شیوع کرونا در ایران همچون سایر کشورها گردشگری را در ایران به ورطه ورشکستگی کشانده است. کارشناسان گردشگری در این باره در گفتگو با پارس لاین بر تغییر، برنامه‌ریزی، خلاقیت و حمایت‌های دولت تأکید کردند. آن‌ها همچنین جای توریسم سلامت را در وضعیت کرونایی و در دوره نقاهت مبتلایان کرونایی خالی دانستند در حالی‌که توریسم سلامت می‌توانست با ورود خود از فشار وارد شده بر بیمارستان‌ها کم کند. با این حال، به نظر می‌رسد مهم‌ترین کار در شرایط فعلی کمک به مهار کروناست تا هر چه زودتر شرایط به حالت عادی برگردد و از خسارت‌های آن کم شود.
پارس لاین شیوع کرونا گریبان صنعت نوپای گردشگری در ایران را همچون سایر کشورها گرفته و آن را به ورطه ورشکستگی کشانده و چشم انداز نامطلوبی را پیش چشم فعالان این حوزه قرار داده است.
پارس لاین ، پیشتر در اوایل اسفندماه مقصود اسعدی سامانی، دبیر انجمن شرکت‌های هواپیمایی ایران گفته بود گردشگری در ایران با توجه به نزدیکی به ایام نوروز به شدت آسیب می‌بیند و دولت باید تدابیری اتخاذ کند تا جلوی افزایش زیان را بگیرد یا اینکه بخشی از این خسارت‌ها را جبران کند.
اما همچنان با افزایش شیوع کرونا تعطیلی هتل‌ها، اماکن تفریحی و توریستی تداوم یافت تا گردشگری در ایران به خواب برود. در این باره ناصر رضایی کارشناس و محقق گردشگری در گفتگو با فرارواظهار کرد: «گردشگری حساسیت زیادی نسبت به اتفاقات طبیعی و غیرطبیعی دارد و این متغیر‌ها می‌توانند روی گردشگری اثر منفی بگذارد. گردشگری در ایران، تازه روند خوبی را شروع و در سبد خانوار جای خود را باز کرده بود. اما شیوع کرونا باعث شد تا گردشگری در ایران و همه دنیا با یک چالش عظیمی مواجه شود.» به گفته او این چالش از تناقض میان ماهیت گردشگری با کرونا برخاسته است. گردشگری بر حرکت دلالت دارد و کرونا نداشتن حرکت و فاصله اجتماعی است. او می‌گوید: «کرونا بزرگ‌ترین کشور‌های گردشگر دنیا یعنی چین و بزرگ‌ترین کشور‌های پذیرنده گردشگر یعنی فرانسه، آمریکا و ایتالیا را با رکود عجیبی مواجه کرده است و کشور ما هم از این قاعده مستثنی نبوده است.»
رضایی تاثیرات روانی کرونا را عمیق می‌داند و برای کاهش بار روانی این بیماری و همچنین کمک به صنعت گردشگری به نقش توریسم مجازی و بازدید‌های آنلاین اشاره می‌کند.
وی در این باره گفت: «وقتی فردی به‌صورت مجازی از یک موزه دیدار می‌کند این انگیزه را پیدا می‌کند که پس از رفع شرایط فعلی به صورت حضوری از این اماکن بازدید کند.» از نظر او، توریسم مجازی همچنین می‌تواند «روحیه مردم را عوض کند تا کمتر پیگیر اخبار کرونایی باشند، شادی برای خود ایجاد کنند و سرگرم شوند.»
محمد محب‌خدایی معاون سابق گردشگری سازمان میراث فرهنگی که این روز‌ها در بخش خصوصی در صنعت گردشگری مشغول فعالیت است نیز در گفتگو با فرارو ضمن اشاره به تبعات منفی کرونا بر صنعت گردشگری داخلی آن را مختص ایران ندانست و در ادامه گفت: «مشکل گردشگری ما به نوع نگرش ما بر می‌گردد. گردشگری صرفا یک صنعت نیست بلکه یک متدلوژی و روش است و روش‌های مختلفی دارد. گردشگری شهری، گردشگری سلامت و آموزشی از محصولات مختلف گردشگری در تمام دنیا هستند.»
