آزار جنسی از جمله اصطلاحاتی است که می‌توان تعاریف گوناگونی از آن ارائه داد و طیف وسیعی از رفتارها را در بر می‌گیرد. این رفتارها از مزاحمت کلامی ساده تا تجاوز فیزیکی را شامل می‌شوند.
کمیسیون فرصت‌های برابر شغلی آمریکا (EEOC) آزار جنسی را به شرح زیر تعریف می‌کند:
«آزار جنسی به روابط ناخوشایند جنسی، تقاضای نامناسب برای رفع نیازهای جنسی یا هر رفتار فیزیکی یا کلامی با محتوای مسائل جنسی گفته می‌شود، به‌نحوی که اطاعت از آن به‌صورت نهان یا آشکار جزء شروط کار محسوب شود و بر موقعیت شغلی شخص یا عملکرد او و نیز ایجاد فضای کار دوستانه یا خصمانه اثرگذار باشد1.»
دستورالعمل اتحادیه‌ی اروپا مصوب ۲۰۰۲ نیز آزار جنسی را رفتاری با ماهیت جنسی می‌داند که با هدف خدشه‌دارکردن حیثیت دیگری و ایجاد فضایی رعب‌آور، خصمانه، تحقیر‌کننده و توهین‌آمیز صورت می‌گیرد یا به نتایج فوق منجر می‌شود. به‌طور کلی می‌توان آزار جنسی را یکی از مصادیق خشونت دانست که طیف گسترده‌ای از رفتار و حتی گفتار را دربرمی‌گیرد و در زندگی شخصی و غیرزناشویی نیز ممکن است روی دهد.
نظام حقوقی ما نیز چنین مسئله‌ای را تا حدی پذیرفته و آزار جنسی را صرفاً منحصر به رابطه‌ی فیزیکی ندانسته است. همان‌گونه که قانون ما درخصوص زنای به‌عنف صحبت کرده و مجازات‌هایی برای آن پیش‌بینی کرده است، در سطحی پایین‌تر درباره‌ی برقراری روابط نامشروع یا عمل منافی عفت غیر از زنا و در پایین‌ترین سطح درخصوص «تعرض یا مزاحمت برای زنان یا توهین به آنان» صحبت کرده و آن‌ها را جرم‌انگاری کرده است.
آزار جنسی دارای انواع گوناگونی است که تفکیک آن‌ها به درک مصادیق و مجازات‌های قانونی کمک می‌کند:
آزار جنسی غیر تماسی شامل هرگونه رفتار یا گفتار با محتوای جنسی است که مستقیماً شامل تماس فیزیکی نیست، اما باعث آزار، ترس، تحقیر و ایجاد یک محیط خصمانه می‌شود. این نوع آزار با توجه به گسترش ارتباطات مجازی، امروزه بسیار شایع است.
نکته حقوقی: قانون مجازات اسلامی ما تحت عنوان «مزاحمت برای زنان و اطفال» به این نوع آزار اشاره دارد و برای آن حبس از دو تا شش ماه و تا ۷۴ ضربه‌ی شلاق پیش‌بینی کرده است.
این نوع آزار زمانی است که شخص، بی‌آنکه رابطه‌اش در قالب عقد ازدواج جا بگیرد، با رضایت واقعی و به‌دور از هرگونه اجبار یا اکراه مبادرت به برقراری رابطه‌ی جنسی می‌کند. از نظر کیفری، این رابطه “عمل منافی عفت” محسوب شده و مجازات شلاق (تا ۹۹ ضربه) دارد. اما در این حالت، اگرچه رضایت به رابطه داده شده، اما رضایت به ورود خسارت نیست.
نمونه‌ی اَجلا و خشن‌ترین نوع آزار جنسی، آزار جنسی همراه با نارضایتی قربانی است که با عنوان تجاوز به‌عنف (به‌زور) خوانده می‌شود. این موضوع زمانی محقق می‌شود که از نظر بدنی، درد و رنجی بر شخص تحمیل شود؛ مثل آنکه دست و پای او بسته شود یا در حالت بیهوشی و اغما مجبور به انجام کاری شود.
در دو فرض، با اینکه شخص ممکن است در ظاهر به برقراری رابطه رضایت داده باشد، اما این رضایت قانونی صحیح نیست و از منظر قانونی در حکم ناراضی‌بودن فرض می‌شود:
خسارات وارده از آزار جنسی، به‌شیوه‌های گوناگونی جبران‌پذیر است:
| نوع زیان | نحوه جبران | توضیحات |
| زیان جسمی و بدنی | دیه | خسارتی در مقابل آسیب‌های فیزیکی که به‌صورت دیه پرداخت می‌شود. |
| از بین رفتن بکارت | ارش‌البکاره یا مهرالمثل | در صورت باکره بودن، ارش‌البکاره و در غیر این صورت، مهرالمثل (مهریه‌ی متعارف زن) پرداخت می‌شود. |
| زیان حیثیتی و روحی | جبران مادی یا انجام امور جبرانی | پرداخت مقداری پول برای جبران زیان معنوی یا انجام امور خاص مانند عذرخواهی رسمی یا اصلاح یک اشتباه. |
| ابزار اثبات | نقش در اثبات جرم |
| پزشکی قانونی | مراجعه‌ی سریع به پزشکی قانونی می‌تواند از جمله مدارک و اسناد مثبته باشد، زیرا این مرجع قادر به تشخیص و تفکیک آزار جنسی از سایر موارد و همچنین تشخیص علائم عنف (ضرب و جرح) است. |
| شاهد عینی | در صورت وجود شاهد، احضار او به دادگاه از جمله مدارک مثبته به‌حساب می‌آید. |
| مدارک و نشانه‌ها | ضبط‌کردن صدای شخصی که قصد آزار جنسی دارد، پیامک‌های تهدیدآمیز یا هرگونه مستندسازی از واقعه، می‌تواند به‌عنوان نشانه‌ای به نفع قربانی در دادگاه به‌کار رود. |
اثبات عنف و اکراه: گفتنی است فرد زیان‌دیده (جز در مواقعی که قربانی کودک نابالغ است) باید تمایل‌نداشتن (اکراه) و فریب‌خوردن خود را نیز اثبات کند. اثبات این امور از طریق اوضاع و احوال وقوع جرم و نیز رابطه‌ای که میان طرفین وجود دارد (مانند رابطه پدر و فرزندی یا استاد و شاگردی که مؤید وجود ترس است)، تا حدی قابل‌اثبات است.
در نگارش این مقاله از منابع زیر استفاده شده است:
۱. مقاله‌ی تجربه‌ی انواع آزار جنسی زنان، حسین کردی و علی‌اصغر حسینی نوذری
۲. مقاله‌ی آزار جنسی زنان در یک بررسی حقوقی، محمد اسحاقی.
۳. قواعد عمومی قراردادها، ج۱، دکتر امیرناصر کاتوزیان.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها