فرهنگستان ادب فارسی در معادل سازی واژگان پزشکی تجدیدنظر کند

به گزارش حوزه بهداشت و درمان  گروه علمی پزشکی اخبار ،  انجمن علمی اپیدمیولوژیست‌های ایران در نامه‌ای به وزیر بهداشت، توضیحاتی در خصوص معادل واژگان اپیدمیولوژی و اپیدمیولوژیست که اخیرا از سوی فرهنگستان زبان و ادب پارسی منتشر شده، ارائه کرد.

به گزارش وبدا، متن این نامه که به امضای دکتر کورش هلاکوئی نائینی نایب رییس و دبیر هیات مدیره انجمن علمی اپیدمیولوژیست‌های ایران رسیده به شرح زیر است:

احتراما در تاریخ ۲۸/۲/۱۳۹۹ جناب آقای حداد عادل، رییس محترم فرهنگستان زبان و ادب پارسی، نامه‌ای خطاب به دکتر روحانی رییس محترم جمهور، در مورد "کاربرد معادل فراسی لغات بیگانه در حوزه سلامت" ارسال نموده و در پیوست آن نیز هم ۳۰ مورد را خاطرنشان کرده اند.

بدین وسیله انجمن علمی اپیدمیولوژیست‌های ایران، لازم می‌داند تا ضمن تشکر از بذل توجه عزیزان مسئول در فرهنگستان زبان و ادب پارسی، نکته‌ی مهمی را در خصوص واژگان اپیدمیولوژی و اپیدمیولوژیست معروض دارد.

واژه اپیدمیولوژی که از ریشه لاتین گرفته شده و به صورت تحت اللفظی "آن چه در میان مردم می‌گذرد" ترجمه شده، در مراجع علمی معتبر و مورد وثوق متخصصان امر در دنیا، برای آن معنایی بسیار جامع‌تر و مبسوط‌تر از این چند کلمه به شرح زیر در نظر گرفته شده است:

EPIDEMIOLOGY: The study of the occurrence and distribution of health-related events, states, and processes in specified populations, including the study of the determinants influencing such processes, and the application of this knowledge to control relevant health problems.
Study includes surveillance, observation, screening, hypothesis testing, analytic research, experiments, and prediction. Distribution refers to analysis by time, place (or space) , and population (i.e. , classes or subgroups of persons affected in an organization, population, or society, or at regional and global scales). Determinants are the geophysical, biological, behavioral, social, cultural, economic, and political factors that influence health. Health-related events, states, and processes include outbreaks, diseases, disorders, causes of death, behaviors, environmental and socioeconomic processes, effects of preventive programs, and use of health and social services. Specified populations are those with common contexts and identifiable characteristics. Application to control… makes explicit the aim of epidemiology – to promote, protect, and restore health, and to advance scientific knowledge؛ بنابراین حتی در زبان انگلیسی هم معنا و حیطه عملکرد این علم و رشته، بسیار فراتر از صرفا بررسی همه گیری است، هر چند که این موضوع هم یکی از اجزای مهم و بررسی آن از وظایف متخصصان این رشته است.

شایان ذکر است که هر دو واژه همه گیر شناسی و اپیدمیولوژی مصوب فرهنگستان هستند و مصرف کننده می‌تواند بنا بر نظر خود یکی را انتخاب کند. به علاوه، این موضوع مسبوق به سابقه بوده و رییس انجمن علمی اپیدمیولوژیست‌های ایران، جناب آقای دکتر ندیم (پدر اپیدمیولوژی ایران)، سال‌ها پیش با ارائه‌ی همین دلایل متقن، نام " انجمن اپیدمیولوژیست‌های ایران" را مصوب و ثبت نموده اند.

نکته مهم بعدی در مورد واژگان Endemic، Epidemic و Pandemic است که در زبان فارسی تغییر آوایی پیدا کرده و به ترتیب به صورت آندمی، اپیدمی و پاندمی بیان می‌شوند، در حالیکه معادل دقیق انگلیسی ندارند؛ بنابراین ضمن اینکه درخواست می‌شود در جداول ارسالی این موارد اصلاح شوند، لطفا تفاوت ذکر شده بین پاندمی و پاندمیک هم اصلاح گردد و هر دو یک واژه در نظر گرفته شود.

از طرف دیگر در این فهرست به مواردی اشاره شده که به کرات در منابع رسمی دیگر (مانند وب سایت ریاست جمهوری یا صدا و سیما) مورد استفاده بوده و اعتراضی به آن‌ها نیست؛ کلماتی مانند سناریو (سناریوسازی‌های سیاسی و دروغ پردازی...)، سیستم (سیستم بانکی کشور) و کمیته (کمیته امداد امام خمینی) ...

همچنین چند مورد اشکال دیگر نیز در این فهرست دیده می‌شود (مانند اختلاف قائل شدن بین پنومونی و پنومونیا که در واقع دومی واژه‌ی درست است)، که در صورت صلاحدید حضرت عالی، بهتر است از متخصصان مربوطه استعلام صورت گیرد؛ لذا با توجه به موارد فوق، خواهشمندیم در این خصوص عنایت فرموده و دستور به اقدامات لازم صادر فرمایید. به خصوص در مورد واژه‌ی اپیدمیولوژی که مستقیما مرتبط با حیطه‌ی عملکرد این انجمن می‌باشد.

دکتر کورش هلاکوئی نائینی
نایب رییس و دبیر هیات مدیره انجمن علمی اپیدمیولوژیست‌های ایران