندک خروجی از واحد ویلایی می توانست به تنهایی بار آلودگی پساب فاضلاب را آنقدر کاهش دهد که جذب آن به دل خاک و سفره های آب زیرزمینی مشکلی برای محیط زیست بوجود نمی آورد اما امروزه بدلیل محدودیت های بشر از جمله قیمت بالای واحدهای ویلایی تقریبا" آپارتمان نشینی در تمامی جهان مد شده است.

این موضوع سبب آن گشته است که پساب فاضلاب مجتمع های مسکونی آنقدر زیاد شود که چاه جذبی و باکتری های بی هوازی درون آن فرصت کافی برای انجام واکنش های شیمیایی روی پساب جامد و تبدیل آن به پساب مایع را نداشته باشند. از این رو  و بواسطه تحقیقات انجام گرفته توسط دانشمندان و دست اندرکاران محیط زیست دستگاهی بنام سپتیک تانک فاضلاب اختراع وبه بشر معرفی شد.

تعریف کلی سپتیک تانک
سپتیک تانک در کلمه عام به معنی گند انباری است که شرایط را برای باکتریهای بی هوازی آماده میکند تا بتوانند تمامی جامدات را به مایع تبدیل نموده و جدب آن به چاه جذبی را آسان نماید . در نگاه تخصصی سپتیک تانک دستگاهی است که به تصفیه فاضلاب کمک نموده که پساب خروجی از آن یا به تصفیه خانه مرکزی هدایت  گردد و یا به درون چاه جذبی روانه شود. سپتیک تانک به عنوان مفیدترین و در عین حال ساده ترین و شاید اقتصادی ترین دستگاه در پیش تصفیه فاضلاب اعم از خانگی ، بهداشتی ، کشاورزی ، صنعتی ، دامداری و پزشکی و… می باشد سپتیک تانک دستگاهی است که همچون سطل آشغال از پراکندگی جامدات درون خاک و گرفتگی سوراخ های چاه جذبی جلوگیری می نماید.

سپتیک تانک از نگاه زیست محیطی باعث می شود باکتری ها به آب های زیر زمینی آسیب نرسانند. پسابی که از سپتیک تانک خارج می شود قابلیت آشامیدن ندارد ولی در حالت کلی بافت های آن بقدری تجزیه شده است که با چند مکانیزم ساده عبور از فیلترهای درون خاک و چاه به راحتی می تواند به آب بیرنگ و بی بو تبئیل گردد .

ساختار سپتیک تانک
از دیر باز سپتیک تانک در تمامی اروپا مورد توجه دست اندرکاران امر تصفیه فاضلاب بوده است . سپتیک تانک برای اولین بار در ایتالیا بصورت پیش ساخته بتنی تولید گردید . امروزه با پیشرفت تکنولوژی سپتیک تانک نیز از حالت بتنی پیش ساخته به سمت سپتیک تانک فایبرگلاس و سپتیک تانک پلی اتیلن که هر دو بصورت آماده در کارخانه تولید می شوند در حال گذر است. سپتیک تانک همچنین می تواند بصورت آجری اجرا شود که به این نوع سپتیک تانک ، سپتیک تانک آجری می گویند.

سپتیک تانک آجری بصورت مکعب مستطیلی است که با ساختمان خاصی که درون آن ساخته می شود باعث ته نشینی و زلال سازی فاضلاب ساختمان می گردد. بدنه سپتیک تانک آجری حتما باید ایزوگام گردد.

وظیفه سپتیک تانک
کاری که سپتیک تانک انجام می دهد این است که فاضلاب جامد خروجی از ساختمان و مجتمع های مسکونی را گرفته و از طریق مهیا نمودن فضا و شرایط لازم برای انجام واکنش های شیمیایی که موجب دگرگونی ساختار فاضلاب می گردد موجبات جذب آن به چاه جذبی که قدرت جذب محدود دارد را فراهم می کند. در حقیقت سپتیک تانک اعم از بتنی، پلی اتیلن، فایبرگلاس وحتی سنگی موجب جلوگیری از کورشدن سوراخ های چاه جذبی می گردد واز پخش شدن فاضلاب بدون انجام واکنش توسط باکتری بی هوازی روی مولکول های آن جلوگیری می کند.

سپتیک تانک در بهترین حالت توانایی دارد بارآلودگی را تا حد 63 درصد کاهش دهد ولی نکته مهم در سپتیک تانک این است که بار آلودگی میکروبی از یک سو وبوی تعفن حاصل از فعالیت باکتری های بی هوازی و واکنش های شیمیایی که موجب تولید گاز متان و دی اکسید سولفور می گردد.

کاربرد سپتیک تانک
باورود فاضلاب از لوله ورودی به مخزن ابتدایی که شامل حجم بیشتر سپتیک تانک میباشد مواد معلق و قابل ته نشینی به نسبت وزن خود به سمت پایین حرکت کرده و در کف مخزن جمع میگردند که به دلیل انجام فرایند بیولوژیکی و تجزیه و مصرف مواد آلی توسط میکرو ارگانیسم ها و همچنین تولید بیو گاز حجم این مواد به مرور زمان کاهش می یابد . روغن و چربی ها به دلیل وزن کمتر بر روی آب شناور میمانند.

