ما فکر می‌کنیم استرس همیشه چیز بدی است و حتی فکرش را هم نمی‌کنیم که فوایدی داشته باشد. بله درست خواندید، فواید استرس! مقدار کم یا حتی متوسط استرس فوایدی دارد و ممکن است شما را قوی‌تر، باهوش‌تر و شادتر کند. در این مقاله، درباره تأثیرات مثبت و فواید استرس صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
شاید شنیده‌اید که می‌گویند «آنچه تو را نکشد، قوی‌ترت می‌کند.» این برای استرس هم صادق است؛ دوره‌های کوتاه استرس ممکن است سلامت مغز را بهبود ببخشد. در پژوهشی که سال ۲۰۱۳ منتشر شد، محققان موش‌ها را در موقعیت استرس‌زای کوتاه‌مدتی قرار دادند (آنها چند ساعت در قفس بی‌حرکت بودند) و این تجربه رشد سلول‌های جدید مغز آنها را ۲ برابر کرد. موش‌ها بعدها در تست حافظه نیز بهتر عمل کردند. محققان معتقدند که استرس مثبت روی انسان‌ها هم چنین تأثیری دارد. استرس قابل‌کنترل هوشیاری و عملکرد فرد را افزایش می‌دهد.
دکتر بتانی تیچمن، استاد روان‌شناسی در دانشگاه ویرجینیا، می‌گوید: «استرس نیروی محرکه‌ای است که به ما سیگنال می‌دهد اتفاق مهمی در حال رخ‌دادن است. اگر موقعیت را چالش‌برانگیز اما قابل‌کنترل ارزیابی کنیم، این نیروی محرکه باعث افزایش تمرکز ما می‌شود و کمک می‌کند تمام تلاشمان را برای مقابله با چالش به کار گیریم.»
به‌خاطرسپردن جزئیات برخورد استرس‌زا برای بقا ضروری است. حیواناتی که در به‌خاطرسپردن موقعیت‌های خطرناک بهتر عمل می‌کنند، می‌توانند در آینده از آن موقعیت‌ها جان سالم به در ببرند. دکتر دانیلا کافِر، عصب‌شناس، می‌گوید: «اگر حیوانی با شکارچی روبه‌رو و موفق به فرار شود، باید به خاطر بسپارد که آن برخورد کجا و چه زمانی اتفاق افتاده است. پس منطقی است که قرارگرفتن در معرض استرس متوسط برای انسان هم مفید باشد و باعث تقویت حافظه شود.»
مغز دائما به استرس واکنش نشان می‌دهد. کافر می‌گوید: «از نظر بیولوژیکی قرارگرفتن در معرض استرس متوسط باعث افزایش تولید سلول‌هایی می‌شود که در به‌خاطرسپردن رویداد استرس‌زا نقش دارند.»
استرس کوتاه‌مدت می‌تواند انرژی شما را ۱ یا ۲ درجه افزایش دهد، به‌خصوص اگر استرس مثبت باشد. دبورا سرانی، روان‌شناس و نویسنده کتاب زندگی با افسردگی، می‌گوید: «استرس مثبت (eustress) محرکی مفید برای بدن است. موقعیت‌هایی که ما را به چالش می‌کشند یا هیجان‌انگیز و محرک هستند، بر ذهن و بدن ما استرس وارد می‌کنند، اما این استرس باعث ناراحتی نمی‌شود، بلکه به ما انگیزه می‌دهد، حواس ما را تقویت می‌کند و به ما کمک می‌کند که مشکل را با موفقیت حل کنیم.»
در حالی که استرس مزمن و طولانی‌مدت ممکن است فرد را مستعد ابتلا به انواع بیماری‌ها کند، استرس مثبت کوتاه‌مدت سدی برای محافظت در برابر بیماری‌ها ایجاد می‌کند. دکتر سرانی می‌گوید: «استرس مثبت عملکرد سیستم ایمنی شما را افزایش می‌دهد.»
بر اساس مرور پژوهش‌های منتشرشده در سال ۲۰۱۳، استرس قابل‌کنترل ممکن است انعطاف‌پذیری و مقاومت در برابر بیماری‌ها را افزایش دهد.
خبر خوب برای زنان بارداری که دچار اضطراب و استرس‌های معمولی می‌شوند، این است که بر اساس تحقیقات، استرس کوتاه‌مدت تأثیر منفی بر رشد جنین ندارد. البته هیچ‌کس به زنان باردار توصیه نمی‌کند که دنبال تحریک استرس باشند، اما اگر کمی مضطرب هستید، اشکالی ندارد.
در یکی از پژوهش‌ها مشخص شد بچه‌هایی که در اوایل زندگی دچار استرسی کوتاه‌مدت شده بودند (مانند جدایی کوتاه‌مدت از مادرشان) در بزرگ‌سالی اضطراب کمتر و عملکرد مغزی بهتری داشتند. البته نباید فراموش کنیم که استرس طولانی‌تر در دوران نوزادی و کودکی پیامدهای منفی زیادی دارد.
انرژی و نشاطی که استرس خوب به شما می‌دهد، ممکن است باعث شود بهتر تمرکز کنید. روان‌‌شناسان این احساس را فلو (flow) می‌نامند؛ احساس فلو باعث می‌شود برای انجام کاری هیجان، انرژی و تمرکز کامل داشته باشید. به همین دلیل است که برخی از افراد وقتی تحت فشارند و استرس دارند، بهتر کار می‌کنند.
عوامل استرس‌زای مثبت مانند مسابقه دو، شرکت در امتحان، شروع کار جدید، ارائه سخنرانی، ملاقات با دوست جدید، شروع سرگرمی جدید، ازدواج یا بچه‌دارشدن باعث ایجاد استرس مثبت می‌شوند.
وقتی با چالشی روبه‌رو می‌شوید که از حیطه اختیارات شما خارج نیست، در واقع دچار استرسی می‌شوید که باعث موفقیت‌تان خواهد شد. دکتر سرانی می‌گوید: «استرس مثبت بیش از اینکه باعث پریشانی فرد شود، بیوشیمی‌های تقویت‌کننده سلامت مانند اندورفین را تحریک می‌کند.»
مثلا اگر قبل از شروع سخنرانی تپش قلب گرفته‌اید، به این فکر کنید که استرس مثبت ناشی از سخنرانی بدنتان را به چالش کشیده است و قصد ترساندن شما و ایجاد وحشت در وجودتان را ندارد. ایجاد این سوئیچ ذهنی کوچک می‌تواند به شما کمک کند استرس مثبت را به‌خوبی هدایت کنید. این استرس بیش از اینکه به شما آسیب برساند، عملکردتان را بهبود می‌بخشد و به شما اعتمادبه‌نفس می‌دهد.
مقداری استرس بخشی عادی از زندگی است و کسانی که می‌توانند با دید مثبت به آن نگاه کنند، ممکن است بیشتر از اثرات مفید آن بهره‌مند شوند. اگر باور داشته باشیم که عامل استرس‌زا تهدیدی حل‌نشدنی است، احتمالا دچار عواقب منفی استرس خواهیم شد، اما اگر به‌جای این طرز تفکر منفی، وضعیت را چالشی ببینیم که باید به‌خوبی آن را مدیریت کنیم، انگیزه خواهیم داشت که برای مقابله با چالش گام برداریم چون معتقدیم که این توانایی را داریم. در این شرایط ما از استرس فرار نمی‌کنیم، بلکه به‌دنبال راهکارهای مناسب برای مدیریت آن هستیم.
فرد می‌تواند به عامل استرس‌زا واکنش‌های متفاوتی نشان بدهد. مثلا دانش‌آموزی را تصور کنید که عامل استرس‌زای او امتحان است. اگر این فرد فکر کند هیچ راهی برای موفقیت در امتحان وجود ندارد و استرس باعث شود احساس شکست کند، حتی به خودش زحمت درس‌خواندن را هم نمی‌دهد. اما اگر همین فرد امتحان را چالشی ببیند که باید از پس آن بربیاید، با خودش فکر می‌کند که اگر به‌سختی درس بخواند، می‌تواند نمره خوبی بگیرد. نوع نگاه ما به عامل استرس‌زا تأثیر بسیار زیادی بر نحوه مدیریت آن دارد.
شاید به‌نظرتان احمقانه بیاید، اما مهار استرس به شما کمک می‌کند استرس بیشتری را مهار کنید! دکتر تیچمن می‌گوید: «یادگیری واکنش‌های مقابله‌ای در موقعیت‌های مختلف می‌تواند مفید باشد.»
داشتن تجربه مدیریت خوب موقعیت استرس‌زا باعث می‌شود احساس خودکارآمدی کنید، یعنی به این باور برسید که منابع و توانایی برای رسیدن به اهدافتان را دارید. وقتی احساس می‌کنیم که می‌توانیم مؤثر باشیم، این احساس به ما انگیزه‌ای می‌دهد که ما را برای مقابله با چالش‌های بزرگ‌تر آماده می‌کند.
حتی زمانی که اوضاع خوب پیش نمی‌رود، می‌توانید از این تجربه درس بگیرید. دکتر تیچمن می‌گوید: «اگر موقعیت‌های استرس‌زا را فرصتی برای یادگیری در نظر بگیریم احتمال شکست، برای مدیریت مؤثر چالش‌ها در موقعیت بهتری قرار می‌گیریم.»
گذر از موقعیت‌های استرس‌زا باعث می‌شود قدر زندگی را بیشتر بدانید. اگر نحوه نگرش خود به استرس را اصلاح کنید، می‌توانید تأثیرات مثبت آن بر زندگی‌تان را ببینید. مقداری استرس مثبت باعث می‌شود با زندگی بهتر کنار بیایید.
شما وقتی استرس دارید چطور عمل می‌کنید؟ مواردی هست که بخواهید به‌عنوان فواید استرس به مقاله ما اضافه کنید؟ نظرات و تجربیات ارزشمندتان را با ما و کاربران عزیزمان در میان بگذارید.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها