شفافیت به بهارستان خواهد رسید؟

دومین طرح مربوط به شفافیت آرای نمایندگان در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۹۷ از سوی هیئت‌رئیسه اعلام وصول شد. این طرح به ابتکار سیدعلی ادیانی‌راد، نماینده قائم‌شهر، سوادکوه و جویبار ایجاد شد و به امضای ۳۸ نفر از نمایندگان مجلس رسید.

ظهر دیروز مجلس شورای اسلامی با اکثریت آرا، بررسی طرح شفافیت آرای نمایندگان را در اولویت دستور کار خود قرار داد تا شاید این طرح از بلاتکلیفی خارج شود.

به گزارش شرق، آذر ۹۶ بود که برای اولین بار طرح شفافیت آرا توسط نمایندگان فراکسیون امید مطرح شد اما یک‌سالی زمان برد تا اصولگرا‌ها هم مدعی شفافیت آرا شوند. هرچند تندروهای مجلس در بزنگاه بررسی لوایح مرتبط با FATF پرچمدار شفافیت شدند و همین امر انتقادات بسیاری با خود به همراه داشت اما در نهایت اعضای پارلمان حتی با فوریت بررسی طرح هم موافقت نکردند. آذر ۹۶ محمدجواد فتحی اولین نماینده‌ای بود که میان‌دار شفافیت آرا در مجلس دهم بود. او به «شرق» گفته بود: «پنج‌ماهی هم از زمانی که ایده نخستین آن به ذهنم رسید، روی طرح کار کردم تا ابعاد حقوقی آن شفاف باشد. این طرح بسیار مهم بوده و در کشورهای دیگر متداول است. هر نماینده‌ای باید مسئولیت رأی خودش را بر عهده بگیرد. مجلس تاریک‌خانه نیست که آرا در حالت محرمانه باقی بماند». اما نمایندگان بسیاری از ماندن در تاریک‌خانه راضی بودند. نوبت به طرح اصولگرایان رسید و در 17 مرداد ۱۳۹۷ حسینعلی حاجی‌دلیگانی، نماینده شاهین‌شهر، میمه و برخوار، مجددا طرح شفافیت آرای نمایندگان مجلس را با ۲۹ امضا تهیه کرده و به هیئت‌رئیسه مجلس تحویل داد. وی درباره این طرح گفته ‌است: «یکی از بهترین معیار‌های ارزیابی مردم از نمایندگان خود در مجلس این است که مردم بدانند نمایندگان آنها درخصوص طرح‌ها و لوایح چه نظراتی داشته‌اند. در خیلی از کشور‌های دنیا از همین روش برای شفافیت استفاده می‌شود و این می‌تواند برای کشور مفید باشد». سرانجام در توافق میان حاجی‌دلیگانی و فتحی، طرح فتحی در کنار تلاش حاجی‌دلیگانی برای جلب حمایت نمایندگان، به هیئت‌رئیسه مجلس تحویل داده شد و در تاریخ ۱۴ شهریور ۱۳۹۷ اعلام وصول شد. اما این طرح راه به جایی نبرد؛ زیرا وقتی در هفتم آذر ۱۳۹۷ در کمیسیون آیین‌نامه داخلی تصویب شد، مشخص شد مصوبه مذکور با طرح اصلی تفاوت بسیاری دارد؛ به‌گونه‌ای که شفافیت آرای نمایندگان را محقق نمی‌کرد.

دومین طرح مربوط به شفافیت آرای نمایندگان در تاریخ ۱۳ آبان ۱۳۹۷ از سوی هیئت‌رئیسه اعلام وصول شد. این طرح به ابتکار سیدعلی ادیانی‌راد، نماینده قائم‌شهر، سوادکوه و جویبار ایجاد شد و به امضای ۳۸ نفر از نمایندگان مجلس رسید. بعد از این طرح، طرح دوفوریتی شفاف‌سازی فعالیت‌های نمایندگان در خانه ملت که به دنبال اهدافی فراتر از شفافیت آرای نمایندگان در مجلس شورای اسلامی بود، توسط مجتبی ذوالنور، نماینده مردم قم، تهیه شد و به امضای ۱۹۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید.

در نهایت هم در مجلس دهم اتفاق خاصی رخ نداد و کار به مجلس یازدهم کشید. مجلس‌یازدهمی‌ها که با شعار انقلابی‌گری کار خود را آغاز کردند، در ابتدا از موضوع طرح شفافیت آرای نمایندگان حمایت کردند و گفتند اولویت آنها خواهد بود؛ اما وقتی صحبت از اجرا به میان آمد، به خاک‌خوردن این ایده بسنده کردند تا اینکه در مواجهه با انتقادها در رابطه با تناقض میان شعار و عملشان بالاخره تصمیم به بررسی اولویت آن گرفتند.