سپتیک تانک فاضلاب
سپتیک تانک فاضلاب غالبا در جاهایی که شبکه جمع آوری فاضلاب شهری موجود نمیباشد و تصفیه خانه شهری برای فاضلاب وجود ندارد مورد استفاده قرار میگیرد . سپتیک تانک اشاره به تصفیه و هضم در شرایط بی هوازی فاضلاب را دارا بوده که در قسمت اول سپتیک تانک رخ میدهد و باعث تجزیه و تصفیه فاضلاب میگردد و فاضلاب زلال سازی شده به قسمت دوم وارد گردیده و از فلنج خروجی به داخل چاه جذبی یا ترانشه جذبی تخلیه میگردد.

یعنی بواسطه استفاده از سپتیک تانک تمامی جامدات درون پساب فاضلاب خروجی از ساختمان تجمیع شده و از طریق فعالیت باکتری های بی هوازی که درون لایه های مختلف لجن کف سپتیک تانک موجود بوده و در حال رشد و تکثیر هستند به مایعی روان که براحتی درون سوراخ های چاه فاضلاب جذب خواهد شد تبدیل می گردد. دراثر فعل و انفعال شیمیایی که درون سپتیک تانک درحال رخ دادن است ضمن تجزیه جامدات به مایع، گازهایی همچون سولفید هیدروژن و گاز متان تولید می شود که چنانچه به درستی تخلیه نگردد باعث انفجارهای شدیدی خواهد گردید لذا وجود ونت هدایت گازهای فوق یکی از اجزا مهم در ساختمان سپتیک تانک خواهد بود که در ادامه به تشریح آن خواهیم پرداخت.

ساختمان سپتیک تانک فاضلاب
1- لوله ورودی سپتیک تانک شامل لوله ای با سایز دلخواه که به صورت عمود برعدسی اول سپتیک تانک و دربالاترین نقطه ممکن تعبیه گردیده است. تعبیه فلنج سر لوله ورودی به سپتیک تانک بستگی به جنس لوله ای دارد که از ساختمان خارج می شود. چنانچه لوله ورودی به سپتیک تانک از جنس کاروگیت باشد می بایست از مادگی یا کوپلر در عدسی ورودی سپتیک تانک استفاده نمود.

2- سیفون ورودی که با نصب زانویی 90 درجه در طرف دیگر عدسی ورودی تعبیه می گردد. این سیفون باعث جلوگیری از برگشتن بوی بد درون سپتیک تانک بهنگام عدم استفاده طولانی مدت وخشک شدن سیفون و شترگلویی چشمه سرویس بهداشتی به درون واحد می گردد. سر این لوله 90 درجه همواره داخل آب است و گاز متان حاصل از فعالیت باکتری های بی هوازی نمی تواند به مجاری ورودی سپتیک تانک برگرد.

3- دیواره میانی یا بافل میانی سپتیک تانک : در طول 2/3 از بدنه اصلی سپتیک تانک وجود دیواره ای با ارتفاعی بیشتر و بالاتر از قسمت بالایی ورودی سپتیک تانک تعبیه می شود و وجود آبرویی به قطر حدودا 300 میلیمتر جهت عبور پساب زلال شده به قسمت دوم سپتیک تانک باعث جلوگیری از عبور فاضلاب جامد می گردد. در قسمت بالایی این دیواره وجود راهرویی بسیارکوچک موجب راه یافتن گازهای سمی به سمت ونت هوا می گردد. زمانی که بخواهیم از سپتیک تانک بعنوان ایستگاه پمپاژ استفاده کنیم می توانیم زیراین دیواره را نیز در حدود 30 سانتی متر باز نگه داریم تا فاضلاب جامدی که بصورت آرام درون سپتیک تانک (لیفت استیشن) تجمیع شده است از طریق پمپ خردکننده ای به بیرون دستگاه سپتیک تانک هدایت گردد.

ضخامت دیواره میانی درون سپتیک تانک بدلیل فشار برابر سیال دو طرف این بافل پارامتر قابل اهمیتی نیست لیکن جوش دو طرف بافل به دلیل تکانه های ناشی حرکت سیال درون سپتیک تانک بسیار مهم است.

4- ونت هوا : ونت هوای سپتیک تانک باعث فراهم شدن مسیری جهت عبور گازهای حاصل از فعالیت باکتری های بی هوازی همچون هیدروسولفور و گاز متان درون سپتیک تانک به بالاترین نقطه ساختمان می گردد. در بعضی از پروژه ها که سپتیک تانک در وسط محوطه نصب می گردد ضرورت دارد ونت گازها از طریق لوله ای تکجداره زیر خاک به سمت کناره های ساختمان هدایت گردد و نهایتا بهمراه سایر ونت های سرویس های بهداشتی به سمت بالاترین نقطه ساختمان منتقل می گردد. ونت هوا اصولا در قسمت بدنه اصلی سپتیک تانک و در بالاترین نقطه تعبیه می شود.

برخی از تولید کنندگان سپتیک تانک ونت هوا را در دیواره یا عدسی خروجی سپتیک تانک و بالاتر از لوله خروجی (سطح لوله خروجی) تعبیه می کنند. علت عصایی بودن ونت سپتیک تانک جلوگیری از بسته شدن مجرای آن بواسطه ساختن لانه توسط پرندگان روی دهانه ونت از یک سو و جلوگیری از جریان پیدا کردن آب باران بدرون سپتیک تانک می باشد.