به گزارش خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی اخبار ، ۵ سالی می شود که برجام کلمه است که میان مردم و سیاسیون جان گرفته است. کلمه ای که برای سیاسیون مفاد و بندهای مختلفی را شامل می شود اما برای مردم بیشتر جنبه اقتصادی و حل معضلات معیشتی دارد.
۱۵ دی ماه سال گذشته بود که رئیس جمهور با مشاهده بدعهدی ها دستور اجرای گام پنجم تعهدات برجامی را صادر می کند و همین می شود جوابی برای خروج ترامپ از برجام و دست و پازدن های سیاسیون!
رهبر انقلاب نیز لزوم هر امر و طرحی را، نقش و نظر مردم در دستورات حکومتی می دانند و در خصوص برجام، لغو تمام تحریم ها را اولوبت قراردادها قرار می دهند.
جستجوهایمان درباره تاثیرات برجام بر اقتصاد کشور چیز دندانگیری را نصیبمان نمی کند. جز اعمال تحریم ها و افزایش تورم ناشی از فشارهای خارجی آن هم بعد از خروج ترامپ از برجام. مواردی نظیر رشد ۴ برابری نرخ ارز و تجربه تورم بالای ۴۰ درصد از جمله آثار این تنش سیاسی است.
اما حالا بعد از روی کار آمدن دولت جدید ایالات متحده امریکا، زمزمه های زیادی برای ادامه برجام و یا مذاکرات به گوش می رسد به طوری که شماری از اعضای دموکرات مجلس نمایندگان آمریکا با ارسال نامه ای به جو بایدن از تصمیم وی برای بازگشت به برجام حمایت کردند.
اما آیا برجام در زمان حیاتش هم راهی برای رونق اقتصاد ایران و تبادلات مالی باز کرد؟ ناکام ماندن اینستکس و وعده های دروغین اروپایی ها راهی را برای تبادلات مالی کشور باز کرد یا روز به روز خشونت های اقتصادی و سیاسی امریکا با همدستی اتحادیه اروپا قوت گرفت؟
ولی الله سیف رئیس کل سابق بانک مرکزی در مصاحبه ای اینطور راجع برجام می گوید: اصرار بی منطق دولت برای بازگرداندن نرخ ارز به ۳۷۰۰ تومان در سال ۹۵ اشتباه استراتژیک بود. برجام مشکلات مربوط به روابط بانکی کشور را حل نکرد.
وی افزود: رئیس جمهور انتظارات زیادی را ترسیم کرده بود. مثلا همان زمانی که ایشان گفت در روز اول اجرای برجام هزار ال سی باز می‌شود من خصوصی به رئیس دفتر ایشان گفتم از کجا این اطلاعات به ایشان داده شده است؟! شاید برای نتیجه برجام "هیچ" حرف دلم باشد.
این ها صحبت های یک مقام اقتصادی در زمان انعقاد و امضای برجامی بود که بعدها ادعا شد هیچ نقش اقتصادی نخواهد داشت در صورتی که آن جمله معروف که" حتی مشکل آب خوردن هم رفع خواهد شد" اذهان عمومی را نسبت به برجام حساس کرده بود!
مینا صابونچی، کارشناس بازاریابی نیز در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی اخبار گفت: رفتن ترامپ یا آمدن بایدن شاید یکسری تاثیرات در سیاست خارجی ما یا بهتر بگویم در "واردات" داشته باشد، اما موضوع تازه‌ای نیست، چون سیاست کلی کشور ما و آمریکا با هم در تضاد است.
وی ادامه داد: تغییر رئیس جمهور فعلی آمریکا که تقریبا می‌توان گفت با رفتن رئیس جمهور فعلی خودمان همزمان است، شاید تاثیراتی بر واردات برخی مواد اولیه مورد نیاز داخل داشته باشد، اما به خاطر روابط کلان دو کشور، تاثیر چشمگیری نخواهد داشت، چون تجربه ثابت کرده که همواره ما تحریم بوده ایم و روز به روز این تحریم‌ها بیشتر شده است.
این کارشناس بازاریابی بیان کرد: بخش اعظم اقتصاد کشور ما به داخل و به حمایت مسئولان ما بر می‌گردد که متاسفانه در کشور ما بر خلاف ذخایر و منابع عظیمی که داریم، حمایت چندانی از تولید نمی‌شود.
وی تصریح کرد: از تولید حمایت نمی‌شود، چون خیلی‌ها ترجیح می‌دهند که از این ذخایر و منابع به نفع دلالی خود استفاده کنند؛ دلیل خام فروشی‌ها نیز همین است که معمولا پای خود دولت هم در میان است در حالی که اگر فرآوری شوند بیشتر به نفع کشور می‌شود.
رخساره بداغی، یک کارشناس دیگر مسائل اقتصادی نیز در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی اخبار گفت: با توجه به عقبه‌ای که از بایدن سراغ داریم و صحبت‌هایی که او در مورد ایران داشته است، آمدن او تاثیری مثبتی بر شرایط اقتصادی ما نخواهد داشت.
وی افزود: با رصد بازار متوجه می‌شویم که قیمت اقلام اساسی بر خلاف دلار که پس از خبر پیروزی بایدن روند کاهش گرفت، همچنان رو به افزایش است؛ بنابراین نمی‌توان گفت که روی کار آمدن باید رفاه عمومی را افزایش خواهد داد و مسائل اقتصادی کشور وابسته به کشور دیگری نیست بلکه داخلی است.
کمال خرازی رئیس شورای راهبردی روابط خارجی و از اعضای هیئت نظارت بر اجرای برجام در گفت و گویی این طور از تاثیرات برجام بر اقتصاد گفت: اگر تنها بگوییم باید تحریم را رفع کنیم و هیچ اقدام دیگری نکنیم، طبیعی است که آن‌ها از موضع زور و فشار صحبت می‌کنند؛ بنابراین اگر ما تحریم را با تلاش مردممان و جهش تولید و اقتصاد مقاومتی و آنچه رهبر انقلاب تأکید داشتند، خنثی کنیم و با سیاست‌های صحیح بتوانیم کشورمان را اداره کنیم آن‌ها پی می‌برند که تحریم‌ها بی‌خاصیت بوده است و نتوانسته‌اند از طریق تحریم ما را به زانو درآورند.
وی افزود: در تمام دوره‌ها این‌گونه بوده است؛ مثلاً در زمان جنگ که آن‌ها از صدام حمایت و خاک ما را اشغال کردند اگر ما می‌خواستیم بر مذاکره تکیه کنیم هیچ‌گاه رژیم عراق از ایران خارج نمی‌شد؛ امّا تن به مذاکره و سازش ندادیم، ایستادیم و همه‌ی فشار‌ها را تحمل کردیم تا توانستیم دشمن را از خاکمان بیرون کنیم. اکنون هم در میدان برجام، ایستادگی و عدم تمکین ما و خنثی‌کردن تحریم‌ها و اثر آن بر اقتصاد کشورمان راهی است که می‌تواند به موفقیت ما بینجامد و آن‌ها را به این موضع برساند که این فشار‌ها کارساز نیست و باید به برجام برگردند و آن را عمل کنند.
تمام این بررسی ها تنها به یک موضوع روز، یعنی بازگشت احتمالی آمریکا بعد از پنج سال به برجام باز می گردد و سوال اینجاست که چقدر این بازگشت اقتصاد کشور را رونق می بخشد؟
امیرحسین مرادی، تسهیلگر کسب و کار در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی اخبار، گفت: اغلب مشکلات کشور ما در بحث کارآفرینی و شروع تولید، هیچ گونه ارتباطی به مسائل سیاسی مثل انتخابات ریاست جمهوری سایر کشور‌ها ندارد.
مرادی ادامه داد: هرچند تحریم‌ها برای ما آسیب‌هایی مثل مشکل در نقل و انتقالات بانکی و واردات برخی دارو‌ها داشته اند، ولی در مجموع هرچقدر بیشتر به ما سخت گرفته اند، ما بیشتر مجبور به گسترش تولید داخل شده ایم؛ در اغلب موارد نیز تحریم‌ها به ما کمک کرده است؛ بسیاری از محصولاتی که قبل از شروع تحریم‌ها نمی‌توانستیم داخل کشور تولید کنیم، اکنون تولید داخلی دارند و در به قول معروف تهدید‌ها به فرصت تبدیل شدند.
وی افزود: برخی می‌گویند اگر روابطمان بهتر شود، سرمایه گذار خارجی جذب می‌کنیم و اوضاع بهتر می‌شود؛ این فکر از اساس اشتباه است چرا که مشکل ما سرمایه نیست؛ تا کنون با هزاران سرمایه گذار داخلی مواجه بوده ایم که میلیارد‌ها تومان سرمایه را برای تولید در نظر گرفته اند، اما کارشان در مجوز گرفتن و طی کردن رویه‌های قانونی گیر کرده است.
مرادی گفت: افرادی را سراغ داریم که برای راه اندازی یکسری کسب و کار‌های نوین، وقت و هزینه صرف کرده اند و پس از گذراندن آموزش‌های لازم در خارج کشور، اکنون به ایران بازگشته اند و می‌خواهند با سرمایه خودشان آن کار را راه بیندازند، اما مسئولان نمی‌گذارند؛ پس مشکل ما سرمایه و نیست که با رفتن و آمدن ترامپ نگران داشتن و نداشتن آن باشیم.
وی افزود: برخی نیز می‌گویند ما در تولید مشکلی نداریم، اما اگر ترامپ بر سر کار بماند، ما نمی‌توانیم محصولات داخلی را به خارج کشور صادر کنیم ارزآوری داشته باشیم، این نگرانی برای کشوری که با ۱۵ کشور دیگر مرز زمینی و آبی دارد بی معنی است، اما این تولیدکنندگان نگران هستند، چون مسئولان ما به همسایه‌ها توجهی ندارند.
این تسهیلگر کسب کار در پایان اظهار کرد: در هیچ کدام از مراحلی که گفته شد، گیر کار تولید ما، تحریم آمریکا نیست؛ اگر هم باشد همیشه افرادی بودند و هستند که تحریم‌ها را دور بزنند. گیر ما آن دسته از مسئولان پایین دستی تا بالادستی در قوای سه گانه هستند که فقط در حد حفظ جایگاهشان تلاش می‌کنند.
یک کارشناس مسائل اقتصادی که تمایلی به افشای نامش نداشت، در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی اخبار گفت: مشکل اقتصاد ما، ساختار نادرست آن است، چون بخش دولتی و غیردولتی آن قابل تفکیک نیست؛ بخش اعظمی از آن دولتی است و بخش اعظم دیگر آن نیز، غیردولتیِ دولتی است!
وی افزود: در عمل ما نمی‌توانیم اثرات خصوصی سازی‌ها را در اقتصاد ببینیم، آن بخشی هم که خصوصی سازی در آن رخ داده، عملا رانت و سود بی رویه‌ای بوده که این رانت خواران به دست آورده اند و مردم چیزی را حس نکرده اند؛ در خصوصی سازی واقعی، بازار رقابتی گسترش پیدا می‌کند و محصولات با کیفیت بیشتر و قیمت کمتر به مردم می‌رسد و آن‌ها احساس رفاه بیشتری پیدا می‌کنند.
این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: راجع به این مسائل ساختاری اشتباه، هزارن مقاله منتشر شده و رهبری هم بار‌ها در این باره صحبت کرده اند؛ مشکل نگفتن این حرف‌ها نیست بلکه نبود انسان‌های باسواد و دغدغه‌مند در بدنه دولت و حکومت است چرا که بر اساس تئوری‌های اقتصادی، مسائل حکومت ما کاملا قابل ترمیم است.
وی ادامه داد: بخشی از مسئولان ما اصلا سواد مربوط به جایگاهشان را ندارند، بخش دیگری هم به دلیل رانتی که برایشان ایجاد شده تمایلی به تغییر شرایط موجود ندارند؛ ایرانی که اولین دارنده ذخایر نفت و گاز جهان است نباید این شرایط را داشته باشد، ولی استخراج و خام فروشی که ما با صنعت نفت کردیم، بدترین کاری بود که می‌شد با این صنعت کرد. نفت خامی که امسال با شیوع کرونا در یک بازه زمانی تقاضا برای خرید آن به صفر رسید.
این کارشناس اقتصادی گفت: دولت به جای اصلاح ساختار بودجه‌ای که بر اساس درآمد‌های نفتی نوشته شده، مدام اصرار دارد که بگوید با رفتن و آمدن یک رئیس جمهور در آمریکا شرایط ما تغییر خواهد کرد و مدام به ذخایر ارزی که برای نسل‌های آینده و حوادث ناخواسته است، دست درازی می‌کند.
