قوانین مربوط به چک

یکی از بخش های مهم در نرم افزار حسابداری شرکتی، چک ها هستند. طبق ماده 1 قانون چک دارای انواع مختلف از جمله چک عادی، تایید شده، تضمین شده، بانکی و مسافرتی است. قوانین مربوط به چک بر حسب مورد برای چک های صادر شده لازم الرعایه می باشد. اما قبل از پرداختن به قوانین مربوط به این برگه نیاز است تا تعریفی مختصر از چک داشته باشیم.

چک چیست؟

چک برگه ای کاغذی است که به عنوان ابزاری برای پرداخت وجه از آن استفاده می شود که به لحاظ قانونی دارای اعتبار است. مبادلات مالی با استفاده از این ابزار بسیار ساده و ایمن بوده و قوانین مربوط به آن توسط افراد لازم الرعایه می باشد.

انواع چک

چک یکی از مهم ترین اسناد تجاری است که در ایران به عنوان مهم ترین ابزار پرداختی شناخته شده و همچنین مورد استفاده قرار می گیرد. بر اساس قوانین مربوط به چک این سند تجاری به انواع مختلفی تقسیم شده است. اساس این تقسیم بندی بر حسب مورد چک هایی است که توسط اشخاص و یا توسط بانک صادر می  شوند.

چک عادی و چک تایید شده دو نوع از این سند تجاری هستند که توسط اشخاص و صاحب چک صادر می شوند.

چک بین بانکی یا رمزدار و چک تضمین شده و مسافرتی  سه نوع از سند تجاری می باشند که توسط بانک صادر می شوند. این چک ها عبارت اند از:

چک عادی

رایج ترین نوع این برگه تجاری می باشد که صاحب حساب بانکی اقدام به درخواست صدور آن از بانک می کند. صاحب حساب با استفاده از دارایی خود سند تجاری را در وجه شخص دیگر یا در وجه حامل صادر می کند. برای دریافت وجه مندرج در چک باید به بانک مراجعه کرد.

چک تایید شده

منظور از چک تضمینی همان چک عادی صادر شده است که شخص دریافت کننده از نقد شدن آن مطمئن می شود. به این معنی؛ سند تجاری تضمینی نشان از کافی بودن وجه حساب بانکی فرد برای وصول است و یا بانک نقد شدن آن را تضمین می کند.

چک بانکی یا رمز دار

این مدل از سند تجاری توسط بانک و به درخواست صاحب حساب صادر می شود. این سند به صورت رمزدار می باشد و امکان نقد شدن آن وجود ندارد. در واقع چک بین بانکی یا بانکی است که حساب شخص را از بانکی به بانک دیگر انتقال می دهد. از ویژگی های آن صدور در وجه حامل است. تمامی اطلاعات دارنده چک در آن وجود دارد بنابراین امنیت این سند بسیار بالا است.

چک تضمین شده

چک تضمین شده رمز دار نوع دیگری از سند تجاری است که توسط بانک صادر می شود. امکان نقد کردن این سند در همه شعبه ها امکان پذیر است. تفاوت این مدل از چک با نوع تایید شده این است که توسط بانک صادر می شود و بانک نقد شدن آن را تضمین می کند.

چک مسافرتی

چک مسافرتی از سوی بانک صادر شده و از حمل حجم پول زیاد جلوگیری می کند.

قوانین مربوط به چک کدام است؟

قوانین مربوط به چک دارای 24 ماده قانونی است که هر یک از این مفاد داری بند و تبصره های مختلفی هستند. در واقع این مفاد  همه امور مربوط به صدور و معادل کردن آن را در بر می گیرند. مهم ترین موضوعات مطرح شده در خصوص این ابزار پرداختی مهم عبارتند از؛

طبق قوانین بانکها موظف هستند تا برای ارائه چک به مشتریان خود از طریق سامانه صدور الکترونیکی صیاد اقدام نمایند.

