آداب و رسوم خراسان رضوی در ایام شهادت امام رضا (ع)

خطبه خوانی آیینی سنتی است ویژه بارگاه منور رضوی 

همزمان با ایام سوگواری 28صفر و شهادت امام رضا(ع) گوشه و کنار کشور اسلامی ایران همراه با آداب و رسوم ویژه ای به اقامه عزا می پردازند.

حضور هیئت های مذهبی سراسر کشور در مشهد و تجمع بزرگ عزاداران شهادت علی ابن موسی الرضا(ع) همه ساله صحنه های باشکوهی را در مشهد به تصویر می کشد این حضور پرشور عزاداران که با آیین های گوناگونی نیز همراه است اکنون به عنوان «آیین عزاداری 28صفر و سالروز شهادت امام رضا(ع) »به ثبت ملی رسیده است.

برپایی تعزیه خوانی در حوالی حرم مطهر رضوی ، پخش نذری در بین عزاداران ، حضور جوانان و نوجوانان در دسته های عزاداری و برگزاری نماز جماعات با حضور انبوه جمعیت عزادار از جلوه های به یاد ماندنی در سالروز رحلت پیامبر اعظم(ص) و شهادت دومین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت در مشهد بود.

هرساله بعد از اربعین حسینی تعداد کثیری از زائران و عزادارن از شهر ها و حتی استانهای مجاور شهر مشهد و استان خراسان پیاده به سمت مشهد و بارگاه منور حضرت رضا (ع) حرکت می کنند و صحنه های باشکوهی از ولایت مداری شیعیان را به نمایش میگذارند در بین راه و مسیر های مرتبط به حرم مطهر زائران و عزاداران در ایستگاههای صلواتی پذیرایی می شوند.

آداب و رسوم خراسان رضوی در ایام شهادت امام رضا (ع)

برگزاری آیین خطبه خوانی ویژه شب شهادت امام رضا(ع)

خطبه خوانی آیینی سنتی است ویژه بارگاه منور رضوی که به منظور بزرگداشت شعائر مذهبی و شکوه وعظمت دربار ولایت مدار حضرت رضا (ع) هر سال دو بار برگزار می‌شود در آغاز این مراسم به هنگام غروب، خدام این آستان مقدس اعم از کفشدار، فراش، دربان و خادم از ساختمان دارالتولیه واقع درچهار راه شهدای مشهد در صفوفی منظم با شمع‌هایی روشن در دست حرکت میکنند و این مسیر را تا صحن انقلاب پیاده طی کرده و وارد صحن می شوند.

آنان در ایوان نقاره خانه در حالی که شمع در دست دارند در جایگاه مخصوص خدام گرداگرد صحن، رضا، رضا گویان به‌حرکت در آمده و به عزاداری حضرت علی ابن موسی الرضا (ع) می پردازند و بعد از لحظاتی با حال خضوع چهارگوش صحن با شمع‌های روشن در دست می ایستند .

در این آیین پرفیض، یکی از مداحان اهل بیت (ع) خطبه ویژه شب شهادت حضرت امام رضا (ع) را قرائت می کنند.

بعد از آن، حفاظ و قاریان قرآن با در دست داشتن لاله‌ها و شمع‌های روشن با حال حزن و اندوه در لباس خدمت دسته جمعی از مقابل خدمه و سایر مدعوین عبور کرده و به مناسبت شهادت هشتمین نور هدایت خطبه خوانی می کنند.

این خطبه با حمد و ستایش خداوند عالم آغاز و با ذکر نام، سلام و درود و تکریم ائمه معصومین و پیامبر مکرم اسلام(ص) و نام مبارک امام زمان (عج) ادامه و در پایان با گرامیداشت یاد و نام بنیانگذار انقلاب اسلامی و دعای سلامتی و صحت برای رهبر معظم انقلاب اسلامی و حفظ اسلام خاتمه پیدا می کند. 

عزاداری زنان نوغان در سالروز شهادت امام رضا(ع)

از دیگر آیین های ایام شهادت امام رضا(ع)مربوط به 1200 سال پیش است که تا کنون نیز ادامه پیدا کرده است تشییع پیکر مطهر حضرت ثامن الحجج(ع) توسط جمعی از زنان محله نوغان است این زنان هنگامی که از شهادت مولا امام رضا(ع) با خبر شدند، با بخشیدن مهریه های خود به شوهرانشان، اجازه گرفتند تا در آن هنگامه غمبار و حزن انگیز که سلاله پاک رسول خدا(ص) به زهر مأمون عباسی تا عرش عروج کرده بود شاخه های گلی را تهیه دیده و برای عرض ارادت به امام الرئوف(ع) راهی تشییع جنازه شدند و بسیار پرشکوه در این مراسم جانسوز و جانگداز شرکت جستند و این کار نیک، غریب نوازی و مهمان نوازی را برای خود به ثبت رساندند اقدامی که برای همیشه تاریخ ماندگار بوده و خواهد ماند.

