احادیثی از ائمه و آیات قرآنی درباره حرص

احادیثی از ائمه و آیات قرآنی درباره حرص

 

در این مقاله از ، با آیات قرآن و حدیث هایی از ائمه درباره حرص آشنا می شوید. حرص، یکی از صفات ناپسند اخلاقی است که به معنای میل شدید به جمع آوری اموال و لذات دنیوی، بدون توجه به پیامدهای آن است. در آموزه های دینی، قرآن و احادیث معصومین (علیهم السلام)، حرص به شدت نکوهش شده و به عنوان عاملی برای غفلت از آخرت و معنویت معرفی شده است.

حرص یکی از ویژگی های اخلاقی است که در آموزه های دینی و اسلامی به شدت نکوهش شده است. حرص به معنای میل شدید به جمع آوری اموال، قدرت، یا نعمت های دنیوی است که ممکن است انسان را به گناه و بی عدالتی بکشاند. در قرآن کریم و احادیث ائمه معصومین (علیهم السلام)، آیات و روایات فراوانی درباره ضررهای حرص و آثار منفی آن آمده است. در ادامه به برخی از آیات قرآن و احادیث از ائمه اطهار در این باره می پردازیم.

 

آیات قرآنی درباره حرص :

إِنَّ الْانسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا إِذَا مَسَّهُ الشَّرُّ جَزُوعًا وَ إِذَا مَسَّهُ الْخَيْرُ مَنُوعًا  (آیات 19-21 سوره المعارج)

 

به یقین انسان حریص و كم طاقت آفریده شده است هنگامى كه بدى به او رسد بیتابى مى كند و هنگامى كه خوبى به او رسد مانع دیگران مى شود (و بخل مى ورزد)

 

******

 

أَشِحَّةً عَلَیْكُمْ فَإِذا جاءَ الْخَوْفُ رَأَیْتَهُمْ یَنْظُرُونَ إِلَیْكَ تَدُورُ أَعْیُنُهُمْ كَالَّذی یُغْشى عَلَیْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَإِذا ذَهَبَ الْخَوْفُ سَلَقُوكُمْ بِأَلْسِنَةٍ حِدادٍ أَشِحَّةً عَلَى الْخَیْرِ أُولئِكَ لَمْ یُؤْمِنُوا فَأَحْبَطَ اللَّهُ أَعْمالَهُمْ وَ كانَ ذلِكَ عَلَى اللَّهِ یَسیراً (سوره احزاب آیه 19)

 

آنها در همه چیز نسبت به شما بخیلند و هنگامى كه (لحظات) ترس (و بحرانى) پیش آید، مى بینى آن چنان به تو نگاه مى كنند، و چشمهایشان در حدقه مى چرخد، كه گویى مى خواهند قالب تهى كنند! امّا وقتى حالت خوف و ترس فرو نشست، زبانهاى تند و خشن خود را با انبوهى از خشم و عصبانیت بر شما مى گشایند (و سهم خود را از غنایم مطالبه مى كنند!) در حالى كه در آن نیز حریص و بخیلند آنها (هرگز) ایمان نیاورده اند، از این رو خداوند اعمالشان را حبط و نابود كرد و این كار بر خدا آسان است.

 

******

 

فَاتَّقُوا اللَّهَ مَا اسْتَطَعْتُمْ وَ اسْمَعُوا وَ أَطیعُوا وَ أَنْفِقُوا خَیْراً لِأَنْفُسِكُمْ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (سوره تغابن آیه 16)

 

پس تا مى توانید تقواى الهى پیشه كنید و گوش دهید و اطاعت نمایید و انفاق كنید كه براى شما بهتر است و كسانى كه از بخل و حرص خویشتن مصون بمانند رستگارانند!

 

******

 

وَ لَتَجِدَنَّهُمْ أَحْرَصَ النَّاسِ عَلى حَیاةٍ وَ مِنَ الَّذینَ أَشْرَكُوا یَوَدُّ أَحَدُهُمْ لَوْ یُعَمَّرُ أَلْفَ سَنَةٍ وَ ما هُوَ بِمُزَحْزِحِهِ مِنَ الْعَذابِ أَنْ یُعَمَّرَ وَ اللَّهُ بَصیرٌ بِما یَعْمَلُونَ (سوره بقره آیه 96)

 

و آنها را حریص ترین مردم- حتى حریصتر از مشركان- بر زندگى (این دنیا، و اندوختن ثروت) خواهى یافت (تا آنجا) كه هر یك از آنها آرزو دارد هزار سال عمر به او داده شود! در حالى كه این عمر طولانى، او را از كیفر (الهى) باز نخواهد داشت. و خداوند به اعمال آنها بیناست.

 

******

 

وَ الَّذینَ تَبَوَّؤُا الدَّارَ وَ الْإیمانَ مِنْ قَبْلِهِمْ یُحِبُّونَ مَنْ هاجَرَ إِلَیْهِمْ وَ لا یَجِدُونَ فی صُدُورِهِمْ حاجَةً مِمَّا أُوتُوا وَ یُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ وَ لَوْ كانَ بِهِمْ خَصاصَةٌ وَ مَنْ یُوقَ شُحَّ نَفْسِهِ فَأُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (سوره حشر آیه 9)

 

و براى كسانى است كه در این سرا [سرزمین مدینه ] و در سراى ایمان پیش از مهاجران مسكن گزیدند و كسانى را كه به سویشان هجرت كنند دوست مى دارند، و در دل خود نیازى به آنچه به مهاجران داده شده احساس نمى كنند و آنها را بر خود مقدّم مى دارند هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند كسانى كه از بخل و حرص نفس خویش باز داشته شده اند رستگارانند!

 

 

احادیثی از ائمه درباره حرص

 

احادیثی از ائمه درباره حرص :

پيامبر صلى الله عليه و آله:

إِيّاكُم وَالشُّحَّ فَإِنَّما هَلَكَ مَن كانَ قَبلَكُم بِالشُّحِّ اَمَرَهُم بِالبُخلِ فَبَخِلوا وَأَمَرَ هُم بِالقَطيعَةِ فَقَطَعوا وَأَمَرَهُم بِالفُجورِ فَفَجَروا؛

از حرص بپرهيزيد كه پيشينيان شما در نتيجه حرص هلاك شدند، حرص آنها را به بخل وادار كرد و بخيل شدند. به قطع رحم وادار كرد و قطع رابطه كردند با خويشاوندان. به بدى وادارشان كرد و بدكار شدند. (نهج الفصاحه ص 353 ، ح 992)

 

******

 

رسول خدا صلي الله عليه واله می فرمایند :

الحَرِيصُ مَحرُومٌ، وَ هُوَ مَعَ حِرمَانِهِ مَذمُومٌ في أيِّ شَئٍ كَانَ، وَ كَيفَ لا يَكُونُ مَحرُوماً و قَد فَرَّ مِن وِثَاقِ اللهِ تَعَالي؟

آدم حريص هميشه محروم است و افزون بر محروم بودن، در هركاري كه مي‏كند نكوهيده است و چگونه محروم نباشد در حالي كه از بند خدا گريخته است؟ (مصباح الشريعة، صفحه 187)

 

******

 

امام على عليه السلام:

أَغْنَى الْأَغْنِيَاءِ مَنْ لَمْ يَكُنْ لِلْحِرْصِ أَسِيراً.

بى نيازترين بى نيازان كسى است كه اسير حرص نباشد. (تصنیف غررالحکم و درر الکلم ص 295 ، ح 6631)

 

******

 

امیرالمومنین علیه السلام:

مَنْ كَثُرَ حِرْصُهُ كَثُرَ شِقَاؤُهُ.

آن كه زياد حرص زند، شقاوت (و بدبختي اش) بسيار شود. (غرر الحكم، حدیث 8602)

 

******

 

امام على علیه السلام :

أَعْظَمُ النَّاسِ ذُلًّا الطَّامِعُ الْحَرِيصُ الْمُرِيب‏

ذليل ترين مردم، كسى است كه طمعكار، حريص و وسوسه گر باشد. (تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص 295 ، ح 6618)

 

******

 

امام على عليه السلام:

اَلحِرصُ موقِعٌ فى كَثيرِ العُيوبِ؛

حرص انسان را به عيب هاى زيادى مبتلا مى كند. (تصنیف غررالحکم و درر الکلم ص 295 ، ح 6639)

 

******

 

امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

الحِرصُ لا يَزِيدُ في الرِّزقِ و لَكِن يُذِلُّ القَدرَ.

