شرایط قبولی نماز از نظر قرآن و روایات

شرایط قبولی نماز از نظر قرآن و روایات

در این مقاله از ، با شرایط قبولی نماز آشنا می شوید. یکی از ارکان اصلی دین اسلام و مهم ترین عبادت مسلمانان است. اما صرف انجام دادن حرکات و گفتن اذکار نماز، کفایت نمی‌کند. برای اینکه نماز مقبول درگاه الهی واقع شود، شرایط و ضوابطی وجود دارد که در قرآن کریم و روایات معصومین (ع) به آن‌ها اشاره شده است.

نماز یکی از ارکان اصلی دین اسلام و مهم‌ترین فریضه بعد از شهادتین است. اما صرف انجام دادن حرکات و گفتن اذکار، تضمینی برای قبول شدن نماز نیست. در قرآن کریم و روایات معصومین (ع) به شرایط مختلفی برای قبولی نماز اشاره شده است. این شرایط نه تنها به جنبه‌های ظاهری نماز بلکه به باطن و نیت نمازگزار نیز مربوط می‌شود.

در خصوص ارتباط قبولی نماز و سایر عبادات باید گفت نماز یک عبادتی است که صحیح بودن و قبول شدنش به مجموعه ای باورها و رفتارهای مسلمان پیوند می خورد از سویی قبولی عمل به معنی رشد عبادت کننده و توان تقرب زایی اش به خدا می باشد.

روح نماز چیست؟

خشوع روح نماز محسوب می شود و این یعنی چنانچه رکوع، سجود، قرائت و تسبیح را جسم نماز بدانیم، حضور قلب و توجه درونی به حقیقت نماز و کسی که با او راز و نیاز می کنیم، روح نماز است.

شرایط قبولی نماز در قرآن

قرآن کریم در آیات مختلف به شرایط قبولی نماز اشاره کرده است که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

ایمان قلبی:

ایمان به خدا، پیامبر و روز قیامت شرط اساسی قبولی هر عملی از جمله نماز است. خداوند در قرآن می‌فرماید: "وَمَنْ یَکْفُرْ بِالْإِیمَانِ فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُهُ" (سوره مائده، آیه ۵). یعنی کسی که ایمان نیاورد، عملش تباه می‌شود.

خضوع و خشوع:

نماز باید با خضوع و خشوع به جا آورده شود. خداوند در قرآن می‌فرماید: "فَاقْرَءُ مَا يُسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ إِنَّا نَحْنُ نُنَزِّلُهُ تَنزِيلًا فَإِذَا قَرَأْتَهُ فَاتَّبِعْ قِرَاءَتَهُ لِتَعْلَمَ لَعَلَّكَ تُهْدَى" (سوره مزمل، آیات ۴-۵). یعنی قرآن را آن‌گونه که بر تو آسان است تلاوت کن، ما آن را تدریجاً نازل می‌کنیم، پس هرگاه آن را تلاوت نمودی، پیروی از تلاوت آن کن تا شاید هدایت یابی.

حضور قلب:

نمازگزار باید در هنگام نماز حضور قلب داشته باشد و به آنچه می‌گوید و انجام می‌دهد توجه کند. خداوند در قرآن می‌فرماید: "إِنَّ الصَّلَاةَ تَنْهَى عَنِ الْفَحْشَاءِ وَالْمُنْکَرِ" (سوره عنکبوت، آیه ۴۵). یعنی نماز انسان را از کارهای زشت و ناپسند باز می‌دارد.

پرهیز از گناه:

گناهان بزرگ مانع قبولی نماز می‌شوند. خداوند در قرآن می‌فرماید: "فَإِذَا قُمْتَ إِلَى الصَّلَاةِ فَاغْسِلْ وَجْهَكَ وَيَدَيْكَ إِلَى الْمَرَافِقِ وَامْسَحْ بِرَأْسِكَ وَرِجْلَيْكَ إِلَى الْكَعْبَيْنِ وَإِنْ كُنتَ جُنُبًا فَاطَّهَّرْ" (سوره مائده، آیه ۶). یعنی هنگامی که برای نماز برمی‌خیزی، رو و دست‌هایت را تا آرنج بشوی و سرت را مسح کن و پاهایت را تا قوزک بمال و اگر جنب شدی، غسل کن.

رعایت حقوق دیگران: 

نمازگزار باید حقوق دیگران را رعایت کند و به آن‌ها ظلم نکند.

توجه به محتوای نماز:

نمازگزار باید به معنی آیات و اذکاری که در نماز می‌خواند توجه کند و آن‌ها را درک کند.

شرط قبولی نماز از نظر قرآن چیست

شرایط قبولی نماز در روایات :

روایات معصومین (ع) نیز به شرایط مختلفی برای قبولی نماز اشاره کرده‌اند که برخی از آن‌ها عبارتند از:

ولایت اهل بیت (ع):

اهل بیت (ع) ولایت خود را شرط قبولی اعمال از جمله نماز دانسته‌اند.

تقوا:

تقوا و پرهیزکاری از گناهان شرط اساسی قبولی نماز است.

خلوص نیت:

نماز باید با نیت خالص برای رضای خدا خوانده شود.

رعایت آداب نماز:

رعایت آداب ظاهری و باطنی نماز از دیگر شرایط قبولی آن است.

تقوا:

خداوند می‌فرماید:

خدا تنها از اهل تقوا می پذیرد. (سوره مائده، آیه 27)ض

حضور قلب در نماز:

امام باقر عليه السلام فرمودند : «در نماز توجه به خدا داشته باش، زيرا از نماز آن مقدار قبول مي شود كه تو به آن توجه داری.»

خوش رفتاری:

از دیدگاه پیامبر کلید قبولی نماز چیست؟

پیامبر اسلام (ص) فرموده است:

هر کس زن بدرفتار و اذیت کننده ای داشته باشد، خداوند نماز و کارهای نیک آن زن را نمی پذیرد (مرد نیز همچنین است) (وسائل‏الشیعة، ج 20، ص 163)

رسول خدا (ص) فرموده اند:

اگر آن قدر نماز بخوانید تا همچون زه کمان شوید، و آن قدر روزه بگیرید تا همچون کمان خم شوید، خدا از شما قبول نمی کند، مگر این که انسان با ورع باشید. (بحارالأنوار، ج 81، ص 258)

پرداخت زکات، رعایت حقّ خدا و حقّ مردم

امام رضا (ع) فرمودند:

هر کس نماز بخواند ولی زکات (و مالیات اسلامی) نپردازد، نمازش قبول نمی شود.(وسائل ‏الشیعة، ج 9، ص 25)s

مال حلال

حضرت علی (ع) فرمودند:

ای کمیل! نگاه کن ببین که در چه چیز نماز می گزاری و بر روی چه چیز به نماز ایستادی. اگر آن چیزی را که برای نمازت استفاده می کنی، حلال و مباح نباشد، نمازت قبول نیست. (وسائل ‏الشیعة، ج 5، ص 119)

خيرخواهی نسبت به ديگران

امام صادق (ع) فرموده اند: «خداوند متعال فرمود: نماز كسي را مي پذيرم كه در مقابل عظمت من خاضع باشد؛ از خواسته هاي نفساني به خاطر من خود را دور كند؛ روزش را با ياد من به پايان برد؛ بر بندگانم بزرگي نفروشد؛ به گرسنه غذا دهد؛ برهنه را بپوشاند؛ به مصيبت ديده مهرباني كند؛ غريب را پناه دهد.»

خوشرفتاري با همسر و والدین

در اين زمينه پيامبر اسلام ـ صلي الله عليه و آله و سلم ـ فرموده است: «هر كس زن بد رفتار و اذيت كننده اي داشته باشد، خداوند نماز و كارهاي نيك آن زن را نمي پذيرد. و برای مرد اذیت کننده نيز چنين است»

نه تنها بد رفتاري زن با شوهر يا برعكس، اين اثر را دارد، حتي نگاه خشم آگين به پدر و مادر هم مانع قبول عبادت است.

امام صادق (ع) فرمود: « نماز فرزنداني كه با خشم به پدر و مادر خود نگاه مي كنند قبول نمي شود. گر چه والدين، نسبت به آنان كوتاهي و ظلمي كرده باشند. (13)

نشان قبولی نماز چیست ؟

امام صادق (ع) فرمودند:

مَنْ اَحَبَّ اَنْ یَعْلَمَ اَقُبِلَتْ صَلاتُهُ اَمْ لَمْ تُقْبَلْ، فَلْیَنْظُرْ هَلْ مَنَعَتْهُ صَلاتُهُ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ؟ فَبِقَدْرِ ما مَنَعَتْهُ قُبِلَتْ مِنْهُ.

کسـى که دوست دارد بداند نمازش پذیرفته شده است یا نه، باید ببیند آیا نمازش او را از زشتی‌ها و ناپاکى‌ها دور کرده است؟ پس به اندازه اى که دور کرده باشد، همانقدر از نمازش پذیرفته شده است.

نتیجه گیری :

قبولی نماز تنها به انجام دادن حرکات ظاهری آن محدود نمی‌شود، بلکه به باطن و نیت نمازگزار نیز ارتباط دارد. ایمان قلبی، خضوع و خشوع، حضور قلب، پرهیز از گناه، ولایت اهل بیت (ع)، تقوا، خلوص نیت و رعایت آداب نماز از جمله مهم‌ترین شرایط قبولی نماز هستند.  با رعایت این شرایط، می‌توان امیدوار بود که نماز ما مورد قبول خداوند واقع شود و ما را به سوی کمال و سعادت رهنمون سازد.

گردآوری: بخش مذهبی