زنان نوغان نخستین کسانی بودند که مویه کنان در جوار پیکر پاک فرزند فاطمه(س) حاضر شدند و پرپر شدن لاله باغ مصطفی (ص) را به مادرش زهرا (س) تسلیت گفتند و امروز زنان نوغان با آمدن 30 صفرشیون می کنند، اشک می ریزند، خون می گریند در رثای مظلومیت شهیدی که امیر مهربانی بود و توسط شقی ترین مردم، فرسنگ ها دور از وطن، به شهادت رسید.

مراسم ویژه عزاداری زنان نوغان در سالروز شهادت امام رضا(ع) رسم دلنشین معنوی و فرهنگی است که به دل های پر از سوز و گداز از هجر هشتمین اختر تابناک آسمان امامت و ولایت آتش می زند و بی اختیار اشکها را جاری می کند و قلوب را محزون و غمگین می نماید.

سوگواره زنان نوغان با برنامه های متنوعی همراه است به گونه ای که از صبح شهادت حضرت رضا(ع) برنامه ویژه شهادت آغاز و با حرکت زنان عزادار به سوی حرم رضوی پایان می پذیرد.

شله مشهدی با آداب و رسوم خاص معنوی طبخ و توزیع می شود

پذیرایی از عزاداران ماه های محرم و صفر با شله مشهدی

شله یکی از غذاهای سنتی و منحصر به فرد مشهد است که طبخ آن با روش های ویژه و بیشتر در مراسم سوگواری محرم انجام می شود.«شله مشهدی با آداب و رسوم خاص معنوی طبخ و در فضایی ملکوتی میان عزاداران امام حسین(ع) و امام رضا (ع) توزیع می شود. در حقیقت ثبت شله مشهدی بر پایه همین آداب و رسوم که در تهیه مواداولیه و پختن آن صورت می گیرد، به ثبت ملی رسیده است و این آداب و رسوم شله را از دیگر غذاهای سنتی مستثنا می کند.

عزاداری اردیبلی ها درماه های محرم وصفر در مشهد

عزاداران آذری زبان ایران در تمامی مراسم عزاداری حرم و سفر در مشهد حضور دارند و به طور مداوم و پیگیر این آیین را دنبال می‌کنند اما نکته جالب توجه مراسم آنان گلباران حرم مطهر علی بن موسی الرضا(ع) است. با گذشت روزهای تلخ و سیاه محرم و صفر و شهادت مظلومانه امام حسین(ع) و یاران ایشان و همچنین داغ وفات پیامبراعظم(ص) و امام حسن(ع) و علی بن موسی الرضا(ع) امام غریب خراسان، این هیأت پس از سه روز از شهادت امام هشتم همگی در محلی جمع می‌شوند تعداد زیادی گل تهیه می‌کنیم با نوای شادی به علت اتمام ماه غم و اندوه و سوگ و به سوی حرم حرکت می‌کنند. آذری زبان ها با این عمل قصد گفتن شادباش برای فرار سیدن ماه ربیع الاول و ماه شادی به حضور آقا علی بن موسی الرضا(ع) می‌رسند.

پس از داخل شدن به حرم رضوی رو به ضریح ایستاده و نوای خداحافظی را نوحه خوان هیأت به زبان ترکی می‌خواند وما به سمت ضریح رفته و مرقد مطهر امام غریبمان را گلباران می‌کنندو جامه سیاه عزای ماه‌های سوگ را با رختی نو از گل تعویض می‌کنند و پس از این گلباران مرقد مطهر امام(ع) آخرین زیارت‌مان را خوانده و به سمت شهرهایمان می‌رویم.

بشارت ماه ربیع و خواستن حاجت از طریق کوبیدن درب 7مسجد

یکی دیگر از نکات و رسوم جالب توجه دیگری در خصوص انتهای آیین عزاداری ماههای محرم و صفر وجود دارد که بیان نکته‌ای دیگر در این خصوص خالی از لطف نیست شاید نیمه شب شهادت علی بن موسی الرضا(ع) روز بعد از شهادت ایشان تجمعی را در جلوی درب مساجد مختلف شهر دیده باشید که زمزمه کنان چیزی را زیر لب تکرار می‌کنند.

مردم مشهد و شاید خراسان بنا به رسم دیدنی نیمه شب روز بعد از شهادت علی بن موسی الرضا(ع) خود را موظف می‌کنند که به درب هفت مسجد شهر بروند و درب مسجد را بکوبند و به پیامبراکرم(ص) و اهل بیتشان اتمام ماه‌های سوگ و غم محرم و صفر و فرا رسیدن ربیع الاول ماه شادی و بخشش را بشارت دهند.

آنان در انتهای این عمل و در درب مسجد هفتم پس از گفتن بشارت و کوبیدن درب مسجد خواسته و حاجات خود را برای پروردگارمنان بیان می‌کنند و براین باورند که حضرت حق پس از این عمل آنان حاجات آنان را برآورده می‌کنند بعضی هم علاوه بر کوبیدن درب هفت مسجد بر در هر مسجد تعدادی شمع روشن می‌کنند و در بعضی مواقع تعداد شمع‌های آنان به تعداد حاجاتشان است این آیین هر ساله در مسجد به طور پراکنده و بعضاجمعی برگزار می‌شود.

منبع:shabestan.ir