مالیات بر درآمد یکی از منابع تامین مالی بودجه دولت است که مطابق قانون بر درآمد افراد حقیقی و حقوقی تعلق میگیرد. دولتها در هر جامعهای برای برآورده کردن نیازهای عمومی و ارائه خدمات به مردم، اقدام به جمعآوری مالیات میکنند.
مالیات یک مسئله با ریشه تاریخی است که در طول زمان ادامه یافته و پیشرفتهتر شده است به طوری که در بسیاری از جوامع رشته و دروس اختصاصی حقوق مالیات و حتی وکیل مالیاتی داریم. ضمن آن که فرار مالیاتی و عدم پرداخت مالیات به موقع نیز در قانون جرمانگاری شده است و همین موضوع اهمیت و جایگاه مالیات را به خوبی نشان میدهد.
در کشورهایی مانند کشورهای اروپایی میزان مالیات بر درآمد بسیار بالا است به طوری که فاصله طبقاتی میان یک پزشک و کارگر آن چنان به چشم نمیخورد. البته در این جوامع مالیاتهای دیگری مانند مالیات بر دارایی نیز نرخ بالایی دارد. به چنین سیستمی مالیات تصاعدی میگویند که هرچقدر درآمد افراد بالاتر رود، مالیاتی بیشتری از آنان گرفته خواهد شد.
مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی توسط دولتها وضع میشود. تمامی این اشخاص برحسب قانون وظیفه دارند که هر ساله درآمدهای خود را به نهادهای قانونی با کمک نرم افزار حسابداری آنلاین ارائه کنند. دولت نیز وظیفه دارد تا این مالیات را از آن بخش از درآمد قابل مالیاتگیری؛ دریافت کند. نرخ آن به میزان درآمد قابل مالیاتگیری اشخاص حقیقی و حقوقی بستگی دارد و متغیر است.
در واقع سازمان امور مالیاتی براساس فاکتورهای مختلفی از جمله میزان درآمد، شرایط مربوط به هر کدام از انواع گروههای مختلف، درصد خاصی را برای آنها در نظر گرفته که در ادامه به این گروهها بیشتر اشاره میکنیم.
ناگفته نماند که در بسیاری از مواقع دولتها برای تنظیم سیاستهای رفاهی و کاهش فاصله طبقاتی بین دهکهای مختلف جامعه، مالیات بر درآمد را به شکل تصاعدی در نظر میگیرند که با افزایش درآمد، درصد مالیات نیز افزایش پیدا میکند. اما قانون مالیات بر درآمد چه میگوید؟
در ابتدا باید اشاره کنیم که در یک دستهبندی کلی میتوان مالیات را به دو بخش مالیاتهای مستقیم و غیرمستقیم بخشبندی کرد. مالیات بر درآمد در کنار مالیات بر دارایی دو بخش از مالیاتهای مستقیم هستند که هر کدام زیرمجموعههای خاص خود را دارند.
مالیات بر درآمد مشاغل
مالیات بر درآمد اجاره املاک
مالیات بر درآمد املاک
مالیات بر درآمد وکلای دادگستری یا حق الوکاله
مالیات بر درآمد حق تمبر
مالیات بر درآمد کشاورزی
مالیات بر درآمد اتفاقی
مشاغل مطابق قانون مالیاتهای مستقیم به کسبه، اصناف، پیشهوران، صاحبان حرف، کارگاههای تولیدی، صاحبان کارخانهها و صنعتگرانی گفته میشود که یا به صورت انفرادی و حقیقی و یا حقوقی و در قالب مشارکت گروهی مشغول به کار هستند. افرادی که به این مشاغل آزاد مشغول هستند و در ایران درآمدی کسب میکنند، مشمول پرداخت مالیات بر درآمد میباشند.
طبق تقسیم بندی ماده 95 قانون مالیاتهای مستقیم، صاحبان مشاغل در یکی از گروههای زیر قرار میگیرند.
گروه الف: صاحبان مشاغلی که مکلف به ثبت فعالیتهای شغلی خود در دفاتر و روزنامه و کل هستند.
گروه ب: صاحبان مشاغلی که بر حسب قانون مالیاتهای مستقیم مکلف به ثبت فعالیتهای شغلی خود در دفاتر درآمد و هزینه هستند.
گروه ج: صاحبان مشاغلی که مشمول مقررات بندهای (الف) و (ب) فوق نیستند و مکلفند صورت خلاصه وضعیت درآمد و هزینه خود را طبق نمونههای تعیین شده از طرف سازمان امور مالیاتی نگهداری کنند.
اما مصادیق هر کدام از این گروهها، چه مشاغلی میباشد؟
مشاغل گروه الف:
مشاغل زیر ملزمند زیر نظر اتحادیههای صنفی خود، خرید و فروش، هزینهها و هر فعالیت مالی که در طول سال دارند را با کمک نرم افزار حسابداری فروشگاهی ،در دفاتر روزنامه و کل ثبت نمایند. مطابق قانون تجارت در پایان هر سال این درآمدها و مخارج باید جمعبندی شود و با استناد به این دفاتر اظهارنامه مالیاتی پر شود.