او اضافه کرد: «همان‌طور که ویروس موجود زنده نیست و با پیوند به یک سلول تکثیر می‌شود. صنعت گردشگری هم دانشی است که به سایر دانش‌ها اضافه می‌شود و یک جریان نوین ایجاد می‌کند. جریانی که شاید خاص خودش باشد.»
ابن کارشناس افزود: «یکی از پیام‌های کرونا این است که روش‌های برنامه‌ریزی خود را عوض کنید و به مباحث مختلف حوزه گردشگری توجه کنید که شرایط خاصی ایجاب می‌کند. مثلاً در گردشگری سلامت ما فقط بخش درمان را مد نظر داریم در صورتی‌که آمار‌های مربوط به گردشگری در دنیا نشان می‌دهد حتی بخش عمده گردشگری تفریحی به سمت گردشگری تندرستی رفته است که پزشک در آن نقش ندارد. یا در حوزه برنامه‌ریزی گردشگری هم شاهد هستیم که در دنیا گردشگری به تبلیغات و بازاریابی وایرال یعنی جریان ویروسی توجه دارد. گردشگری مانند ویروسی است که وارد سایر حوزه‌ها می‌شود و سیستم برنامه‌ریزی آن حوزه‌ها را در جنبه مثبت تغییر می‌دهد. اگر ما گردشگری را جدی بگیریم و به ارکان و اجزای این دانش توجه کنیم با برنامه‌ریزی‌های خاص می‌توانیم معضلات کرونایی را حل کنیم.»
از چنین منظری صنعت گردشگری در ایران یک بعدی است و بیشتر بر روی گردشگری تفریحی تأکید داشته است. آنچه حالا با بروز موقعیت کرونایی به چالش کشیده شده است. محب‌خدایی بر این نظر است: «همه هتل‌ها در سایر کشورها در خدمت گردشگری تفریحی نیست بلکه گردشگری تجاری نیز سهمی دارد.» وی با تأکید بر مباحث فوق، می‌گوید: «باید بر سایر محصولات گردشگری تمرکز شود و در این راستا نیاز به تغییر در نگرش‌ها است. با چنین تغییراتی می‌توان مثلا با گردشگری غذایی به رستوران‌ها که با شیوع کرونا با معضل مواجه شدند؛ کمک کرد. البته ممکن است در مقطعی تا مهار کامل این ویروس، با افت در گردشگری مواجه شویم.»
هر چند به گفته او، پیش از این نیز صنعت گردشگری در زمان‌هایی با اوج و افت مواجه بوده است. محب‌خدایی با اشاره به اینکه تراکم استفاده از محصولات گردشگری در مقاطع زمانی مثلا با تعطیلی مدارس در تابستان افزایش و با بازگشایی مدارس در زمستان کاهش می‌یابد گفت: «می‌توان با یک برنامه قوی شرایطی را مهیا کرد که تهدیدات کرونا برای صنعت گردشگری به فرصت تبدیل شود. هر چند ممکن است این تغییرات تبعات اقتصادی هم داشته باشد.»
رضایی هم در این باره می‌گوید: «بعد از این شرایط با توجه به ملاحظات خاص گردشگری رونق پیدا خواهد کرد و مثل شرایط پیش از کرونا نخواهد بود. تا پیش از این گردشگری عامل تخریب محیط زیست بود. برای همین در دنیا برای هر منطقه ظرفیت تحمل را محاسبه می‌کنند تا تعداد گردشگری که در در طول روز یا در طول سال از یک مکان می‌تواند بازدید داشته باشد مشخص شود.»
او بر این نظر است که وضعیت رکود گردشگری به همین شکل نمی‌ماند. وی بیان کرد باید از لحاظ روانی اقداماتی کرد و مردم را آماده کرد تا از جابجایی نترسند. او می‌گوید: «پس از کرونا آژانس‌های مسافرتی، باید برنامه‌های خود را طوری بچینند که این بازدید‌ها برنامه‌ریزی‌شده باشد نباید دیگر در پی گردشگری انبوه بود و به کیفیت سفر بیشتر توجه کرد. باید از حالا برنامه‌ریزی کرد. مسیر‌های گردشگری، جاذبه‌ها و هم تعداد نفرات را در برنامه مشخص کرد. چون با رفع شرایط موجود آژانس‌ها باید پاسخگوی نیاز سرکوب شده مردم برای سفر باشند تا وضعیت انفجاری پیش آمده برای سفر را مدیریت کنند.»
محب‌خدایی بر خلاقیت به عنوان کلید راهگشای این وضعیت تأکید دارد. او می‌گوید: «گردشگری به شدت وابسته به خلاقیت است و ما در این شرایط به این خلاقیت‌ها نیاز داریم. همچنین در صنعت گردشگری باید روی پاسخ به حس‌های پنج گانه تاکید شود؛ بنابراین برای حل معضلات باید به فکر بها داد. به جای الگو‌های کپی‌برداری شده دانش به طرف دانش‌های سنتی خود برویم و دولت هم از این موضوع حمایت کند.»
او با انتقاد از به کارگیری افکار القایی در حوزه گردشگری گفت: «برای کمک به اقتصاد تک محصولی عشایر و روستا‌ها و چند بعدی کردن اقتصاد آن‌ها، گردشگری عشایر و روستایی را ایجاد کردیم. اما در حالی که حضور گردشگر به معنای بازماندن عشایر از کار روزمره‌اش نیست و گردشگر در مقام یک ناظر باید شاهد یک تئاتر زنده باشد. ولی ما با شیوه گردشگری خود عشایر را از همه جا رانده و مانده کردیم و از همان اقتصاد تک محصولی هم انداختیم.»
وی هر چند به خلاقیت فعالان گردشگری برای برون‌رفت از بن‌بست موجود تأکید دارد، اما می‌گوید: «در این موقعیت دولت و بخش خصوصی باید بنشینند و پیام‌های این اتفاق را بگیرند و به سمت خلاقیت‌ها بروند. باید نگرش‌ها را تغییر دهند و گرنه کمک دولت‌ها تا حدودی مانند یک مسکن عمل می‌کند. چون در این شرایط پیش آمده رکود همه حوزه‌ها را در بر گرفته است و الان برای گذار از این مقطع زمانی می‌توانیم از صنعت گردشگری به شیوه‌های متفاوت استفاده کنیم. در این راستا باید دید سهم ما در سایر صنعت‌ها چیست. مثلا در صنعت تولید طرح برنامه‌ریزی را با مبانی گردشگری انجام دهند. باید این را حساب کنیم که گردشگری تا چقدر می‌تواند تاثیرگذار باشد.»
او همچنین اظهار کرد: «دولت و بخش خصوصی لازم و ملزوم همدیگر هستند؛ بنابراین طرفین باید همدیگر را تحمل کنند و منطقی بین خود برقرار کنند. دولت باید از این خلاقیت‌ها پشتیبانی کند. فرصت معرفی را برای آن‌ها مهیا کند. اما اگر بخش خصوصی تنها به خودش اتکا کند قیمت تمام شده‌اش بالا می‌رود و نمی‌تواند آن را تأمین کند.»
رضایی نیز درباره نقش دولت در گشایش وضعیت موجود گردشگری بر این نظر است: «بخش خصوصی باید آزاد گذاشته شود. منظور از این آزادی، رها شدن نیست بلکه باید بر بخش خصوصی نظارت صورت بگیرد نباید بخش خصوصی را کنترل کرد. اگر این شرایط مهیا شود نیازی به کمک دولت نخواهد بود. از سویی نیز ریسک سرمایه‌گذاری در کشور بالا است و افراد باید منتظر تصمیمات دولت و نگران سرمایه خود باشند. چون این تصمیمات می‌تواند بر سرنوشت آن‌ها تاثیرگذار باشد و وابستگی بخش خصوصی به کمک‌های دولت را در پی داشته باشد. ما نباید بخش گردشگری را که کل فعالیت آن متکی بر بخش خصوصی است به دولت وابسته کنیم.» وی همچنین اضافه کرد: «دولت با بخشودگی مالیات‌ها و حمایت‌های معنوی یا ورود بیمه‌ها می‌تواند به این بخش کمک کند.»