در جلسه دیروز مجلس احمد امیرآبادی‌فراهانی به‌عنوان نماینده متقاضیان این طرح، با بیان اینکه رئیس مجلس اولین نفر از طراحان این طرح بوده است، گفت: این طرح در کمیسیون آیین‌نامه بررسی شده و برخی همکاران پیشنهاداتی داشتند. در حال حاضر ۵۰ نفر از امضاکنندگان درخواست کردند که این طرح در اولویت کار مجلس قرار گیرد؛ زیرا پیش از این به صورت عادی اعلام وصول شده بود. در عین حال خواسته بسیاری از مردم و رأی‌دهندگان شفافیت آرا بوده و مجلس انقلابی می‌خواهد پیش‌قدم شود و شفافیت را از خودش شروع کند. بنابراین درخواست ما رأی به اولویت این طرح است. وی افزود: البته ما به دنبال این هستیم که این طرح دو‌شوری شود تا پیشنهادات جدید نیز مطرح و زودتر به قانون تبدیل شود. ضمن اینکه بحث ما فقط مجلس و کمیسیون‌ها نیست، بلکه شوراها و مذاکرات دولت هم اهمیت دارد. رانت‌های اطلاعاتی بسیار زیادی هست و مردم باید آنها را بدانند و این مذاکرات شفاف شود. برخی وابستگان و اطرافیان وزرا با استفاده از همین رانت‌ها واردات می‌کنند. لذا همه مردم باید در جریان قرار بگیرند. این عضو هیئت‌رئیسه مجلس تأکید کرد: ما به‌زودی در بخش‌های دیگر حاکمیت هم شفافیت را پیگیری خواهیم کرد و قانون جامع، کامل و شفافی برای مجلس، قوه مجریه و پخش مذاکرات هیئت وزیران خواهیم داشت.

احد آزادی‌خواه، نماینده ملایر، در مخالفت با اولویت قرارگرفتن طرح شفافیت آرای نمایندگان گفت: کسی با اصل شفافیت مخالف نیست. همه ما به این طرح رأی دادیم و پیگیر آن هستیم ولی واقعا اولویت‌های مهم‌تری در کشور داریم. طرح جهش مسکن با دوفوریت در دستور کار است اما مطرح نشده؛ مردم گرفتار این مسئله هستند. آیا آن طرح اولویت دارد یا شفافیت آرا؟ تورم، گرانی و بی‌تدبیری‌ها، طبقاتی از جامعه را نابود می‌کند. برخی از طرح‌ها یک «یاعلی» می‌خواهد که به سرانجام برسد و مردم مزه آن را بچشند. وی افزود: عنوان طرح، شفافیت آراست. آیا مردم به دنبال شفافیت رأی نمایندگان هستند یا شفافیت عملکرد آنها؟ رأی نماینده یکی از صدها عمل نمایندگان است. مردم علاقه‌مندند درباره مأموریت‌ها، سفرهای خارجی، وام‌ها، حضور و غیاب و مشارکت نمایندگان در رأی‌گیری‌ها بدانند و شئون مختلف نماینده‌شان را ببینند که آیا زندگی اشرافی دارد یا به روستاهای دورافتاده هم سر می‌زند. این شفافیت باید در جیب و جریان مالی نماینده باشد. مردم هم به دنبال چنین چیزی هستند تا وقتی در انتخابات بعدی شرکت کردیم، 80 تا صد نفر از نمایندگان رد صلاحیت نشوند.

محمدرضا پورابراهیمی در موافقت با اولویت قرارگرفتن طرح شفافیت آرای نمایندگان گفت: در مجلس یازدهم مطالبه جدی از طرف مردم برای ایجاد عملکرد شفاف در حوزه‌های مأموریت نمایندگان شکل گرفت و یکی از طرح‌هایی که از ابتدای مجلس یازدهم در دستور کار قرار گرفت شفافیت بود که اثراتش را در حوزه مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی نشان داده است. این یکی از مصادیق مرتبط با شفافیت است و بحث امروز این است که اولویت آن را بپذیریم یا نه؟ البته در محتوا جای بحث وجود دارد؛ اما آنچه به‌عنوان شفافیت در عملکرد است، گام اول مجلس است و ما گام‌های بعدی را برای شفافیت عملکرد دولت و ارکان نظام عملیاتی می‌کنیم.

وی ادامه داد: تجربه جهانی نشان داده برای جلوگیری از تخلفات و مبارزه با مفاسد بازدارنده‌ترین راه این است که شفافیت اطلاعاتی را عملیاتی کنیم و این کار که در مجلس انجام می‌شود، یک بسترسازی است تا ما این کار را از مجلس شروع کنیم. نماینده مردم کرمان یادآور شد: امروز مردم از مجلس یازدهم انتظار دارند که بستر جریان شفافیت در نظام تصمیم‌گیری از مجلس شروع شود و این موضوع به سایر ارکان نظام تسری داده شود. در ادامه تقاضای نمایندگان برای در اولویت قرارگرفتن طرح شفافیت آرای نمایندگان به رأی مجلس گذاشته شد که نمایندگان با اکثریت آرا با آن موافقت کردند. محمدباقر قالیباف نیز پس از رأی مجلس گفت: جا دارد از همه دوستان که این موضوع را پیگیری کردند و خصوصا آقای حاجی‌دلیگانی که در هیئت‌رئیسه پیگیر این موضوع بودند، تقدیر و تشکر کنم.