آزمندي بر روزي نمي افزايد، بلكه از ارزش آدمي مي کاهد. (غرر الحكم، حدیث 1877)

 

******

 

امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند :

و قَد سُئِلَ اَيّ ذُلٍّ أَذَلُّ: الحِرصُ عَلَي الدُّنيَا.

(در پاسخ به اين پرسش كه كدام خواري بدتر است؟ فرمود:) حرص به دنيا. (أمالي صدوق، صفحه 322، حدیث 4)

 

احادیثی درباره حرص

 

امام حسين عليه السلام:

لَيْسَتِ الْعِفَّةُ بِمَانِعَةٍ رِزْقاً وَ لَا الْحِرْصُ بِجَالِبٍ فَضْلًا وَ إِنَّ الرِّزْقَ مَقْسُومٌ وَ الْأَجَلَ مَحْتُومٌ وَ اسْتِعْمَالَ الْحِرْصِ طَالِبُ الْمَأْثَم‏

نه خوددارى از حرام و ناپسند، مانع روزى مى شود و نه حرص روزىِ بيشتر مى آورد، كه روزى تقسيم شده و اجل حتمى است و حرص به سوى گناه مى كشد. (اعلام الدین ص 428)

 

******

 

امام باقر عليه السلام:

مَثَلُ الْحَرِيصِ عَلَى الدُّنْيَا مَثَلُ دُودَةِ الْقَزِّ كُلَّمَا ازْدَادَتْ مِنَ الْقَزِّ عَلَى نَفْسِهَا لَفّاً كَانَ أَبْعَدَ لَهَا مِنَ الْخُرُوجِ حَتَّى تَمُوتَ غَمّاً.

مَثَلِ حريص به دنيا، مثل كرم ابريشم است كه هر چه بيشتر دور خود ببافد خارج شدن از پيله بر او سخت تر مى شود تا آن كه از غصه مى ميرد. (کافی(ط-السلامیه) ج 2 ، ص 316 ، ح 7)

 

******

 

امام صادق عليه السلام:

اصولُ الکُفرِ ثَلاثَهٌ الحِرصُ وَ الاِستِکبارُ وَ الحَسَدُ؛

ریشه های کفر سه چیز است: حرص و بزرگ منشی نمودن و حسد ورزیدن. (كافى(ط-الاسلامیه) ج 2، ص 289، ح 1 - امالی(صدوق) ص 419 - خصال ص 90)

 

******

 

امام جعفر صادق عليه السلام می فرمایند :

حَرُمَ الحَرِيصُ خَصلَتَينِ وَ لَزَمَتهُ خَصلَتَانِ: حَرُمَ القِنَاعَةَ فَافتَقَدَ الرَّاحَةَ، وَ حَرُمَ الرِضَا فَافتَقَدَ اليَقِينَ.

آزمند از دو خصلت محروم شده و در نتيجه دو خصلت را با خود دارد: از قناعت محروم است و در نتيجه آسايش را از دست داده است، از رضايت و خرسندي محروم است و در نتيجه يقين را از كف داده است. (خصال، صفحه 69، حدیث 104)

 

******

 

امام هادي عليه السلام می فرمایند :

مَا اسْتَراحَ ذُو الْحِرْصِ.

شخص طمّاع و حريص هيچگاه آسايش و استراحت نخواهد داشت. (مستدرك الوسائل، جلد 2، صفحه 336، حدیث 11)

 

در نهایت :

حرص یکی از صفات ناپسند اخلاقی است که در قرآن کریم و احادیث معصومین به شدت نکوهش شده است. این صفت، علاوه بر ایجاد مشکلات روحی و روانی برای فرد، او را از خداوند و معنویت دور می سازد و روابط انسانی را تضعیف می کند. برای کنترل این صفت منفی، می توان از تقویت ایمان، تمرکز بر آخرت، و پذیرش قناعت و ساده زیستی بهره برد. انسان با دوری از حرص و طمع، می تواند به آرامش واقعی و خوشبختی معنوی دست یابد.

 

گردآوری: بخش مذهبی