به گفته کارشناسان، توریسم سلامت یکی از شاخه‌های گردشگری است که در دوره نقاهت بیماران کرونایی می‌توانست مؤثر باشد، اما جایش در این روز‌ها خالی است. چنانچه رضایی در این باره بیان کرد: «در دوره نقاهت مبتلایان کرونا، چون نیازی به مصرف دارو نیست توریسم سلامت می‌توانست وارد شود و فعالیت بکند، اما خیلی از زمینه‌های آن را فراهم نکردیم.»به گفته او، گردشگری سلامت تنها شامل سلامتی جسمی نیست و سلامت روانی را نیز در بر می‌گیرد و باید فضای فکری و جغرافیایی آن را آماده کرد.
وی همچنین با اشاره به اهمیت طبیعت درمانی، افزود: «استفاده از طبیعت درمانی مانند لجن‌درمانی یا نمک درمانی در این برهه نیز می‌توانست به کار گرفته شود. چون نمک یک عامل مهم برای گندزدایی ویروس‌ها است و می‌تواند خیلی راحت آن را از بین ببرد. مثلا اتاق‌ها یا کلینیک‌ها یا غار‌های نمکی که می‌توانست ایده‌های خوبی برای این شرایط باشد. فرد بیمار در دوره نقاهت می‌تواند در بازه‌های زمانی متفاوت در اتاق نمک بنشیند تا کل سموم را از راه تنفس دفع کند. او دارویی دریافت نکرده بلکه یون‌هایی که در آن فضا پخش شده است موجب احساس راحتی این فرد می‌شود. یا مثلا استفاده از لجن‌های دریاچه ارومیه یا رفتن به بخش‌های آرام مناطق جنگلی برای کم کردن بار روانی فشار‌ها و استرس‌های روزانه شهری می‌تواند در جهت بهبودی و ثبیت این وضعیت به کار آیند.» رضایی در ادامه می‌گوید: «اگر در حوزه توریسم سلامت، سرمایه‌گذاری کرده بودیم در گذراندن دوره نقاهت بیماران، می‌توانست کمک باشد و از فشار بر بیمارستان‌ها کم کند.»
محب‌خدایی نیز در این باره گفت: «ما باید بتوانیم کاربری ارکان گردشگری را تغییر ماهیت بدهیم. مبتلایان کرونایی نیاز به دوره نقاهت دارند. تخت بیمارستانی باید برای درمان استفاده شود. اما در شرایط کنونی از ظرفیت بیمارستان‌ها استفاده می‌شود. استفاده از ظرفیت توریسم سلامت در دوره نقاهت می‌تواند به افزایش سه برابری تخت‌های بیمارستانی منجر شود. منظور از توریسم سلامت این نیست که فردی از شهر دیگر به شهر دیگر برود. بلکه در چنین شرایطی خود اهالی شهر می‌تواند برای دوره نقاهت از توریسم سلامت استفاده کنند. ولی ما در این قسمت تاکنون پیشرفتی نداشتیم. ولی زمینه‌اش خیلی فراهم است و می‌توان روی آن حساب کرد و حتی به عنوان یک ایده از آن استفاده کرد.»
این در حالی است که توریسم سلامت نیز این روز‌ها حال و روز خوشی ندارد. اما هنوز فصل سفر‌های تابستانی در راه است و ته مانده امیدی برای جبران خسارت‌ها باقی است. برای بهبود وضعیت گردشگری مثل هر حوزه دیگری باید این روز‌ها به مهار کرونا کمک کرد و برای ایام پساکرونایی اندیشید و برنامه ریخت تا شاید کمی از خسارت‌های کرونا کم کرد.
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها