تاریخچه سرامیک در جهان

سفالگری یکی از کهن ترین هنرهای بشری و در واقع سرچشمه هنر تولید کاشی و سرامیک است. اولین آثار این هنر در ایران به حدود 10000 سال قبل از میلاد مسیح می رسد که به صورت گل پخته نمی شود و آثار اولین کوره های سفالگری به حدود 6000 سال قبل از میلاد مسیح می رسد. برمی گرداند.

تداوم پیشرفت در صنعت سفال منجر به تغییراتی در روش های تولید از جمله تغییر کوره ها، اختراع چرخ سفالگری و کیفیت مواد سفالی مانند نقاشی و لعاب شده است. شروع لعاب کاری که امکان ضد آب و همچنین رنگ آمیزی، زیباسازی سفال و کاشی کاری را فراهم می کرد به حدود 5000 سال پیش برمی گردد.روش و دانش لعاب کاری از بابل به سایر نقاط ایران سرایت کرد. پس از اسلام با تشویق به استفاده از سفال و سرامیک به جای فلز، طلا و نقره; 

همچنین بخوانید: بهترین برند کاشی و سرامیک یزد

تاریخچه کاشی

قدیمی ترین اشکال کاشی و سرامیک به دوران ماقبل تاریخ باز می گردد، زمانی که استفاده از خاک رس به عنوان مصالح ساختمانی در چندین تمدن اولیه توسعه یافت. کاشی های مدرن اولیه تقریباً شکل داشتند و دوام کاشی های مدرن را نداشتند. مواد کاشی از بستر رودخانه‌ها استخراج می‌شد، به بلوک‌های ساختمانی تبدیل می‌شد و در آفتاب خشک می‌شد. کاشی های اولیه خام بودند، اما حتی 6000 سال پیش، مردم از آن ها برای تزئین کاشی ها با استفاده از نقاشی و حکاکی ظریف استفاده می کردند.

صنعت سرامیک تنها به ساخت ظروف، ظروف و ظروف سفالی ساده گذشته محدود نمی شود و در تمام جنبه های تمدن مدرن و تکنولوژی مدرن کاربرد شگفت انگیزی دارد. روش ساخت و تهیه کلیه اقلام سرامیکی تقریباً یکسان بوده و بسته به کاربرد، تفاوت های جزئی در روش تولید وجود دارد.

همچنین بخوانید: بهترین عایق رطوبتی پشت بام چیست؟

کاشی پخته (کاشی پخت)

مصریان باستان اولین کسانی بودند که کشف کردند کاشی‌های سفالی که در کوره پخته می‌شوند قوی‌تر و مقاوم‌تر در برابر آب هستند.بسیاری از تمدن های باستانی از کاشی های سفالی مربع کوچک پخته شده برای تزئین معماری استفاده می کردند.

ساختمان های شهرهای باستانی بین النهرین با سفال های قرمز بدون لعاب و کاشی های رنگارنگ نقاشی شده بودند. یونانیان و رومیان باستان از سرامیک در کف، سقف و حتی لوله کشی داخل ساختمان ها استفاده می کردند. چینی ها از خاک رس سفید به نام کائولن برای ساختن سرامیک های سفید بادوام به نام پرسلن استفاده می کردند. در اروپای قرون وسطی از کاشی در کف کلیساها استفاده می شد.

در سرتاسر اروپا، بیزانسی ها بهترین استفاده را از کاشی های در مقیاس کوچک داشتند. با استفاده از کاشی، شیشه و سنگ نقوش معرق معنادار و زیبایی خلق کرده اند.

کاشی لعاب

سرامیک ایرانی تحت تأثیر کاشی های وارداتی از چین بود. این کاشی‌ها که برای مصارف تزئینی استفاده می‌شد، در سراسر آسیای جنوبی، شمال آفریقا، اسپانیا و حتی اروپا گسترش یافت. از آنجایی که هنر اسلامی در تخیلات بشر نشأت گرفته و بر توسعه اسلام تأثیر گذاشته است، صنعتگران به کاشی های رنگارنگ یا بافت های پیچیده روی آوردند.

کاشی‌های لعاب‌دار در طرح‌های موزاییکی بزرگ و تغییرات رنگی ظریف روی هم چیده شدند. صنعتگران مسلمان از اکسیدهای فلزی مانند قلع، مس، کبالت، منیزیم و آنتیموان برای لعاب دادن به کاشی‌ها استفاده می‌کردند که در نتیجه لعاب درخشان‌تر و قوی‌تری داشت.

در قرن پانزدهم کاشی های لعابدار اکسید فلزی در ایتالیا رایج شد و به تدریج در صنعتگران شمال ایتالیا نفوذ کرد. مراکز تجاری بزرگ اروپایی به این نقوش محلی توجه داشتند، به طوری که برخی از این کاشی ها مانند کاشی های دلفت (از دلفت در هلند) و کاشی های ماگولیکا (از مایورکا در اسپانیا) هنوز مورد استفاده قرار می گیرند.