وی ادامه داد: ایران از غنی‌ترین کشور‌های جهان در زمینه‌های مختلف است؛ به عنوان مثال تنوع زیستی بی نظیری دارد، اما تاریخ نشان می‌دهد که درآمد‌های گردشگری سهم بسیار کمی از بودجه کشور را به خود اختصاص داده است. در زمینه محصولات کشاورزی بی نظیر یا برخی مباحث ترانزیتی مثل سواحل مکران هم همینطور است.
این اقتصاددان بیان کرد: ساختار اقتصادی نادرست باعث شده که کشور ما نه تنها از تغییر رئیس جمهور آمریکا تاثیر بپذیرد، بلکه با تغییر رئیس جمهور داخلی هم همه چیز تغییر می‌کند؛ هر دولتی که بر سرکار می‌آید از بلندپایه‌ترین تا دون پایه‌ترین مدیران کشور تغییر می‌کنند؛ یعنی حتی یک نفر حتی در شهرستان‌ها از دولت قبلی نیست که کاربلد باشد و بتواند به دولت جدید کمک کند؟
وی افزود: در بحث اقتصاد مقاومتی، تئوری‌های اقتصادی باز تعریف و به نوعی ایرانیزه شده اند؛ مثلا کشور‌های پیشرفته از نظر اقتصادی، موضوع تلاش برای افزایش صادرات نسبت به واردات را سال هاست که اجرا کرده اند و کاملا بدیهی است که برای پیشرفت اقتصاد این کار باید صورت بگیرد؛ در سند اقتصاد مقاومتی فقط این مسئله برای ایران نوشته شده است.
این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: برخلاف سند اقتصاد مقاومتی، هیچ چیزی در ۸ سال گذشته به اندازه تولید ضربه نخورده و برای برگشت به قبل از سال ۹۲، باید ۲۰ سال کار کنیم؛ متاسفانه ارکان اقتصاد ایران به نام تدبیر خشکانده شد و به نظر نمی‌رسد که مدیران ما عزم راسخی برای بهبود این وضعیت داشته باشند.
وی گفت: مشکلات ما ساختاری‌تر از این است با روی کار آمدن بایدن و بازگشت آمریکا به برجام، حتی در صورت بهبود کوتاه مدت شرایط، حل بشوند. اگر ما طی سال‌های گذشته سعی می‌کردیم از داشته‌های خودمان استفاده کنیم و روابط حسنه خود را با کشور‌های مشترک المنافع و بعضا بی طرف افزایش دهیم، اکنون دغدغه برگشتن یا برنگشتن بایدن به برجام معنایی نداشت.
این کارشناس ادامه داد: آلمان و ژاپن با آن حجم خرابی بعد از جنگ جهانی دوم اکنون از موفق‌ترین کشور‌ها به لحاظ اقتصادی هستند، چون یکسری کار‌هایی را بعد از جنگ درست انجام داده اند که اکنون دارند نتایج آن را می‌بینند، اما مشکل ما این است که می‌خواهیم چرخ را از اول اختراع کنیم! چرا نباید از آن‌ها درس بگیریم؟
وی در انتها گفت: اگر بعد از روی کار آمدن بایدن، بازگشتی به برجام شکل بگیرد و رئیس جمهور بعدی کشور خودمان هم بخواهد مانند ۸ سال گذشته عمل کند، نمی‌توان به خوب شدن حال این بیماری که در ICU است امیدی داشت.
حالا پنجمین سال از نام گذاری " برنامه جامع اقدام مشترک" به نام برجام می گذرد و ترامپی که خروج از آن را افتخار خود می دانست با کوله باری از خشونت در حال ترک دولت ایالات متحده است و قطعا برای ایران دولتی برتر برای آمریکا وجود ندارد بلکه تکرار اتکای ملی در عرصه های مختلف دستگیر اقتصاد ملی خواهد بود.
گزارش از نرگس معززی_رقیه هویدا
در آیدت،
فایل‌های
خود را به فروش بگذارید و یا
مقالات‌تان
را منتشر کنید👋
پاسخ ها