پمپ دنده ای چیست ؟

پمپ دنده ای یک مدل از پمپ های جا به جایی مثبت به حساب می آید که مانند تمام پمپ ها با استفاده از چندین دنده ، پروانه و ... سیالات را پمپاژ و منتقل میکند . همچنین این دستگاه در دسته ی غلیطکش ها نیز قرار میگیرد زیرا توانایی نسبتا بالایی در پمپاژ سیالا دارای ویسکوزیته زیاد ، دارد . بدنه و چرخدنده ی این دستگاه از جنس ها مختلف تولید میشود تا افراد بتوانند بهترین و مناسب ترین مدل را انتخاب کنند . مزایای دگری همچون قابلیت خودمکشی ، توانایی در پمپاژ سیالات مختلف ، تولید جریان بدون پالس ( درصد پالس نزدیک به صفر است ) و ... را هم دارد .

کاربردهای آن در زمینه هایی مانند تولید جوهر ، روغن های خوراکی و غیر خوراکی ، پلیمرها ، پمپاژ مواد غذایی و .... میباشد.

پمپ دنده ای چیست ؟

در مقالات قبلی به توضیح پمپ های جا به جایی مثبت پرداخته ایم ، این پمپ نیز از این دسته دستگاه ها میباشند ، همانطور در این مقاله گفته شده ، پمپ های جا به جایی مثبت سیال را وارد محفظه کرده و در مدت زمان مشخص یک مقدار مشخص از سیال را پمپاژ میکند . پمپ دنده ای معمولا از دو چرخ دنده تشکیل شده است و بر روی شاسی با الکتروموتور کوپل می شود. همچنین قابل ذکر است که این پمپ از نوع غلیظکش ها نیز میباشند و از همین جهت مناسب فعالیت هایی که سیال ویسکوزیته ی بالایی دارد ، میباشد .

جنس بدنه و چرخدنده: استنلس استیل، چدن (داکتیل و خاکستری)، برنزی، پلیمری (تفلونی)

جنس شافت: استیل، سرامیکی،‌ آلومینیوم، فولاد آلیاژی

جنس بوش: برنزی، کربنی، استیل سیلیکون كاربايد

نوع آب بندی: مکانیکال سیل (تک و دوبل)، پکینگی، لیپ سیل، مگنتی

از پمپ دنده ای در زمینه های زیر استفاده میشود :

• تولید روغن و سوخت های ویسکوز
• در صنایع مربوط به قفعالیت هیدرولیکی
• تولید رنگ و جوهر
• چسب ، رزن و پلیمرها
• تولید صابون های مایع
• مناسب پمپاژ مواد غذایی مانند کره بادام زمینی ، عسل و ...

چگونگی فعالیت پمپ دنده ای :

سیال بعد از شروع حرکت چرخشی پروانه ، توسط نیروی مکش وارد محفظه شده و در آنجا تحت تسلط چرخدنده ها قرار میگیرد . سپس با حرکت دوباره ی پروانه و چرخدنده ها سیال از محفظه به سمت خروجی حرکت میکند .

قابل ذکر است که این پمپها در دو نوع تولید میشوند :

1. پمپ دنده خارجی : 

در این مدل ، از دو چرخ دنده کاملاً یکسان استفاده میشود که در یکدیگر قفل شده و توسط شافت‌های جداگانه در جای خود نگه داشته می شوند. به طور معمول یکی از این دنده ها بعد از روشن شدن الکتروموتور شروع به حرکت کرده و بعد از آن چرخدنده ی دوم هم شروع به حرکت میکند . به همین دلیل بعد از یه مدت زمان مشخص دو چرخدنده میتوانند به طور یکسان حرکت کنند .

از دیگر ویژگی های این دستگاه میتوان به عدم بازگشت پذیری آن اشاره کرد که دلیل آن قفل شدگی دنده ها در حین پمپاژ میباشد. از معایب آن به ضعف در برابر عوامل آسیب زا محیطی اشاره شده است .

طرز کار : با به حرکت درآمدن چرخ دنده‌ها در قسمت داخلی پمپ دنده ای ، حجم سیال منبسط می شود. در این حالت سیال به درون حفره های پمپ جریان یافته و با حرکت چرخشی چرخ دنده‌ها در محفظه پمپ، توسط دندانه‌های چرخ دنده محبوس می‌شود. در مرحله بعد، مایع محبوس در محفظه پمپ دنده ای از ورودی به سمت خروجی جریان می‌یابد. زمانی که دندانه‌های چرخ دنده‌ها در طرف خروجی پمپ به هم قفل می‌شوند، حجم کاهش یافته و سیال تحت فشار به سمت خروجی حرکت می‌کند.

2. پمپ دنده داخلی :

شباهت زیادی به نوع خارجی دارد با این تفاوت که سایز دو چرخدنده که باید بهم قفل شوند ناهمسان است . چرخ دنده بزرگ‌تر (روتار) یک چرخ‌دنده داخلی است که یعنی دندانه‌های آن از داخل بیرون زده‌اند. درون این چرخ دنده، یک چرخ دنده کوچک تر خارجی قرار دارد (هرزگرد، فقط چرخ دنده روتار از نوع متحرک است) که خارج از مرکز قرار گرفته است . این طراحی با این هدف ایجاد شده است که دندانه های چرخ دنده کوچک‌تر به صورت مقطعی و نوبتی به دندانه‌های چرخ دنده بزرگ قفل بشوند.

خروجی این دستگاه با فشار زیادی خارج میشود .

طرزکار : با شروع حرکت چرخدنده سیال وارد دستگاه و محفظه ی آن شده و  توسط دندانه های چرخ دنده محبوس می شود. به همین دلیل سیل وارد حفره های پمپ شده و از ورودی به سمت خروجی حرکت میکند .

ویژگی های مهم پمپ دنده :

• تولید فشار کمتری نسبت به سایر مدلها
• جریان دبی نسبتا کمتر
• خروجی فشار بیشتری نسبت به مدل های سانتریفیوژی دارد
• توانایی پمپاژ سیالات دارای درصد ویسکوزیته بالا را دارد .
• توانایی پمپاژ ذرات جامد زیاد را هم دارد .
• جریان تولیدی یکنواخت و بدون پالس است از همین رو بافت سیال آسیب نمیبیند .
• در برابر ویژگی های شیمیایی سیالات مقاومت خوبی دارد .

مزایای پمپ دنده ای :

• شرایط نگهداری و تعمیر ساده ای دارد
• طیف گسترده ای از سیالات را میتواند پمپاژ کند
• مقدار خروجی قابل تنظیم است
• نسبت به کاویتاسیون حساسیت کمی دارد
• خروجی فشار زیادی دارد
• دارای ابعاد جمع و جو و کم وزن
• دارای خاصیت خود مکشی
• بدنه و چرخدنده ها از جنس های مختلفی تولید میشوند و قابلیت سفارشی سازی وجود دارد .
• درصد ضربه ی دستگاه بسیار کم است .

از معایب این دستگاه میتوان به دو موضوع زیر اشاره کرد :

• یاتاقان ها با سیال تماس دارند و از نوع بوش هستند از همین رو احتمال آسیب دیدگی این قطعه کمی بالا است .
• توانایی پمپاژ سیالات اسیدی را ندارد .