کاشی مدرن

امروزه اکثر تولیدکنندگان تجاری از روش گرد و غبار پرس استفاده می کنند. مخلوط را ابتدا به شکل دلخواه فشار می دهند و سپس لعاب می دهند (ممکن است لعاب هم نباشد) و سپس در فر می پزند. برخی از صنعتگران ممکن است با فشار دادن ملات یا صاف کردن خمیر و بریدن آن با قالب هایی مانند فرهای شیرینی پزی، کاشی هایی را به شکل دلخواه تولید کنند.

روش برش کاشی هر چه که باشد، برای سفت شدن آن باید پخته شود. خلوص خاک رس، دفعات پخت و دمای کوره عواملی هستند که بر قیمت و کیفیت کاشی تاثیر می گذارند. دمای کوره از 900 تا 2500 درجه فارنهایت متغیر است. هرچه دمای فر کمتر باشد تخلخل کاشی بیشتر و لعاب آن نرمتر می شود. دماهای بالاتر کاشی‌های متراکم‌تر و لعاب‌های قوی‌تر تولید می‌کنند.

تاریخچه سرامیک

باستان شناسان دریافته اند که انسان های اولیه حدود 24000 سال قبل از میلاد مسیح سرامیک می ساختند. این سرامیک ها در چکسلواکی یافت می شوند و به شکل حیوانات و انسان ها، تخته های مسطح و توپ هستند. اما هنوز مشخص نیست که چرا این نوع سرامیک ساخته شده است. اولین ظروف سفالی مورد استفاده در 9000 سال قبل از میلاد ساخته شد و برای نگهداری مواد غذایی و غلات خوراکی مورد استفاده قرار گرفت. ساخت شیشه تقریباً همزمان با سفال و در مصر 8000 سال پیش آغاز شد، به طوری که در پخت سفال به دلیل وجود اکسید کلسیم با ماسه و سودا در نهایت به سفال های لعابدار رنگی منجر شد.

تاریخچه سرامیک در ایران

سفال یکی از مهم ترین و قدیمی ترین آثار هنری دست بشر است که از آغاز سفالگری تاکنون پایدار مانده است. مردم ایران به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی و قرار گرفتن در شاهراه تمدن ها، نه تنها اولین سازندگان سفال، بلکه غالب ترین سازندگان بوده اند. در ایران سفال در چهار منطقه مسکونی رایج است:

1- منطقه غرب رشته کوه های زاگرس در نزدیکی کرمانشاه
2- سواحل جنوبی دریای خزر
3- شمال غرب آذربایجان
4- جنوب شرق ایران

سفال های هشت هزار ساله در حاشیه کویر و در مناطق مرکزی ایران به چشم می خورد.

قدیمی ترین اشیای سفالی کشف شده در کاوش های باستانی ایران، آثار کشف شده از گنجینه دره تپه در استان کرمانشاه است که قدمت آن به هزاره هشتم قبل از میلاد می رسد. همچنین مناطقی مانند غاری در جنوب مازندران در نزدیکی بهشهر (هزاره هشتم پیش از میلاد) و در مرحله دوم در ناحیه زاغه‌نشینی در دشت قزوین، چشمه‌علی نزدیک تهران و تپه سیلک در کاشان.

سفال های کشف شده از این نقاط خشن و دارای هسته نرم هستند. موادی با کاه خشک و سبزی های ریز به مخلوط اولیه یعنی آب و خاک اضافه شده و هنوز از چرخ سفال استفاده نشده و دمای کوره کنترل نشده و سفال کاملاً سفت و یکنواخت نیست. و گاهی مغز به دلیل دمای خفیف (هزاره ششم قبل از میلاد) خاکستری مایل به سیاه باقی می ماند. در مرحله بعد سفالگری توسعه بیشتری می یابد و از ماسه نرم و پودر ماسه همراه با خاک برای ساخت ظروف با دیواره های بسیار نازک استفاده می شود. در این دوره ساخت ظروف با کف مقعر و بدنه محدب آغاز شد.

در هزاره چهارم قبل از میلاد با اختراع چرخ سفالگری و استفاده از آن در شکل دادن به سفال، تحول جدیدی در صنعت سفالگری آغاز شد و همچنین تزئینات روی سفال تنوع بیشتری یافت.

ساختار سرامیکی

واژه سرامیک از کلمه یونانی «کراموس» به معنای سفال یا گل پخته گرفته شده است و در واقع برای معرفی سرامیک باید گفت که هنر و علم ساخت و استفاده از اشیای جامد و شکننده است که ماده اصلی آن خاک است. (این خاکها عبارتند از: خاکهای کائولن و سفالی).

لعاب کاری کاشی و سرامیک

برای براق شدن، صاف و زیبا شدن سطح بدن، ضد آب، شیمیایی و در صورت لزوم روی آن را با لایه نازکی از لعاب پس از سرد شدن می پزند. لعاب (رنگ معدنی) به صورت مایع روی بدنه خشک شده پوشانده می شود. 

سخن پایانی 

در این مقاله سعی شد تا شما را با تاریخچه سرامیک در ایران و جهان آشناسازیم. امید است مورد توجه شما قرار گرفته باشد.