علی رجب‌زاده؛ افزایش ۲۰ درصدی غنی‌سازی؛ گامی در جهت توافق؛ ایران توان توبیخ و مجازات ایالات متحده را ندارد، پس بهترین کار جهت مقابله با تخطیِ ایالات متحده، اقدام متقابل یعنی کاهش تعهدات برجامی و یا خروج از برجام است. این کار نه تنها مفید بلکه ضروری است.
علی رجب‌زاده*؛ فرض کنید با شخصی در زمینه‌ای وارد همکاری شده‌اید. اگر هر دو به تعهدات خود پایبند باشید، هر دو به یک اندازه منفعت خواهید برد و اگر یک نفر دیگری را فریب بدهد، نفع بیشتری خواهد برد. اگر طرف مقابل یک بار تقلب کند، واکنش شما چه خواهد بود؟
دونالد ترامپ سر انجام پس از کش و قوس‌های فراوان، رسما از برجام خارج شد. از آن زمان تا کنون حدود ۱۰۰۰ صفحه تحریم علیه ایران نوشته شده و روابط دو کشور همواره رو به تنش و درگیری گرایش داشته است. فشار حداکثری ایالات متحده اگر چه وضع اقتصادی ایران را وخیم کرده، هنوز آن را از پا در نیاورده است. بایدن، رئیس جمهور جدید ایالات متحده، اعلام کرده است به برجام باز خواهد گشت. به نظر می‌رسد ایران نیز از تحریم‌ها خسته شده و مایل به توافق است. اما در واقعیت، مسائل بسیار پیچیده‌تر هستند.
به نظر می‌رسد بایدن حاضر نیست به راحتی از میراث ترامپ، فشار حداکثری، عبور کند. تامین امنیت اسرائیل، برای ایالات متحده یک اولویت است. علاوه بر این، به نظر می‌رسد اولویت اصلی سیاست خارجی بایدن چین و عبور از انزواگرایی دوران ترامپ باشد و خاورمیانه و ایران اولویت اصلی نیستند.
فراموش نکنید بیش از ۱۰۰۰ مورد تحریم علیه ایران وجود دارد و حذف این‌ها زمان‌بر است، همچنین بازگشت ایران به توافق نیز زمان‌بر است؛ لذا به نظر می‌رسد ترجیح بایدن، تعلیق وضعیت و رسیدن به آرامشی موقت است. یعنی گشایش‌هایی محدود در دسترسی مالی و فروش محدود نفت در ازای توقف اقدامات ایران و بازگشت آرامش به خاورمیانه.
ایالات متحده از برجام خارج شد و حقوق بین‌الملل تنها نظاره‌گر این تحولات بود. واقعیت این است که آبِ قدرت در دست یزید است و در این وضعیت هیچ ضمانت اجرایی وجود ندارد. اما چه باید کرد؟ در همکاری‌های بین‌المللی، دو راه برای حفظ توافق و مقابله با تخطی طرفین وجود دارد؛ توبیخ و عدم همکاری (اقدام متقابل).
استدلال ساده است؛ ایران توان توبیخ و مجازات ایالات متحده را ندارد، پس بهترین کار جهت مقابله با تخطیِ ایالات متحده، اقدام متقابل یعنی کاهش تعهدات برجامی و یا خروج از برجام است. این کار نه تنها مفید بلکه ضروری است. ایالات متحده و دوستانش بر یک مسئله بسیار حساس هستند و آن نیز دست یافتن ایران به بمب هسته‌ای و هم چنین امنیت اسرائیل است.
گفتگو ممکن نیست مگر با دست گذاشتن بر حیاتی‌ترین مسائل. پس ایران می‌تواند با اقداماتی شبیه به افزایش سطح غنی‌سازی و بر هم زدن ثبات منطقه، اهمیت توافق با ایران را نزد بایدن بیشتر کن. از سوی دیگر اقدام متقابل یعنی عدم تعهد در برابر تعهد، ضامن عدم تخطی مجدد ایالات متحده در بازگشت به برجام یا توافقی جدید خواهد بود. اگر شریک شما متوجه شود شما به تخطی او پاسخ می‌دهید، تخطی نمی‌کند یا دست کم کمتر تخطی می‌کند.
بایدن صراحتا اعلام کرده است که به برجام باز خواهد گشت، اما مایل است مسائل موشکی و همچنین منطقه‌ای را نیز در توافق دخیل کند، ایران با اعلام سیاست تعهد در برابر تعهد پالس مثبتی جهت توافق ارسال کرده است. به نظر می‌رسد توافق ایران و ایالات متحده قطعیست، اما این که چه زمانی چنین خواهد شد و توافق چگونه خواهد بود مشخص نیست.
ایران، یک انتخابات ریاست جمهوری در پیش دارد. بیش از ۱۰۰۰ مورد تحریم علیه ایران نوشته شده است. بازگشت ایران به وضعیت اولیه نیز زمان‌بر است. به تمام این‌ها، مسئله‌ی اسرائیل و رقابت‌های منطقه‌ای ایران و اعراب را نیز اضافه کنید؛ حل شدن این پیچیدگی‌ها قطعا زمان‌بر خواهد بود.
به هر روی، به نظر می‌رسد سیاست ایران یعنی تعهد در برابر تعهد و عدم تعهد در برابر عدم تعهد، مبتنی بر عقلانیت و منطق است. چیزی که عوض دارد، گله ندارد!
*دانشجوی کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها