حسنی مبارک؛ قهرمان ملی که با انقلاب مردمی سرنگون شد

پارس لاین - روز چهارشنبه بعد از نماز ظهر، مراسم تشییع جنازه محمد حسنی مبارک، رئیس جمهور اسبق مصر، با حضور مقامات بلندپایه این کشور، از مسجد «المشیر» در شرق قاهره آغاز شد. مبارک صبح روز سه شنبه ۲۵ فوریه ۲۰۲۰، در سن ۹۲ سالگی، سه هفته بعد از انجام یک عمل جراحی در ناحیه شکم، درگذشت.

به گزارش فرارو، دولت مصر به مناسبت درگذشت مبارک سه روز عزای عمومی اعلام کرد و از آنجا که مبارک سابقه نظامی داشته، برای وی تشییع جنازه نظامی برگزار کرد. در این مراسم، که با حضور مقامات بلندپایه ارتش مصر برگزار شد، مبارک به عنوان یک شخص نظامی تشییع شد.

به دلیل کارنامه سیاسی جنجالی مبارک، دولت مصر بر نظامی بودن وی تاکید کرد و او را یکی از فرماندهان و قهرمانان «جنگ اکتبر» خواند. بسام راضی، سخنگوی ریاست جمهوری مصر، طی یادداشتی در شبکه‌های اجتماعی، حسنی مبارک را یکی از «رهبران و قهرمانان جنگ شکوهمند اکتبر» دانست که در این جنگ، فرماندهی نیرو‌های هوایی مصر را برعهده داشت. همچنین، فرماندهی کل ارتش مصر با صدور بیانیه ای، مبارک را یکی از «فرزندان» نیرو‌های مسلح مصر دانست.

مبارک در جنگ اکتبر سال ۱۹۷۳ با اسرائیل، فرمانده نیرو‌های هوایی مصر بود و همین امر در مشهور شدن و بالا رفتن جایگاه وی تاثیر بسزایی داشت. در این جنگ، مصر توانست برخی از قلمرو خود در شبه جزیره سینا را که به اشغال اسرائیل درآمده بود، آزاد کند. نیروی هوایی در این آزادسازی نقش مهمی ایفا کرد. در نتیجه، حسنی مبارک به عنوان فرمانده نیروی هوایی، قهرمان شناخته شد.

اما جنگ اکتبر، تنها یکی از مراحل مهم زندگی حسنی مبارک بود. وی تا زمان مرگ، مراحل متعددی را پشت سر گذاشت. مبارک در ماه مه ۱۹۲۸ در استان المنوفیه مصر دیده به جهان گشود و بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی‌اش، در سال ۱۹۵۰ از دانشکده نیروی هوایی مصر فارغ التحصیل شد و تا زمانی که به عنوان معاون رئیس جمهور منصوب شد، در نیروی هوایی خدمت می‌کرد. وقتی که اسرائیل در جنگ شش روزه ۱۹۶۷ بخش بزرگی از نیروی هوایی مصر را نابود کرد، مبارک فرمانده پایگاه هوایی بنی سویف بود. در همان سال، به ریاست دانشکده نیروی هوایی منصوب شد. در این سمت، ماموریت یافت تا خلبانان جدیدی را تربیت کند.

در آوریل ۱۹۷۲، مبارک فرمانده کل نیرو‌های هوایی شد و در همین سال، به سمت معاون وزیر جنگ منصوب شد. یک سال بعد، جنگ اکتبر با اسرائیل درگرفت و در پیروزی مصر در این جنگ نقش مهمی ایفا کرد. از همین رو، یک سال بعد از پایان جنگ، از درجه سرلشگر به درجه سپهبد ارتقا یافت.

 

از نظامی گری به سیاست
در ۱۵ آوریل ۱۹۷۵، محمد انور سادات، رئیس جمهور وقت مصر، او را به سمت معاون رئیس جمهور منصوب کرد. این انتصاب، راه حکمرانی سی ساله مبارک بر مصر را هموار کرد. در پی ترور سادات در ششم اکتبر ۱۹۸۱، مبارک در ۱۴ اکتبر همین سال، ریاست جمهوری مصر را به عهده گرفت.

معروف است که سادات، بعد از جنگ اکتبر، تصمیم گرفت دیپلماسی را با اسرائیل امتحان کند. در نتیجه، وارد گفتگو‌های مستقیم با اسرائیلی‌ها شد. سادات در ۱۹ نوامبر ۱۹۷۷ به بیت المقدس سفر کرد و سپس برای پیش بردن مذاکرات صلح با اسرائیل در سال ۱۹۷۸ به آمریکا سفر کرد. در همان سفر، توافق صلح کمپ دیوید را امضا کرد. اما وقتی که سادات ترور شد، مذاکرات صلح هنوز به پایان نرسیده بود؛ لذا مبارک بعد از به دست گرفتن زمام امور، مذاکرات صلح را ادامه داد تا اینکه توانست در سال ۱۹۸۹ پرچم مصر را در منطقه طابا در جنوب شبه جزیره سینا برافراشته کند. با این کار، مصر منطقه سینا را به طور کامل از اسرائیل بازپس گرفت.

ورود به مبارک به سیاست، سرآغاز عصر جدیدی در زندگی وی بود. عصری که به دلیل ابعاد گوناگون‌اش، اجماعی درباره آن وجود ندارد. به همین دلیل، محافل رسمی مصر بعد از درگذشت مبارک سعی کردند سابقه نظامی او را برجسته کنند و کارنامه سیاسی وی را نادیده بگیرند. چرا که به اعتقاد برخی ناظران، این کارنامه چندان قابل دفاع نیست. مبارک به مدت ۳۰ سال شخص اول مصر بود و تمام قدرت را در دست داشت. البته او مانند برخی دیکتاتور‌های عرب، مایل بود خود را «رئیس جمهور منتخب» نشان دهد. به همین دلیل، در طول مدت حمکرانی‌اش، هر از چندگاهی انتخابات یا همه پرسی برگزار می‌کرد تا ریاست جمهوری‌اش را تمدید کند. تا اینکه بالاخره مردم مصر علیه او انقلاب کردند و او را در ۱۱ فوریه ۲۰۱۱ به زیر کشیدند.

اما مبارک در مقایسه با برخی رهبران عرب که در جریان «بهار عربی» سرنگون شدند، سرنوشت بهتری داشت. او در کشورش باقی ماند، محاکمه شد، در برخی پرونده‌های سنگین تبرئه و در برخی پرونده‌های فساد مالی محکوم شد و سرانجام وقتی که از دنیا رفت، مراسم تشییع جنازه آبرومندانه‌ای برای وی برگزار شد. دلیل این امر، تا حدودی به عملکرد مبارک مربوط می‌شود. مبارک وقتی که در نیروی هوایی بود، عملکرد ملی و قهرمانانه داشت. اما وقتی لباس نظامی را درآورد و وارد سیاست شد، به تدریج به حاکمی تبدیل شد که با دیگر دیکتاتور‌ها تفاوت چندانی ندارد.