 زمانی که چک از سوی دارنده آن صادر می شود بایستی در تاریخ درج شده نقد شود. در غیر این صورت سند بلا محل بوده و دارنده آن می تواند به برگشت دادن آن اقدام کند.

مطالعه بیشتر: تعریف نرم افزار حسابداری آنلاین | نرم افزار حسابداری آنلاین چیست؟

چه زمانی چک قابل نقد شدن نیست؟

گفته شد که طبق قوانین مربوط به چک بایستی در زمان صدور آن به مواردی توجه کرد در این صورت احتمال برگشت چک زیاد است. انواع عوامل نقد نشدن چک عبارت اند از:

• وجود قلم خوردگی در عدد و حروف رقم چک
• مغایرت در مبلغ حروفی و عددی چک
• قلم خوردگی در تاریخ و نام دارنده چک
• عدم وجود امضا در چک
• استفاده از اثر انگشت و مهر به جای امضا
• عدم وجود وجه در حساب صادر کننده چک

اجرا گذاشتن چک برگشتی

دارنده چک کسی است که چک در وجه وی صادر شده است. در صورتی که وجه سند تجاری پرداخت نشود دارنده می تواند اقدامات مربوط به برگشت چک را انجام دهد. طبق قوانین مربوط به چک دارنده سند تجاری می تواند از طریق کیفری، حقوقی و یا اداره ثبت اقدام به برگشت چک نماید.

به این صورت با توجه به مبلغ سند تجاری و همچنین نوع اقدام دارنده مجازاتی متوجه صادر کننده چک خواهد بود. طبق ماده 7 قانون صادر کننده چک بی محل با عواقب زیر مواجه می شود؛

چنانچه مبلغ سند تجاری کمتر از 10 میلیون ریال باشد 6 ماه حبس متوجه صادر کننده می شود.

مبلغ بین 10 تا 50 میلیون ریال دارای 6 ماه تا 1 سال حبس می باشد.

برای مبالغ بیشتر از  50 میلیون ریال 1 تا 2 سال حبس و همچنین ممنوعیت از داشتن دسته چک از عواقب صدور سند تجاری بلامحل می باشند.

قوانین مربوط به انتقال چک

طبق قوانین مربوط به چک چنانچه صاحب دارنده چک قصد انتقال آن را به کسی دیگر داشته باشد می تواند پشت این سند را ظهر نویسی یا پشت نویسی کند. البته این روش قدیمی است و در نظام بانکداری جدید نحوه انتقال از طریق سایت صیاد مطرح شده است.

بانک مرکزی با طراحی سامانه صیاد سعی دارد تا امنیت انتقال چک و همچنین روند انتقال آن را سریع تر نماید. پس از ورود به این سامانه مواردی از جمله سر رسید و شماره سریال و کد صیاد و ... را وارد کرد. پس از تایید اطلاعات از سوی بانک سامانه این اطلاعات را نهایی می کند.

در صورت وجود شرایط لازم چک به صورت موقت در سامانه ثبت می شود. پس از دریافت تایید از بانک مرکزی دارنده بایستی برگه فیزیکی و اصلی سند را به دریافت کننده تحویل دهد. دریافت کننده نیز باید کد صیادی 16 رقمی را بر روی چک درج کند. به این ترتیب چک به دارنده دوم انتقال داده می شود.

سخن آخر

به عنوان سخن پایانی لازم به ذکر است که طبق ماده 4 قوانین مربوط به چک در خصوص صدور این برگه تجاری نیاز است تا برخی از موارد مانند صحت امضا و اطمینان از صحت آن که بر وظیفه بانک است، عدم قلم خوردگی و درج اطلاعات به صورت خوانا همچنین درج رقم قابل وضول به صورت حروف و عدد رعایت شوند.

نرم افزار حسابداری برای کسب و کار های کوچک چه تاثیری در بهینگی کارکرد آنها دارد؟