مشاغل گروه الف شامل:
دارندگان کارت بازرگانی و کلیه وارد کنندگان و صادرکنندگان
صاحبان کارخانهها و واحدهای تولیدی که برای آنها جواز تاسیس و پروانه بهره برداری از وزارتخانه ذیربط صادر شده یا میشود.
بهره برداران معادن
صاحبان موسسات حسابرسی، حسابداری و دفترداری، خدمات مالی و ارائه دهندگان خدمات مدیریتی، مشاوره ای، انفورماتیک، رایانه ای اعم از سخت افزار و نرم افزاری و طراحی سیستم.
صاحبان مراکز آموزشی و پرورشی، آموزشگاههای آزاد، مدارس غیر انتفاعی، دانشگاهها و آموزش عالی.
صاحبان بیمارستانها، زایشگاهها، آسایشگاهها، درمانگاهها و خانههای سالمندان.
صاحبان متلها و هتلهای سه ستاره و بالاتر.
بنکداران، عمده فروشها، فروشگاههای بزرگ، واسطههای مالی، نمایندگان توزیع کالاهای داخی و وارداتی و صاحبان انبارها
نمایندگان موسسههای تجاری و صنعتی، اعم از داخلی و خارجی
صاحبان موسسات حمل و نقل موتوری، زمینی، دریایی و هوایی اعم از مسافری یا باربری
نمایندگان موسسههای تبلیغاتی و بازاریابی
مشاغل گروه ب:
همانطور که در لیست نرم افزارهای حسابداری معروف اشاره شد،گروه ب آن دسته از کسب و کارها و اصتافی هستند که باید درآمدها و هزینههای سالیانه خود را در دفتر درآمد و هزینه ثبت نمایند. ماده 100 قانون مالیاتهای مستقیم در این باره میگوید در پایان هر سال از این دفاتر استخراج مالی به عمل میآید و مطابق آن اظهارنامه مالیاتی از سوی افراد شاغل باید پر شود که هر ساله تا پایان تیرماه مهلت تسلیم دارد. این دفاتر مانند دفاتر کل و روزنامه باید مطابق ضوابط مقرر در قانون تجارت تکمیل شود و ممهور به مهر مامور دولتی باشد.
مشاغل گروه ب مطابق تقسیمبندی قانونی عبارتند از:
چاپخانه داران، لیتوگرافی، صحافها، ارائه دهندگان خدمات چاپ
صاحبان مراکز ارتباطات رایانهای
دلالان، حق العمل کاران و کارگزاران
صاحبان سینماها، تماشاخانهها و مکانهای تفریحی و ورزشی
صاحبان مراکز فرهنگی، هنری، فرهنگسراها، کانونهای حرفه ای و انجمنهای صنفی و تخصص
صاحبان میهمان سراها، میهمانپذیرها و مسافرخانهها
صاحبان مشاغل فیلم برداری، دوبلاژ، مونتاژ و سایر خدمات سینمائی
صاحبان تالارهای پذیرایی و کرایه دهندگان ظروف
صاحبان تعمیرگاههای مجاز و اتوسرویسها
صاحبان کارگاههای صنعتی
صاحبان مشاغل ساختمانی، تاسیسات فنی و صنعتی نقشه کشی، نقشه برداری، محاسبات فنی و نظارت
وکلا، کارشناسان، مترجمان رسمی دادگستری، مشاوران حقوقی، حسابدار رسمی و اعضای سازمانهای نظام مهندسی
محققان، پژوهشگران و کارشناسان آزاد که به تهیه و ارائه طرحهای تحقیقاتی اشتغال دارند.
پزشکان، دندانپزشکان که دارای مطب هستند و دامپزشکان که به حرفه دامپزشکی اشتغال دارند.
صاحبان آزمایشگاهها، رادیولوژیهای فیزیوتراپیها، سونوگرافیها، سیتی اسکنها، سالنهای زیبایی و دیگر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی و غیر طبی
صاحبان دفاتر اسناد رسمی
صاحبان نمایشگاهها و فروشگاههای اتومبیل و بنگاههای معاملات املاک و آژانسهای کرایه اتومبیل
سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر
عاملان فروش و فروشندگان آهنآلات
مشاغل گروه ج:
گروه ج در واقع مجموع سایر مشاغلی است که در دو گروه قبلی جا نگرفته است. این گروه از مشاغل نیازی به نگهداری و تنظیم دفاتر درآمد و هزینه و غیره نیستند و اظهارنامه مالیاتی آنان مطابق قوانین سازمان مالیات کشور تنظیم خواهد شد.
مشاغلی مانند اعضای اتحادیههای صنفی که به شغل خواربار فروشی، قصابی، خرازی، کفاشی و کفش فروشی، عکاسی، بزازی، خیاطی، آرایشگری، قنادی و شیرینی فروشی و مشاغلی از این قبیل اشتغال دارند همگی در این دسته جای دارند.
قانون مالیاتهای مستقیم در مورد نحوه تنظیم اظهارنامه مالیاتی مشاغل گروه ج تصریح میکند که باید جمع فروش کالاهای خود را در پایان هر ماه و همچنین جمع درآمد و خدمات دریافتی را محاسبه کرده و خریدهای ماهانه و سایر هزینهها را نیز ثبت نمایند.
منبع :
پاسخ ها